Naukowcy do dzisiaj nie wiedzą, czy kortyzol jest sprawcą insulinooporności, czy może podniesione stężenie insuliny i kortyzolu występuje wtórnie do otyłości. Niemniej w badaniu pochodzącym jeszcze z 1982 r. zasugerowano, iż kortyzol w bezpośredni sposób hamuje działanie insuliny w ustroju człowieka, prawdopodobnie wpływające na powiązany z nią szlak. Dlatego może wpływać na pogorszenie tolerancji węglowodanów (zwiększenie insulinooporności).
Konsekwencja wysokiego poziomu kortyzolu
Konsekwencją jest zwiększona produkcja insuliny w ustroju oraz rosnące ryzyko cukrzycy, jednej z plag XXI wieku, która znacząco zwiększa ryzyko śmierci np. z powodu chorób sercowo-naczyniowych (głównej przyczyny śmierci współczesnych ludzi) czy raka (jednej z ważniejszych przyczyn śmierci w krajach rozwiniętych). Insulinooporność występuje zarówno w otyłości, jak i w zespole Cushinga (hiperkortyzolizm), co sugeruje, iż kortyzol odgrywa patologiczną rolę w tych schorzeniach.
Badanie naukowe - kortyzol, otyłość, BMI
Naukowcy zbadali stężenia kortyzolu:
- u 81 otyłych dzieci opornych na insulinę
- u 151 otyłych dzieci bez insulinooporności
- u 83 dzieci o prawidłowej masie ciała
Ponadto badano stężenie kortyzol i insulinooporność u 45 otyłych dzieci, u których wystąpiła istotna utrata masy ciała i 109 otyłych dzieci bez utraty masy ciała w okresie 1 roku.
Wyniki
- Stężenie kortyzolu było wyższe o 28% u otyłych dzieci z insulinoopornością w porównaniu do dzieci z prawidłową masą ciała
- Stężenie kortyzolu było wyższe o 25% u otyłych dzieci z insulinoopornością w porównaniu do dzieci otyłych, ale bez insulinooporności
Na insulinooporność istotnie wpływało otłuszczenie (BMI), wiek i stężenie kortyzolu. Redukcja nadwagi istotnie zmniejszała stężenia kortyzolu i insulinooporność u dzieci z insulinoopornością. Dzieci, które się nie odchudzały, nie odczuły żadnych zmian, podobnie jak te, które nie miały insulinooporności.
Wnioski
U otyłych stężenie kortyzolu jest wyższe i powiązane z insulinoopornością. Redukcja masy ciała prowadzi do zmniejszenia stężenia kortyzolu i insulinooporności.
Podsumowanie — czy kortyzol jest wrogiem?
To nie znaczy, że kortyzol jest „wrogiem”, bo bez niego nie przeżyjemy nawet kilku dni. Nie należy też sztucznie dążyć do zmniejszania stężenia kortyzolu w ustroju, gdyż jest niezbędny, chociażby dla utrzymania równowagi energetycznej i redukcji tkanki tłuszczowej. Aby zmniejszyć insulinooporność i stężenie kortyzolu należy się po prostu odchudzać i trzymać w ryzach ilość tkanki tłuszczowej (całe życie, a nie tylko przez chwilę).
Literatura:
Reinehr T. · Andler W. Cortisol and Its Relation to Insulin Resistance before and after Weight Loss in Obese Children https://www.karger.com/Article/Abstract/79841
