Tarczyca to gruczoł znajdujący się na szyi, który jest głównym regulatorem metabolizmu. Określa tempo metabolizmu spoczynkowego, czyli szybkość, z jaką organizm spala energię w stanie spoczynku. Jest również regulatorem poziomu energii, masy ciała i czynników takich jak apetyt.
Kiedy masz niedoczynność i Twoja tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonu tarczycy, wówczas możesz czuć się ospała, a także zauważyć, że przybierasz na wadze.
Pewnie zauważyłaś też, że problemy z tarczycą dotyczą częściej kobiet i co gorsza, liczba ta ciągle rośnie. Dlaczego? No właśnie nie ma jednego czynnika i nie ma zawsze tego samego powodu pojawienia się problemów z tarczycą.
Jakie czynniki sprawiają, że nasilają się problemy z tarczycą?
Niedobór jodu
Jod to najlepszy przyjaciel tarczycy, pozwalający na wydajną pracę tego gruczołu polegającą na wytwarzaniu hormonów tarczycy. Jeśli masz niedobór, wówczas Twoja tarczyca nie spełnia swojej roli. Jod możemy pozyskać ze środowiska, ale tylko jeśli mieszkamy w odpowiedniej lokalizacji np. nad morzem, kiedy stężenie jodu w powietrzu jest wyższe niż w innych miejscach.
Minerał ten możemy dostarczyć także wraz z dietą. Znajduje się w soli jodowanej, która nie jest zbyt popularna w naszej kuchni (no i prawda jest taka, że raczej się promuje ograniczanie soli w diecie), a także w wodorostach, rybach, produktach mlecznych, jajach. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy z tarczycą, to jest bardzo prawdopodobne, że zostanie Ci zalecona suplementacja jodem.
Odpowiedzi autoimmunologiczne
Innym krytycznym czynnikiem wywołującym zaburzenia tarczycy są reakcje autoimmunologiczne. O chorobach autoimmunologicznych mówimy wtedy, kiedy układ odpornościowy zwraca się przeciwko sobie i zaczyna atakować własne tkanki. Wśród kobiet częstym czynnikiem powodującym niedoczynność tarczycy jest zapalenie tarczycy Hashimoto – choroba autoimmunologiczna, w której tworzą się przeciwciała przeciwko samej tkance tarczycy.
W przypadku chorób autoimmunologicznych tarczyca staje się polem bitwy dla komórek odpornościowych, co prowadzi do fizycznego zniszczenia tkanki odpowiedzialnej za produkcję hormonów tarczycy. Badania pokazują, że znaczenie ma tutaj także nasza dieta, a w szczególności o niedopuszczanie do niedoborów selenu oraz witaminy D.
Zmiany hormonalne
Problemy z tarczycą wiążą się z wahaniami hormonalnymi, które wynikają m.in. z menopauzy. Menopauza to czas, kiedy jajniki wytwarzają mniej estrogenu, a to także powoduje, że produkcja hormonów tarczycy staje się znacznie wolniejsza. No i tarczyca, tak jak reszta ciała, podlega procesowi starzenia.
Toksyny i zanieczyszczenie powietrza
W dzisiejszym świecie jesteśmy narażeni na więcej toksyn środowiskowych w powietrzu i wodzie niż kilkadziesiąt lat temu. Toksyny te są częścią powietrza, którym oddychasz, wody, którą pijesz i jedzenia, które jesz. Mogą szkodzić wszystkim aspektom zdrowia, a nawet zakłócać funkcjonowanie tarczycy, zmniejszając produkcję hormonów. Zatem rosnący poziom zanieczyszczeń na całym świecie może być niedocenianą przyczyną chorób tarczycy.
Stresujący tryb życia
Stres powoduje stany zapalne w organizmie, a te z kolei mogą wpływać negatywnie na każdy aspekt zdrowotny. I nie chodzi tylko o nerwy związane np. z pracą, obowiązkami domowymi itp. Jeśli się przetrenowujesz albo jesteś na dużym deficycie kalorycznym przez długi czas, wówczas Twój organizm jest przemęczony i do tego pozbawiony składników odżywczych potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania. To także znaczący czynnik sprzyjający zaburzeniom pracy tarczycy.
Jak rozpoznać, że masz problemy z tarczycą?
Niedoczynność czy nadczynność ma takie nieoczywiste objawy. Chodzi o to, że mogą one sugerować problemy z tarczycą, ale mogą też świadczyć o czymś zupełnie innym. Niemniej, jednak jeśli zauważysz, któreś z poniższych objawów, wówczas przemyśl konsultację z endokrynologiem i badania.
| Możliwe objawy nieprawidłowej pracy tarczycy |
| Spadek lub wzrost masy ciała z nieznanej przyczyny |
| Uczucie zmęczenia lub nadmierne pobudzenie |
| Sucha skóra, w szczególności na łokciach |
| Nadmierne wypadanie włosów |
| Zaparcia |
| Zaburzenia apetytu |
| Mgła mózgowa |
| Nieregularne miesiączki |
| Problemy z zajściem w ciążę |
Podsumowanie
Powyższe czynniki z pewnością zwiększają wystąpienie problemów z tarczycą, ale nie u każdej narażonej osoby te zaburzenia wystąpią. Genetyka też ma znaczenie, niektóre osoby są bardziej predysponowane do chorób tarczycy, inne mniej. Dobra wiadomość jest taka, że dzięki dobrej diagnozie i odpowiedniemu leczeniu, możesz sobie poradzić z chorobą tarczycy.
Nawet jeśli do tej pory nie chorowałaś, to przynajmniej raz w roku powinnaś zrobić badania, a jeśli chorujesz, to z pewnością robisz je częściej. Leczenie warto także wesprzeć witaminą D, jodem i selenem, ale pamiętaj, że lepiej skonsultować dawki z lekarzem.
Profilaktycznie natomiast możesz sięgnąć po witaminę D w ilości 2000 jednostek dziennie, zjadać kilka sztuk dziennie orzechów brazylijskich (doskonałe źródło selenu) i wdychać jod przy każdej możliwej okazji wyjazdu nad morze. Staraj się też prowadzić zdrowy tryb życia, dbaj o regularny ruch, odpowiednią ilość snu i swoje zdrowie psychiczne.
Źródła:
Hypothyroidism in Context: Where We've Been and Where We're Going - PubMed (nih.gov)
Mayo Clinic Q and A: Sea salt and sufficient iodine intake - Mayo Clinic News Network
e-enm.org/journal/view.php?doi=10.3803/EnM.2016.31.2.213
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459466/
Niestety to współcześni ludzie sami sobie wymyślili unikanie soli jodowanych i używanie różnych wymyślnych wynalazków a nawet jodyny w zamian, bo jeszcze w czasach gdy byłam dzieckiem każdy wiedział, że sól joduje się właśnie w celu uzupełnienia jodu na co dzień...
Wtedy jeszcze jadano dość dużo morskich ryb, np.śledzi i dorszy, bo były tanie - a teraz jeśli ktoś unika soli ogółem i nie mieszka nad morzem, to może mieć poważne niedobory tego pierwiastka...
Wysyp problemów z tarczycą to na pewno po części wynik ignorowania dawnych zaleceń.