Czy miałeś kiedyś momenty, w których usilnie próbowałeś sobie przypomnieć jakiś szczegół? Na przykład nazwy restauracji, w której jadłeś kilka dni temu, albo gdzie schowałeś swoje słuchawki do słuchania muzyki lub klucze? Okazuje się, że to wcale nie wczesna demencja — bądź spokojny. Czytaj dalej, żeby dowiedzieć się, dlaczego zapominasz o wielu rzeczach.
Bycie wielozadaniowym
Czy jesteś dumny z tego, że jesteś dobrym wielozadaniowcem? Choć łączenie różnych zadań na raz jest wygodne, badania sugerują, że przytłacza to nasz mózg, zmniejsza produktywność i zwiększa zapominanie. Nasze mózgi nie są przystosowane do płynnego przełączania się między złożonymi obowiązkami jednocześnie, zatem u wielu ludzi prowadzi to do przeciążenia, utrudniając prawidłowe przetwarzanie i przywoływanie szczegółów.
Konsekwencje nowoczesnej technologii
Nowoczesna technologia i ciągłe cyfrowe rozrywki nieustannie konkurują o naszą uwagę, pogłębiając to przeciążenie. Nic dziwnego, że człowiek zaczyna się gubić i zapominać o drobiazgach. Możesz powiedzieć, że Tobie ta wielozadaniowość wychodzi i rzeczywiście jest grupa osób, która sobie świetnie radzi w takim trybie, natomiast niezależnie od predyspozycji, staje się ona wraz z wiekiem coraz trudniejsza. Zmniejsza się elastyczność poznawcza i pojemność pamięci roboczej.
Czy na pewno dajesz radę?
Tak więc, chociaż zajmowanie się wieloma zadaniami może wydawać się efektywne, nie sprzyja to pamięci i wydajności. Jeśli ostatnio zauważyłeś, że częściej o czymś zapominasz lub jesteś roztargniony, wówczas dobrze jest przeanalizować swoje nawyki. Być może co chwilę przeskakujesz z maila do maila, różnych dokumentów, próbując wykonać jak najwięcej zadań jednocześnie.
A może jesteś mamą, która chciałaby zrobić pranie, obiad, umyć podłogę i wziąć prysznic niemal w tym samym czasie, byle zdążyć przed powrotem dzieci do domu.
Co może zakłócać pamięć?
Spróbuj określić, gdzie w swoim życiu możesz zminimalizować wielozadaniowość, aby dać trochę luzu swojemu mózgowi i pamięci.
Niektóre leki
Leki, które zażywasz, mogą zakłócać Twoją pamięć. Wiele z nich, zarówno na receptę, jak i bez może sprawić, że następnego dnia poczujesz, że o wszystkim, co chwilę zapominasz, albo będziesz czuć oszołomienie. Co ciekawe, to nie dotyczy tylko leków uspokajających i nasennych, ale także przeciwbólowych, na alergię, a nawet niektórych leków na ciśnienie krwi.
Wszystkie z nich mogą wpływać na Twoją koncentrację i zdolność zapamiętywania. To, co oddziałuje na mózg i układ nerwowy, może po prostu powodować irytujące uczucie „mgły mózgowej”, utrudniające koncentrację i zapamiętywanie. Jeśli zauważyłeś u siebie gorszą sprawność umysłową, a stosujesz regularnie jakieś leki, spróbuj przeanalizować, co bierzesz każdego dnia i skonsultuj się z lekarzem w celu analizy problemu.
Chroniczny stres
Czujesz, że w sytuacjach stresowych wszystko wymyka Ci się spod kontroli? Zapominasz o wielu rzeczach i ciężko Ci się dobrze zorganizować? Nie jesteś sam, stres bowiem może znacząco wpłynąć na naszą zdolność zapamiętywania informacji, zarówno w krótkim, jak i długim okresie.
Kiedy jesteśmy pod ostrzałem, nasze ciała uwalniają do krwioobiegu hormony stresu, takie jak kortyzol, który może utrudniać naszemu mózgowi prawidłowe przechowywanie i odzyskiwanie wspomnień. Dlatego próba jasnego myślenia jest tak trudna w chwilach niepokoju.
