Estrabolom stanowi funkcjonalny składnik mikrobiomu, czyli zasiedlającego organizm zestawu mikroorganizmów. Jego specyficzną cechą jest zaangażowanie w metabolizm estrogenów, hormonów płciowych, które kojarzone są z kobietami, jednak potrzebnych obu płciom.
Czym jest estrabolom?
Estrabolom to zbiór genów mikroorganizmów oraz to, co wytwarzają, do modulowania poziomów estrogenów w ciele gospodarza. Rola estrabolomu rozciąga się na różne procesy fizjologiczne, włączając w to nie tylko funkcję rozrodczą, ale też regulację gęstości kości, zdrowie sercowo-naczyniowe oraz modulację układu nerwowego, a nawet odporności.
Funkcje estrabolomu
Estrabolom jest potrzebny do utrzymania równowagi między różnymi formami estrogenów, a mianowicie estronem (E1), estradiolem (E2) i estriolem (E3). Mikroorganizmy w jelitach mają zdolność do produkcji związków podobnych do estrogenów, a także do modulowania poziomu estrogenów za pomocą swojej specyficznej aktywności enzymatycznej.
Estrabolom przyczynia się do cykli dekonjugacji i rekoniugacji estrogenów. Koniugacja pomaga w przygotowaniu estrogenów do usunięcia z ciała, a dekoniugacja pozwala im ponownie stać się aktywnymi w organizmie. Estrogeny skoniugowane są zatem mniej aktywne biologicznie. Aktywne estrogeny powstałe w wyniku działalności estrabolomu są znane z interakcji z dwoma głównymi receptorami estrogenowymi, ER-alfa i ER-beta, które są zróżnicowanie rozłożone w tkankach.
Badania estrabolomu
Sekwencjonowanie metagenomiczne to metoda analityczna, która umożliwia identyfikację i ocenę ilościową genów mikrobioty odpowiedzialnych za syntezę i metabolizm estrogenów. Poprzez analizę genów kodujących enzym beta-glukuronidazy (który bierze udział w koniugacji) i innych enzymów, naukowcy mogą określić potencjalne właściwości i zakres działania estrabolomu.
Z kolei metabolomika, czyli badania zajmujące się metabolitami powstającymi po przetworzeniu danej substancji przez organizm, pozwalają np. na ujawnienie obecności i stężenia poszczególnych form estrogenów w różnych próbkach biologicznych, takich jak krew, mocz lub treść jelitowa. Pozwala to na bezpośrednią ocenę wpływu mikrobioty na status hormonalny organizmu.
Obie technologie uzupełniają się nawzajem, dając kompleksowy obraz działania estrabolomu. Stosowane razem pozwalają śledzić zmiany w czasie i reakcje na interwencje takie jak zmiana diety, suplementacja probiotykami, czy aktywność fizyczna oraz leczenie farmakologiczne. To z kolei otwiera drogę do personalizowanej medycyny z potencjalnymi korzyściami dla profilaktyki oraz terapii chorób związanych z estrogenami, takich jak niektóre formy raka, endometrioza, czy zaburzenia cyklu miesiączkowego.
Czynniki zakłócające estrabolom i konsekwencje zaburzeń
Wiadomo dziś, że czynniki zakłócające estrabolom to między innymi niewłaściwa dieta, ekspozycja na zanieczyszczenia środowiskowe, używanie antybiotyków oraz antykoncepcji hormonalnej, stres i choroby przewlekłe. Takie zaburzenia mogą przyczyniać się do nieregularności miesiączkowania, zespołu policystycznych jajników, endometriozy, problemów z płodnością, a także zwiększać ryzyko nowotworów hormonozależnych, osteoporozy oraz chorób sercowo-naczyniowych. Zrozumienie wpływu tych czynników jest ważne dla poprawy zarządzania zdrowiem kobiet.
