Poziom cholesterolu jest jednym ze wskaźników mówiących o ryzyku wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. Do jego obniżania stosuje się zarówno interwencje polegające na wprowadzeniu specjalistycznej diety (ewentualnie wspomaganej suplementacją) i indywidualnie dostosowanego programu aktywności fizycznej, ale także interwencje farmakologiczne, które często wiążą się z licznymi skutkami ubocznymi.
Spośród licznych dietetycznych czynników kształtujących poziom cholesterolu we krwi jednym z ważnych jest podaż witaminy D. Zarówno pierwszy, jak i drugi związek w dużym stopniu regulują aktywność układu hormonalnego i wpływają na metabolizm m.in. hormonów płciowych.
Witamina D w organizmie
Witamina D należy do związków rozpuszczalnych w tłuszczach i wykazuje aktywność hormonalną. Bierze udział w procesach kościotwórczych i hamuje osteoporozę, a także wpływa na aktywność układu odpornościowego. Dostarczana do organizmu jest z dietą (m.in. tłuste ryby, jaja, nabiał) oraz syntezowana jest przez enzymy obecne w skórze.
Wielu ludzi na świecie, zwłaszcza zamieszkujących regiony z długą jesienią i zimą, narażonych jest na niedobory tej witaminy. Kwestię osiągnięcia wystarczającego poziomu witaminy D w organizmie komplikuje dodatkowo niska podaż w jadłospisach związana z preferencjami smakowymi czy dostępnością produktów stanowiących jej źródło.
Rola cholesterolu
Cholesterol, tak jak witamina D, jest rozpuszczalny w tłuszczach. Jest niezbędny dla ludzkiego życia, ponieważ na poziomie komórkowym reguluje procesy fizjologiczne i metaboliczne. Bierze udział w syntezie witaminy D, a także zwiększa rozpuszczalność innych witamin z grupy (A, E, K). W organizmie cholesterol transportowany jest w formie lipoprotein (związków zawierających w strukturze również białka), które służą do diagnostyki poziomu cholesterolu w organizmie.
Wyróżnia się lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL), pośredniej (IDL), niskiej (LDL) oraz bardzo niskiej (VLDL). W stanach patofizjologicznych obserwuje się najczęściej nadmiary frakcji LDL oraz niskie poziomy HDL. Niezdrowe dysproporcje mogą prowadzić do chorób serca i wyższego ryzyka zgonu i wymagają interwencji w postaci zmiany diety i stylu życia, a w ostateczności leczenia farmakologicznego.
Wpływ witaminy D na poziom cholesterolu
Cholesterol jest niezbędny do syntezy witaminy D w organizmie, a także sprzyja rozpuszczalności tej witaminy. Niedobory witaminy D często obserwowane są w zaburzeniach związanych z zespołem metabolicznym, jednak brakuje wyraźnego związku przyczynowo-skutkowego w przypadku hipercholesterolemii. Poprawę pewnych parametrów związanych ze zdrowiem i samopoczuciem może przynieść dodatkowa podaż witaminy D w przypadku osób z niedoborami oraz innymi zaburzeniami metabolicznymi.
Obniżanie poziomu cholesterolu
Obniżenie poziomu cholesterolu w przypadkach hipercholesterolemii może opóźnić postępowanie choroby i ratować życie. Brakuje jednak na ten moment jasnych dowodów na działanie witaminy D w kontekście redukcji LDL i optymalizacji HDL. Na pewno warto dbać o odpowiednią jej podaż w diecie i ekspozycję skóry na słońce, gdyż przynieść to może szereg innych korzyści.
Zbilansowana dieta oraz ewentualna suplementacja i aktywność fizyczna (w tym aktywność na słońcu) są czynnikami regulującymi poziomy zarówno witaminy D, jak i cholesterolu, gdyż mogą prowadzić do utraty nadmiaru masy ciała oraz optymalizacji stanu odżywienia organizmu.
Źródła:
Huff T, Boyd B, Jialal I. Physiology, Cholesterol. 2020 Aug 24. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan–. PMID: 29262185.
Wenclewska S, Szymczak-Pajor I, Drzewoski J, Bunk M, Śliwińska A. Vitamin D Supplementation Reduces Both Oxidative DNA Damage and Insulin Resistance in the Elderly with Metabolic Disorders. Int J Mol Sci. 2019 Jun 13;20(12):2891. doi: 10.3390/ijms20122891. PMID: 31200560; PMCID: PMC6628266.
Jastrzebski Z, Kortas J, Kaczor K, Antosiewicz J. Vitamin D Supplementation Causes a Decrease in Blood Cholesterol in Professional Rowers. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2016;62(2):88-92. doi: 10.3177/jnsv.62.88. PMID: 27264092.
