Czy zimna woda zdrowia doda? Co daje morsowanie?

Ludzie często podążają za modą, nie wiedząc, czy promowane w Internecie zabiegi, ekstremalne diety (np. VLCD), nieznane środki farmakologiczne z Chin lub Korei, czy wątpliwe sposoby terapii (np. kilkusetkrotne przedawkowywanie jodu) nie są szkodliwe dla zdrowia. Jednymi z popularniejszych w ostatnim czasie są schładzanie i ogrzewanie.

1. Za i przeciw
2. Czy zimna woda zawsze zdrowia doda?
3. Czy zimna woda faktycznie zwiększa odporność?
4. Dlaczego warto analizować badania?
5. Podsumowanie

Za i przeciw

Wpływ zimnej wody na kortyzol 

Jeśli chodzi o pierwszą metodę, to jest skuteczna w niektórych przypadkach. Przykładowo zanurzenie na 15 minut w wodzie o temperaturze 10,5 stopnia przyczyniło się do obniżenia stężenia kortyzolu. I to by było na tyle. Chciałbym zwrócić tu uwagę na dwie kwestie, 10,5 stopnia C to wcale nie jest jeszcze taka zimna woda.

Są pływacy, którzy w takich warunkach trenują w otwartych zbiornikach wodnych. Zupełnie czym innym jest wchodzenie do skutego lodem zbiornika wodnego lub zanurzanie się w zimniejszej wodzie np. w górskiej rzece. I warto też zapytać, czy chwilowe obniżenie stężenia kortyzolu cokolwiek oznacza? W praktyce to jest żaden zysk. Z tego niezwykle długiego badania, którego wyniki opublikowano w grudniu 2023 r., nie wynika nic więcej. Mało tego, naukowcy ostrzegają: „W niekontrolowanych warunkach zanurzenie w zimnej wodzie wiąże się z negatywnymi skutkami, takimi jak zaburzenia rytmu serca, hipotermia i utonięcie (Bierens i in., 2016)”.

Polecamy również: Odporność na antybiotyki - co można zrobić?

Recepta na katastrofę

Powszechnie wiadomo, że zanurzenie w zimnej wodzie jest silnym stresorem fizjologicznym, zwłaszcza układu sercowo-naczyniowego, na co wskazuje zwiększone tętno, całkowity opór obwodowy i ciśnienie tętnicze krwi (Castellani i Young, 2016; Tipton, 1989; Tipton i in., 2017).

Nie każdy zajmuje się kardiologią, więc przetłumaczę powyższą kwestię. Jeśli chcesz sprowokować incydent sercowo-naczyniowy to wpływaj jednocześnie na szybsze bicie serca i krążenie krwi oraz jego ciśnienie. Krew nie może się przecisnąć, bo pojawia się zwiększony opór, a podwyższone ciśnienie krwi może spowodować incydent. To recepta na katastrofę.

Czy zimna woda zawsze zdrowia doda?

W 1998 r. 14-letni uczeń utonął po wskoczeniu do lodowatej wody w porze lunchu, do jeziora Ontario. Kilka godzin po zdarzeniu policja nadal nie wiedziała, dlaczego Peter Artur wszedł do wody, która miała tylko około 4°C. Było z nimi dwóch innych nastolatków. Kiedy Peterowi nie udało się wypłynąć na powierzchnię, jego przyjaciele zwrócili się o pomoc. Policjanci dotarli na miejsce, wskoczyli do jeziora, które w tym miejscu ma głębokość około 3,5 metra, i rozpoczęli poszukiwania zaginionego nastolatka przez 10 minut, aż lodowata woda zmusiła ich do zejścia na brzeg.

Wychłodzeni funkcjonariusze zostali owinięci w koce, a teren przejęła bardziej wyspecjalizowana grupa policji, która przeszukała siatkami jezioro. Zlokalizowali nastolatka, który był w wodzie przez około 30 minut. Prowadzono resuscytację krążeniowo-oddechową do czasu przybycia ratowników. Stwierdzono zgon nastolatka w Toronto East General Hospital o godzinie 12:55.

Polecamy również: Woda z cytryną czy woda z octem jabłkowym? Za i przeciw!

Odnotowano też liczne zgony ludzi pływających w zimnej wodzie. W 2002 r. zmarła Kathleen Haase, miała 44 lata. Postanowiła popływać w wodzie o temperaturze 10 stopni C. Znaleziono ją dryfującą 50 m od brzegu. Ekipa ratownicza prowadziła czynności (resuscytację krążeniowo-oddechową) podczas rejsu łodzią i w karetce do szpitala regionalnego South Shore w Bridgewater. Kobiety nie udało się przywrócić do życia i w szpitalu stwierdzono zgon. Świadkiem zdarzenia był jej syn, ale nie był w stanie nic zrobić.

W innym zdarzeniu, które miało miejsce w dniu 27 marca 2002 r., uczestniczyło dwóch techników rybołówstwa. Prowadzili badania na północnym wybrzeżu Kolumbii Brytyjskiej. Zostali uwięzieni na wyspie, ponieważ zmienił się stan wód (przypływ). Podczas pierwszej próby ponownego przekroczenia rzeki, obaj mężczyźni napełnili wodery. Technicy wrócili na wyspę zmarznięci i mokrzy. Poczekali 5 godzin, zanim stan rzeki będzie wystarczająco niski, aby się przez nią przeprawić. Nie mieli sprzętu ratunkowego i nie byli przygotowani do rozpalenia ognia.

Po krótkiej dyskusji i wbrew radom swojego partnera, jeden z techników zdecydowało się przepłynąć kanał. Najwęższa część kanału czas miała około 90 metrów (300 stóp). Ich ciężarówka była zaparkowana po drugiej stronie przy autostradzie biegnącej wzdłuż rzeki.

