Zapalenie powięzi podeszwowej jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu pięty i stopy, która dotyka aż 10% społeczeństwa. Ból i sztywność stóp nasilają się rano, a następnie w ciągu dnia, gdy nieco rozruszamy kończyny, ustępuje.
Dlatego też często bagatelizujemy problem, pozwalając mu się rozwijać, co może prowadzić do rozwoju poważniejszych dolegliwości, jak ostroga piętowa. W artykule wyjaśnimy, czym jest zapalenie powięzi podeszwowej, jak je rozpoznać oraz jakie są ćwiczenia i sposoby rehabilitacji.
- Czym jest powięź podeszwowa?
- Czym jest zapalenie powięzi podeszwowej?
- Jakie objawy towarzyszą zapaleniu powięzi podeszwowej?
- Leczenie zapalenia powięzi podeszwowej
- Rokowania
- O czym należy pamiętać?
Czym jest powięź podeszwowa?
Powięź podeszwowa jest to struktura, która rozciągnięta jest od guza piętowego w kierunku paliczków stopy. W literaturze fachowej spotkacie się również z pojęciem rozcięgna podeszwowego, które używane jest zamiennie z powięzią. Struktura ta jest znana przede wszystkim osobom, które uczestniczyły w komisji lekarskiej kwalifikującej do odbycia służby wojskowej, gdzie sprawdzano, czy potencjalny kandydat nie ma tzw. platfusa — płaskostopia. Jej główną funkcją jest utrzymanie łuku poprzecznego stopy, odpowiedniego wysklepienia i amortyzacja stawów podczas chodu.
Czym jest zapalenie powięzi podeszwowej?
Funkcja amortyzacyjna powięzi odpowiada za przejęcie przeciążeń. Jej zadaniem jest ochrona struktur kostnych i stawowych. Pamiętajmy, że stopy muszą wziąć na siebie cały ciężar ciała, co przy znacznej intensywności wysiłku może być dla nich sporym wyzwaniem. Podobnie, jak podczas treningu mięśni, w rozcięgnach również pojawiają się mikrouszkodzenia. Uszkodzenia te mogą być nasilone poprzez zły dobór obuwia, w którym uprawiamy aktywność, a także poprzez trening na zbyt twardej nawierzchni.
Dość często spotykam się również z osobami, które trenują na profesjonalnym tartanie stadionowym z myślą, że jest to nawierzchnia miękka, więc nie będzie powodować problemów ze stawami — nic bardziej mylnego. Powierzchnia tartanu jest elastyczna, oddaje energię, co przy braku umiejętności biegacza będzie dodatkowo obciążać stawy. Zazwyczaj wykonuje się tam treningi przedstartowe, w specjalnym, ultralekkim obuwiu z kolcami. Długie dystanse wybiegania nie powinny być wykonywane w takich miejscach.
Przeciążenie powięzi prowokuje powstanie stanu zapalnego. Nie tylko osoby trenujące są narażone na wystąpienie dolegliwości bólowych. Również osoby pracujące w pozycji stojącej, gdzie wywierany jest długotrwały nacisk na rozcięgno, narażone są na ryzyko mikrouszkodzeń i pojawienie się przypadłości. Inne czynniki, które będą nasilać stan zapalny, to wady stóp, zbyt mocno napięte mięśnie łydek, jak i otyłość.
Ograniczenia ruchomości stawu skokowego, zwłaszcza w kierunku zgięcia grzbietowego stopy. Zgięcie grzbietowe stopy polega na jej zgięciu w kierunku piszczeli. Tego typu ruch jest praktykowany bardzo rzadko. Zbyt mocno napięte mięśnie piszczeli lub ciasne, mocno ograniczone ruchowo stawy skokowe, są częstą przyczyną wystąpienia stanu zapalnego. Podobnie ma się kwestia mięśni łydek. Zbyt mocno napięte mięśnie łydek, zwłaszcza mięśnie brzuchate łydki, mogą powodować ból w okolicy guza piętowego. Może to być powiązane ze stanem zapalnym rozcięgna.
Istotne jest również występowanie wad stóp, takich jak płaskostopie i stopa wydrążona. Obie wady będą nadmiernie obciążać więzadła stopy, co będzie przyczyniać się do szybszego pojawienia się mikrouszkodzeń, a to z kolei będzie rozwijało stany zapalne.
Innymi przyczynami związanymi z wadami są nierówne kończyny dolne. Minimalne różnice w długości kończyn powodować będą mocniejsze przeciążenie jednej ze stron ciała.
Jakie objawy towarzyszą zapaleniu powięzi podeszwowej?
Osoby, które dotknięte są stanem zapalnym rozcięgna podeszwowego, będą miały tendencje do nadmiernej pronacji stopy i koślawienia stawu skokowego. Jest to ruch, który polega na skierowaniu małego palca od stopy w górę. Z kolei staw skokowy zapada się w stronę kostki wewnętrznej.