Dbanie o estrabolom
|
Okres życia |
Zalecenia |
Wpływ na estrabolom |
|
Przed pierwszą menstruacją |
Dieta bogata w błonnik i antyoksydanty |
Wspomaga różnorodność mikrobiomu |
|
Regularna aktywność fizyczna |
Wspiera metabolizm estrogenów |
|
|
Techniki redukcji stresu |
Pomagają w utrzymaniu kondycji układu nerwowego |
|
|
Ograniczenie ekspozycji na BPA |
Zapobiega zakłóceniom równowagi hormonalnej |
|
|
Po pierwszej menstruacji |
Systematyczne wizyty ginekologiczne |
Wczesne wykrywanie nieprawidłowości |
|
Dieta z fitoestrogenami (siemię lniane, soja) |
Może wspierać równowagę hormonalną |
|
|
Zwiększona podaż żelaza i witamin B |
Zmniejsza ryzyko niedoborów związanych z krwawieniem |
|
|
Przed i po menopauzie |
Adekwatna ilość wapnia i witaminy D |
Kluczowe dla zdrowia kości |
|
Ćwiczenia obciążające kości i wzmacniające mięśnie |
Przeciwdziałanie utracie masy kostnej i mięśniowej |
|
|
Suplementacja probiotyków i fitoestrogenów |
Wsparcie dla mikrobiomu jelitowego i estrabolomu |
Tabela: Dbanie o estrabolom na różnych etapach życia
Dbanie o estrabolom przed pierwszą menstruacją
Utrzymanie zdrowego estrabolomu jest kluczowe na wszystkich etapach życia, ale może być szczególnie ważne podczas kluczowych okresów przejściowych w zakresie hormonów, takich jak pierwsza menstruacja i menopauza. Największe możliwości prewencji zaburzeń w przyszłości są oczywiście w okresie adolescencji, czyli dojrzewania, co podkreśla rolę diety i zdrowego stylu życia od najmłodszych lat.
Dieta
Zrównoważona dieta bogata w błonnik i antyoksydanty z owoców, warzyw i produktów pełnoziarnistych wspomaga różnorodność mikrobiomu, a co za tym idzie, zdrowy estrabolom. Związki te działają jako prebiotyki, które odżywiają korzystne bakterie biorące udział w metabolizmie estrogenów.
Aktywność fizyczna
Stwierdzono też, że regularna aktywność fizyczna ma pozytywny wpływ na skład mikrobiomu i wspierając ogólny stan zdrowia wspiera też estrabolom. Ćwiczenia mogą również pomóc w regulacji poziomu hormonów i wzmocnić odporność, co jest szczególnie ważne w tym czasie rozwoju.
Stres
Przewlekły stres jest znanym czynnikiem zaburzającym równowagę mikrobiomu jelitowego. Wprowadzenie technik redukcji stresu, takich jak praktyki uważności, medytacja czy joga, może przyczynić się do utrzymania optymalnego dla cennych bakterii środowiska w jelitach. Edukacja młodych dziewcząt w zakresie zarządzania stresem może być korzystna dla ich długoterminowego zdrowia związanego z estrogenami.
Wpływ BPA
Zaleca się również ograniczenie ekspozycji na pewne związki, które są znane z zakłócania równowagi hormonalnej, takie jak bisfenol A (BPA) znajdujący się w niektórych plastikach. Można to osiągnąć poprzez stosowanie produktów bez BPA i unikanie podgrzewania pojemników plastikowych, które mogą uwalniać te chemikalia. Warto też zwrócić uwagę na kompozycję plastiku w opakowaniach kosmetyków codziennego użytku.
Dbanie o estrabolom po pierwszej menstruacji
Okres następujący po pierwszej menstruacji jest kluczowym czasem dla młodej kobiety, gdyż jej ciało przystosowuje się do nowego rytmu hormonalnego. Poza działaniami prewencyjnymi wymienionymi wcześniej należy pamiętać o jednym z najważniejszych aspektów dbania o zdrowie reprodukcyjne, czyli systematyczne wizyty ginekologiczne.
Regularne kontrole
Regularne kontrole pozwalają na wczesne wykrywanie i leczenie wszelkich nieprawidłowości cyklu miesiączkowego oraz innych kwestii związanych z układem rozrodczym.