Będąc w dobrej kondycji fizycznej i dobrze pływając, technik był pewien, że da radę przeprawić się przez rzekę do pojazdu i udać się po pomoc. Zdjął wodery i włożył je na sobie ramię i zaczął płynąć. Jego partner obserwował jego doskonałe postępy i podjął decyzję, aby także spróbować przepłynąć kanał. Później poinformował, że woda była tak zimna, że ból zmusił go do wyjścia z wody. Jego kolega dotarł na odległość 3 metrów (10 stóp) od drugiego brzegu i wtedy po prostu utonął w wodzie o głębokości 1 metra. Temperatura wody w rzece wahała się od 0° do 1°C. Patolog określił zdarzenie jako „zwykłe utonięcie”. Koroner stwierdził: „utonięcie spowodowane lokalnym ochłodzeniem”. 

Skutki nagłego wzrost i utrzymywania wysokiego ciśnienia 

Źródło: Fuchs FD, Whelton PK. High Blood Pressure and Cardiovascular Disease. Hypertension. 2020 Feb;75(2):285-292. doi: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.119.14240. Epub 2019 Dec 23. PMID: 31865786; PMCID: PMC10243231.

Z tego względu uważam, że zanurzanie w zimnej wodzie może być jakąś formą rozrywki dla osób młodych, zdrowych, bez nadciśnienia, miażdżycy, cukrzycy, niestosujących beta-mimetyków, sterydów anaboliczno-androgennych, hormonu wzrostu, hormonów tarczycy, dużych dawek kofeiny, DMAA i innych stymulantów/narkotyków. Istnieją pewne dowody na to, iż korzystanie z zimnej wody może mieć wpływ na odporność, jednak wyższe efekty przynosi regularna aktywność fizyczna.

Czy zimna woda faktycznie zwiększa odporność?

Autorzy badania opublikowanego w 2016 r. stwierdzili, iż redukcja ilości zachorowań o 29% po korzystaniu z zimnego prysznica była porównywalna z efektem prowadzenia regularnej aktywności fizycznej (35%). Poprzednie badanie przeprowadzone w Holandii wykazało, że średni całkowity czas absencji był o 15% krótszy w przypadku rowerzystów niż w przypadku osób niejeżdżących na rowerze.

Dojazd do pracy rowerem wiązał się zatem z mniejszą absencją chorobową. Im częściej ludzie dojeżdżali do pracy rowerem i im dłuższy był dystans, tym rzadziej zgłaszali choroby. Jest to zgodne z ustaleniami Niemana i in. którzy w kilku badaniach wykazali, że istnieje odwrotna zależność między aktywnością fizyczną lub poziomem sprawności a częstością infekcji górnych dróg oddechowych.

Niedawno w metaanalizie czterech randomizowanych, kontrolowanych badań określono wpływ ćwiczeń na zapobieganie przeziębieniom. Wpływ ćwiczeń na zapobieganie przeziębieniu spowodował względną redukcję ryzyka o 27%, a średnia redukcja o 3,5 dnia choroby w porównaniu z grupą kontrolną.

Dlaczego warto analizować badania?

Czy ktoś wierzy też w Świętego Mikołaja? Dlaczego? Bo z badania holenderskich naukowców wykluczono osoby chore, zaproszono wyjątkowo zmotywowane, aktywne fizycznie, nadzwyczaj zdrowe. 96% uczestników oceniło swój stan zdrowia jako dobry lub doskonały, 85% uprawiało sport. Te osoby wyjątkowo rzadko chorowały, trzykrotnie rzadziej w porównaniu do populacji ogólnej.

Poza tym korzystanie z zimnego prysznica przez 30, 60 lub 90 sekund ma się nijak do zanurzania w zimnej wodzie praktykowanego przez wielu ludzi (jeziora, rzeki, przeręble, balie z wodą, doraźnie skonstruowane zbiorniki etc.).

Podsumowanie

Niewiele wskazuje na korzyści z zanurzania się w zimnej wodzie. Nagłe zanurzenie (np. wskakiwanie do zimnej wody po leżeniu na piasku lub korzystaniu z sauny) może prowokować incydenty sercowo-naczyniowe. Długotrwałe zanurzenie w wodzie (np. pływanie) może spowodować hipotermię, zaburzenia rytmu serca i utonięcie. W niewielu badaniach wykazano korzyści z zanurzania w zimnej wodzie, za to w publikacji „Survival at Sea for Mariners, Aviators and Search and Rescue Personnel” opisano dziesiątki przypadki zgonów wywołanych kontaktem z zimną wodą. Niech każdy sam wyciągnie właściwe wnioski.

Referencje:

Emma L. Reed, Christopher L. Chapman, Emma K. Whittman, Talia E. Park, Emily A. Larson, Brendan W. Kaiser, Lindan N. Comrada, Karen Wiedenfeld Needham, John R. Halliwill, Christopher T. Minson, Cardiovascular and mood responses to an acute bout of cold water immersion, Journal of Thermal Biology, Volume 118, 2023, 103727, ISSN 0306-4565,https://doi.org/10.1016/j.jtherbio.2023.103727.

Fuchs FD, Whelton PK. High Blood Pressure and Cardiovascular Disease. Hypertension. 2020 Feb;75(2):285-292. doi: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.119.14240. Epub 2019 Dec 23. PMID: 31865786; PMCID: PMC10243231.

Buijze GA, Sierevelt IN, van der Heijden BCJM, Dijkgraaf MG, Frings-Dresen MHW (2016) The Effect of Cold Showering on Health and Work: A Randomized Controlled Trial. PLoS ONE 11(9): e0161749. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0161749

Dr. Chris J. BROOKS i in. Survival at Sea for Mariners, Aviators and Search and Rescue Personnel