Charakterystycznym objawem jest ból w okolicy pięty i śródstopia. Ból jest silny rano, gdy stawiamy pierwsze kroki po przebudzeniu. Gdy nieco się rozruszamy, ból jest mniejszy, a czasem nawet ustępuje. Ponownie ból nasila się wieczorem, gdy stopy są już zmęczone. W nocy oraz podczas odpoczynku ból ustępuje. Jest to typowy objaw związany z przeciążeniem i zmęczeniem struktur odpowiedzialnych za stabilizację.
W przypadku treningu stopy bolą mniej, gdy jesteśmy rozgrzani i trenujemy. Gdy zakończymy aktywność i ciało ostygnie, zaczynamy wyraźnie czuć, jak ból narasta i zazwyczaj jest silniejszy niż przed wysiłkiem. Stanie w miejscu również robi się kłopotliwe. Długotrwały ucisk naszej masy ciała na rozcięgna będzie powodować drażniący ból, który narasta.
Leczenie zapalenia powięzi podeszwowej
W przypadku chorób i kontuzji o podłożu prozapalnym kluczowym elementem jest ograniczenie aktywności, która będzie nasilać problem z rozcięgnem. Jeżeli jesteś osobą aktywną, dużo trenujesz, konieczne będzie zmniejszenie częstotliwości treningów lub przerwanie ich na jakiś czas. Zrezygnować również powinniśmy z obuwia z twardą podeszwą, jak i aktywności na twardym podłożu.
Niekiedy konieczne będzie zastosowanie specjalnych wkładek ortopedycznych, gdy np. nasza praca wymaga pozycji stojącej i nie możemy sobie pozwolić na czasowe zmiany. Zainwestować musimy w obuwie o grubej i miękkiej podeszwie, które jest dobrze wyprofilowane, zmniejszające nacisk na piętę. Warto skorzystać z profesjonalnej obsługi sklepów sportowych, które oferują dobór obuwia do stopy klienta.
Kolejnym krokiem jest wyciszenie stanu zapalnego. W tym przypadku często zaleca się zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Dodatkowo możemy skorzystać ze schładzania całościowego stóp, jak i miejscowego, w okolicach guza piętowego stopy. Bardzo dobrze sprawdzają się również suplementy o działaniu przeciwzapalnym jak kwasy tłuszczowe omega 3, kwas bosweliowy, metylosulfon.
Jeżeli stan zapalny jest lekki i pozwala nam podjąć aktywność fizyczną, możemy wdrożyć ćwiczenia rehabilitacyjne, takie jak:
Rozciąganie mięśni łydek
https://youtu.be/lE6vx2CavUw
Rozciąganie ścięgna Achillesa
https://youtu.be/T4GAEf5KXo0
Przetaczanie piłki pod podeszwą stopy oraz uwalnianie punktu spustowego
https://youtu.be/yVV_oFuuc2Y
Dobrym sposobem rozluźnienia stopy jest również zastosowanie masażu tkanek głębokich, który powinien wykonać profesjonalny fizjoterapeuta lub masażysta.
https://youtu.be/7dW1PjrZyC0.
Jeżeli chodzi o zabiegi fizykalne, bardzo dobrze sprawdza się zastosowanie fali uderzeniowej. Po kilku zabiegach pacjenci czują wyraźną ulgę i są w stanie normalnie funkcjonować. Często stosuje się również plastrowanie — kinesiotaping. Zadaniem plastrów jest wzmocnienie osłabionych mięśni, jak i odciążenie pracy rozcięgna.
Bardzo ważnym elementem jest również poprawa biomechaniki pracy stawu skokowego. Czasem po analizie chodu pacjenta okazuje się, że stawia on stopy w sposób niewłaściwy, który mocno nadwyręża powięź stopy. Wymagana jest wtedy korekta techniki chodu pod okiem fizjoterapeuty. Podobnie jest z techniką biegu, gdzie mocno uderzamy stopami o podłoże. Niestety z bieganiem jest tak, jak z treningiem na siłowni — nie każdy z nas jest urodzonym biegaczem i również musimy się nauczyć prawidłowego biegu, który będzie mniej wymagający dla stawów.
Mocno zaawansowane stadia zapalenia rozcięgna mogą wymagać podania miejscowego kortykosteroidów lub osocza bogatopłytkowego. W ostateczności wykonywany jest również zabieg chirurgiczny.
Rokowania
Niestety w przypadku zapalenia powięzi podeszwowej musimy uzbroić się w cierpliwość. Bardzo trudno jest szybko opanować stany zapalne ze względu na to, że nasze ciało jest w ciągłym ruchu. Każdy z nas ma potrzebę przemieszczania się i rzadko kiedy możemy pozwolić sobie na to, aby leżeć całymi dniami i odpoczywać. Nawet zwykły chód będzie czynnikiem podrażniającym ścięgno, co wydłuża czas leczenia i regeneracji.
O czym należy pamiętać?
- Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest najczęstszą przyczyną bólu pięty.
- Nawracające bóle stóp powinny być sygnałem do konsultacji z fizjoterapeutą.
- Regularny stretching mięśni łydek, ścięgna Achillesa i rolowanie stóp są skutecznymi sposobami przeciwdziałania tej przypadłości.