Na co zwrócić uwagę w diecie?
Dieta bogata w naturalne fitoestrogeny, które znajdują się w produktach takich jak siemię lniane i soja, może wspierać równowagę hormonalną. Fitoestrogeny są roślinnymi związkami, które mogą naśladować działanie estrogenu w organizmie, co jest szczególnie istotne w okresie, gdy ciało kobiety nadal się adaptuje do fluktuacji hormonalnych na przestrzeni miesiąca. Nie można też zapominać o zwiększonym zapotrzebowaniu na żelazo oraz witaminy B6, B12 i kwas foliowy, które wynika z krwawień.
Poznaj: HAPPYROSE unikalny suplement dla zdrowia kobiet.
Dbanie o estrabolom przed i po menopauzie
W okresie poprzedzającym menopauzę i po jej wystąpieniu poziom estrogenu w organizmie kobiety ulega wahaniom i ostatecznie spada, co może mieć wpływ na estrabolom i cały organizm. Dbając o estrabolom jeszcze przed pierwszą miesiączką menopauza może być mniej dotkliwa w skutkach, jednak są jeszcze czynności, które mogą dodatkowo zabezpieczyć organizm przed skutkami niższych poziomów estrogenów.
Wapń i witamina D
Zapewnienie odpowiedniej ilości wapnia i witaminy D jest kluczowe dla zdrowia kości u kobiet w tym czasie. Estrogen jest związany z utrzymaniem gęstości kości, więc jego niedobory mogą przyczyniać się do osteoporozy. Suplementacja tych składników, wraz z odpowiednim poziomem ekspozycji na słońce (dla produkcji witaminy D) lub za pomocą diety, pomaga w utrzymaniu siły i gęstości kości.
Jeszcze raz aktywność
Ćwiczenia obciążające kości i wzmacniające mięśnie stają się jeszcze ważniejsze, aby przeciwdziałać utracie masy kostnej i masy mięśniowej, które są związane ze zmniejszonymi poziomami estrogenu. Takie aktywności fizyczne jak szybki marsz, bieganie, ćwiczenia z obciążeniami, czy joga mogą znacząco wpłynąć na siłę mięśniową i ogólną sprawność.
Suplementacja
Należy kontynuować dietę bogatą w błonnik i antyoksydanty oraz fitoestrogeny, a dodatkowo można rozważyć stosowanie różnych produktów probiotycznych dla kobiet, które skutecznie pomagają w utrzymaniu zdrowego mikrobiomu jelitowego i, w konsekwencji, estrabolomu. Suplementacja może uwzględnić też ekstrakty roślinne, np. z czerwonej koniczyny (red clover), czy pluskwicy groniastej (black cohosh), które charakteryzują się wysokimi stężeniami fitoestrogenów i mogą złagodzić skutki obniżonej produkcji estrogenu związanej z menopauzą.
Źródła:
Barrea, Luigi et al. “Probiotics and Prebiotics: Any Role in Menopause-Related Diseases?.” Current nutrition reports vol. 12,1 (2023): 83-97. doi:10.1007/s13668-023-00462-3
Baker, J. M., Al-Nakkash, L., & Herbst-Kralovetz, M. M. (2017). Estrogen-gut microbiome axis: Physiological and clinical implications. Maturitas, 103, 45–53. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2017.06.025
Dlatego objadanie się słodyczami przed okresem to forma "strzału w kolano". Bakterie na tym momentalnie cierpią, a to może w efekcie jeszcze pogorszyć samopoczucie.
Chyba żeby to była instynktowna próba zasilenia cukrami słabej flory jelitowej (np.kobieta się odchudza, dostarcza za mało energii, a organizm potrzebuje tego do regulacji tak hormonów jak i bakterii - i w sytuacji wysokiego zapotrzebowania, ten organizm "włącza" dodatkowy apetyt na słodkie)
Być może takie zachcianki są sygnałem, żeby raczej sięgnąć po probiotyki czy dobrą dla bakterii żywność.