Sen jest nam niezbędny do normalnego funkcjonowania, ale jest to też element, który często z własnej woli skracamy na rzecz wykonania innej czynności w tym czasie. Zalecaną dzienną dawką snu jest 7-8 godzin, a tymczasem ponad 40% ludzi sypia poniżej 6 godzin na dobę. Dlaczego? Każdy, kto tak robi, z pewnością zna odpowiedź.
Najczęstszymi przyczynami są:
- nadmiar pracy
- zabiegany styl życia - na nic nie starcza czasu
- imprezy
- stres
Niektórzy ludzie mają problemy ze snem i nie wynikają one wcale z powyższych powodów. Mogą być problemy z zaśnięciem, wybudzaniem się w nocy. Zaobserwowano, że takie problemy pojawiają się częściej wraz z wiekiem.
Dlaczego jakość snu jest tak ważna?
Wiele z chronicznych powodów, które nas trapią, gdy się starzejemy, pogłębia się z powodu braku snu. Nieodpowiedni sen (jego jakość i długość) wiąże się z większym ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej, cukrzycy typu 2 i zwiększeniem ogólnej śmiertelności. Niektóre badania łączą go także z otyłością i chorobą Alzheimera. W każdym razie nie ulega wątpliwości, że sen jest niezbędny do życia.
Pytanie brzmi: dlaczego coraz trudniej jest spać wraz z wiekiem? Czy jest to kolejny element w procesie starzenia się, który musimy zwyczajnie zaakceptować?
Badania wykazują, że wzorce snu zmieniają się wraz z wiekiem. Kiedy wkraczasz w "drugą połowę" życia (jakkolwiek jesteśmy w stanie określić) możesz zauważyć, że zasypiasz wolniej i że zmienia się "struktura" snu. Chodzi tutaj o różne fazy snu. Sen REM oraz cztery fazy sny NREM. Tworzą one cykl snu powtarzający się w kółko przez całą noc. Faza snu REM to ten etap, kiedy coś nam się śni.
Pozostałe fazy NREM dzielą się na etapy:
- faza I NREM - mięśnie zaczynają się rozluźniać
- faza II NREM - unieruchomienie gałek ocznych, rozluźnione mięśnie, delikatny sen
- faza III NREM - sen głęboki, całkowite rozluźnienie mięśni
- faza IV NREM - moment, w którym najtrudniej nas obudzić
- REM - pod powiekami gałki oczne wykonują gwałtowne ruchy, mięśnie są unieruchomione, pojawiają się sny, a mózg jest aktywny, jak na jawie
Niestety wraz z wiekiem odczuwa się mniej snu w fazie REM i fazie III NREM. Osoby starsze mogą w ogóle nie doświadczać trzeciej fazy.
Jak można wyjaśnić to zjawisko?
Badania wiążą zmiany z częścią mózgu zwaną przyśrodkową korą przedczołową, która powiązana jest z relacją pomiędzy wiekiem i snem wolnofalowym. Im człowiek starszy, tym krótszy sen wolnofalowy. Ten obszar mózgu powiązany jest także z pamięcią, co też wiąże poniekąd temat starzenia się i zmiany we wzorcach snu.
Co robić, jeśli doświadczamy problemów ze snem?
Kiedy pojawiają się problemy ze snem, nie znaczy to, że mamy zaraz zakładać, że przyczyna leży w naszym wieku. Przyczyna może być zupełnie inna, więc trzeba na problem spojrzeć globalnie. Dobrze jest sprawdzić, czy nie cierpimy na bezdech senny, który bardzo obniża jakość snu. Istotne jest to, czy w nocy chrapiemy, jaki jest nasz stan zdrowia, czy leki, które przyjmujemy, mogą wpływać na jakość snu i wiele innych.
Warto też się przyjrzeć swoim nawykom: czy przed snem korzystamy z urządzeń elektronicznych emitujących niebieskie światło, czy zasypiamy w zaciemnionym pomieszczeniu i w ciszy, czy nie jesteśmy przejedzeni, czy nie przyjmujemy zbyt dużo substancji pobudzających przed snem?
Inny aspekt to warunki, w jakich śpimy. Sprawdź koniecznie, czy w twojej sypialni nie jest za ciepło, czy masz wygodny materac? Jeśli masz wątpliwości, spróbuj wprowadzić drobne zmiany np. obniżyć temperaturę i zobaczysz, czy zasypiasz szybciej. Staraj się też wyciszyć, nie myśleć o problemach.
Podsumowanie
Sen jest niezbędny dla naszego zdrowia i witalności. Wraz z wiekiem mogą się pojawić problemy z zasypianiem czy jakością snu. Aby znaleźć prawdziwą przyczynę, najlepiej skontaktować się z lekarzem, gdyż problemy te mogą mieć różne podłoże.
