Jeśli zapytamy o to przeciętnego mieszkańca Polski, to zacznie opowiadać o sterydach anaboliczno-androgennych lub suplementach diety. Dlaczego? Bo niezwykle silnie zakorzenione są u nas przesądy, wierzenia, mity, ludowe przekazy.
Co z tego, że mamy Internet, skoro są setki tysięcy ludzi, którzy nie korzystają z nowych sposobów komunikowania się. Kolejne kilka milionów co prawda ma dostęp do Internetu, ale nie potrafi wyszukać, a tym bardziej zrozumieć informacji. Jest też duża grupa osób, które po prostu nie chcą niczego się dowiedzieć, a oglądanie klipów na Netflix, Instagramie, TikTok czy YouTube jest mniej wymagające, niż czytanie artykułów.
Co według badań uszkadzało wątroby ludzi w poszczególnych krajach?
W Islandii:
- Amoksycylina i kwas klawulanowy (Amoxicillin-clavulanate; połączenie antybiotyku β-laktamowego i inhibitora β-laktamaz)
- Diklofenak (diklofenak sodowy, jeden z najpopularniejszych środków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych np. w postaci tabletek, maści itd.)
- Azathioprine (lek immunosupresyjny)
- Infliximab (przeciwciało monoklonalne np. stosowane w reumatoidalnym zapaleniu stawów)
- Nitrofurantoin (nitrofurantoina jest lekiem pierwszego rzutu stosowanym w leczeniu infekcji dróg moczowych, a w szczególności zapalenia pęcherza)
W Stanach Zjednoczonych Ameryki:
- Amoksycylina i kwas klawulanowy (Amoxicillin-clavulanate; połączenie antybiotyku β-laktamowego i inhibitora β-laktamaz)
- Izoniazyd (lek przeciwgruźliczy)
- Nitrofurantoina (nitrofurantoina jest lekiem pierwszego rzutu stosowanym w leczeniu infekcji dróg moczowych, a w szczególności zapalenia pęcherza)
- Sulfametoksazol + trimetoprim (Sulfonamidy są chemioterapeutykami, trimetoprim to lek bakteriostatyczny; inhibitor reduktazy dihydrofolianowej)
- Minocyclina - antybiotyk należący do tetracyklin półsyntetycznych.
W Hiszpanii:
- Amoksycylina i kwas klawulanowy (Amoxicillin-clavulanate; połączenie antybiotyku β-laktamowego i inhibitora β-laktamaz)
- Izoniazyd (lek przeciwgruźliczy)
- Kombinowana terapia przeciwgruźlicza (różne leki połączone w koktajlu)
- Flutamid (niesteroidowy lek o działaniu antyandrogenowym z grupy pochodnych fenylopropanamidu)
- Ibuprofen (nie wymagający prezentacji jeden z najpopularniejszych środków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych; przeciwbólowy i przeciwzapalny)
W Wielkiej Brytanii:
- Amoksycylina i kwas klawulanowy (Amoxicillin-clavulanate; połączenie antybiotyku β-laktamowego i inhibitora β-laktamaz)
- Diklofenak (diklofenak sodowy, jeden z najpopularniejszych środków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych np. w postaci tabletek, maści itd.
- Trójcykliczne środki przeciwdepresyjne
- Makrolidy (antybiotyki; stosowane w zakażeniach górnych dróg oddechowych, zapalenie płuc, krztusiec itd.)
- Chloropromazyna (lek z grupy leków przeciwpsychotycznych)
Co jest największym zagrożeniem dla wątroby?
Z tego można wywnioskować, iż największym zagrożeniem nie są wcale sterydy anaboliczno-androgenne tylko antybiotyki! We wszystkich krajach na I miejscu wyszczególniono amoksycylinę w połączeniu z kwasem klawulanowym. Diklofenak i ibuprofen są u nas niezmiernie popularne i w statystykach z Islandii, Hiszpanii czy Wielkiej Brytanii też bardzo często powodowały uszkodzenia wątroby. Bardzo często uszkodzenia wątroby wywoływały leki immunosupresyjne i rozmaite chemioterapeutyki.
Antybiotyki i chińskie zioła spod lady
Dane z rejestrów dotyczących uszkodzeń wątroby sugerują, że antybiotyki pozostają najczęstszą przyczyną tego rodzaju problemów zdrowotnych. W USA odpowiadały za 45,4% przypadków. W USA suplementy ziołowe i dietetyczne są związane z 16,1% przypadków. Od razu komentarz: tak, tylko proszę pamiętać, iż często są to środki z czarnego rynku, sprowadzane nielegalnie z Azji, zawierające farmakologię, skażone! To nie są białka serwatkowe czy kreatyna!
To nie są legalne produkty, tylko „spod lady”, ewentualnie z ciemnej otchłani Internetu! Często nie mają nic wspólnego z ziołami (np. zawierają sibutraminę, lek wycofany z obrotu w 2010 r.)
Leki niebezpieczne dla wątroby
Często uszkodzenia wątroby w USA wywoływały leki stosowane w chorobach sercowo-naczyniowych (9.8% przypadków), leki działające na ośrodkowy układ nerwowy (9,1%), leki przeciwnowotworowe (5,5%) i przeciwbólowe (3,7%).
Amoksycylina sprzężona z kwasem klawulanowym najczęściej powoduje uszkodzenia wątroby, co potwierdzają zarówno europejskie, jak i amerykańskie badania Jednakże w niektórych krajach azjatyckich 70% przypadków to skażone nielegalnymi związkami farmakologicznymi „suplementy” diety.
Czy paracetamol jest bezpieczny dla wątroby?
W Wielkiej Brytanii przedawkowanie paracetamolu (acetoaminofenu) jest przyczyną około 57% wszystkich przypadków ostrej niewydolności wątroby, a leki niezawierające paracetamolu odpowiadają za dalsze 11% powikłań.
Z tego wynika, iż ludzie boją się mitycznego zagrożenia, a nie zdają sobie pojęcia z tego, co jest naprawdę groźne dla zdrowia. Sterydy anaboliczno-androgenne mogą być groźne dla wątroby, szczególnie gdy przewlekle stosuje się duże dawki środków doustnych (np. metylowany testosteron, Anapolon, Metanabol, oxandrolone/Anavar czy Oral-turinabol).
Popularne leki przeciwbólowe i przeciwzapalne - czy są bezpieczne dla wątroby?
Niemniej o wiele większe zagrożenie dla nerek i wątroby niosą popularne niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, diklofenak) lub środki działające podobnie, ale nie klasyfikowane jako NLPZ (np. paracetamol/acetoaminofen). Aspiryna również wywiera zróżnicowane negatywne działanie na ustrój, niemniej ma większy wpływ na układ pokarmowy (uszkodzenia błony śluzowej żołądka, krwawienia), niż na wątrobę.
Referencje:
Katarey D, Verma S. Drug-induced liver injury. Clin Med (Lond). 2016 Dec;16(Suppl 6):s104-s109. doi: 10.7861/clinmedicine.16-6-s104. PMID: 27956449; PMCID: PMC6329561.