Zarówno ostry, jak i intensywny stres, a także chroniczne napięcia mogą pogarszać zdolność zapamiętywania. Jeśli więc zauważyłeś ostatnio częstsze zapominanie, przyjrzyj się bliżej poziomowi swojego stresu. Rozważ włączenie do swojej rutyny praktyk łagodzących stres, takich jak medytacja, joga, głębokie oddychanie lub regularne ćwiczenia. Gdy ogólny stres się zmniejszy, Twoja pamięć i koncentracja również powinny powrócić do normy.
Brak dobrej jakości snu
Czy zauważyłeś, że gdy przez jakiś czas nie uruchamiasz ponownie komputera, wszystko zwalnia? To samo dzieje się z Twoim mózgiem, który czasami po prostu potrzebuje trochę odpoczynku i resetu. Badania pokazują, że większość przetwarzania pamięci odbywa się podczas snu głębokiego. A z wiekiem ludzie doświadczają zdecydowanie mniej takiego snu i to może częściowo wyjaśniać, dlaczego wraz z upływem czasu mają coraz większe problemy z pamięcią.
Sen poprawia pamięć u osób w każdym wieku. Nawet krótka drzemka w ciągu dnia może poprawić Twoją efektywność, jeśli np. uczysz się do egzaminu.
Depresja
Depresja może również zmniejszyć możliwości pamięci. Przyczyny tego powiązania nie są jasne, ale obejmują wpływ hormonów stresu, a także niektórych struktur mózgu. Kiedy zmagamy się z obniżonym nastrojem, organizm wytwarza więcej kortyzolu i innych hormonów stresu. Związki te mogą wpływać na hipokamp – obszar mózgu kluczowy dla tworzenia pamięci i przywoływania myśli. Zatem wyższy poziom kortyzolu utrudnia zdolność hipokampu do prawidłowego przechowywania wspomnień lub uzyskiwania do nich dostępu.
Ponadto leczenie depresji może czasami zakłócać pamięć. Niektóre leki mające na celu regulację nastroju i złagodzenie depresji mogą powodować zapominanie lub przejściowe problemy poznawcze jako potencjalne skutki uboczne.
Wniosek jest taki, że problemy z pamięcią mogą wynikać z biologicznych zmian samej depresji lub mogą wynikać z metod leczenia. Dobra wiadomość jest taka, że gdy nastrój i substancje w organizmie się stabilizują, zdolności pamięci często również wracają do normy. Dlatego nie wahaj się zgłosić lekarzowi wszelkich problemów związanych z koncentracją lub pamięcią, jeśli zmagasz się z depresją. Uzyskanie remisji może pozwolić mózgowi na przywrócenie optymalnego funkcjonowania.
A może to brak witamin?
Zapominanie może mieć wiele przyczyn, ale dwa najczęstsze niedobory składników odżywczych powiązane z problemami z pamięcią to brak witamin B1 i B12. Niedobór witaminy B1, zwany także niedoborem tiaminy, jest powszechny u osób zmagających się z uzależnieniem od alkoholu. Bez wystarczającej ilości witaminy B1 mózg ma problemy z przekształcaniem glukozy w energię niezbędną do wspierania funkcji poznawczych.
Niski poziom witaminy B12 występuje najczęściej u osób powyżej 55. roku życia, ale niedobory mogą wystąpić w każdym wieku. B12 ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i komunikacji komórek nerwowych. Prawidłowe wchłanianie witaminy B12 z pożywienia może być trudne ze względu na problemy trawienne, które uniemożliwiają jej przyjmowanie. Niedobory mogą również występować u osób długoterminowo stosujących dietę roślinną, ponieważ witamina B12 występuje naturalnie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jeśli zauważysz nasilające się problemy z pamięcią, poproś lekarza o sprawdzenie poziomu witaminy B12.
Problemy zdrowotne
Powszechnymi przyczynami problemów z pamięcią są bezdech senny i problemy z tarczycą. Bezdech senny, podczas którego oddech zatrzymuje się i rozpoczyna podczas snu, może z czasem uszkodzić części mózgu odpowiedzialne za przechowywanie pamięci. Bezdech senny występuje częściej u osób, które chrapią, budzą się z bólami głowy lub suchością w ustach, lub mają nadwagę. Ponieważ jest to poważny problem, jeśli zauważysz te objawy, porozmawiaj ze swoim lekarzem, aby móc poddać się badaniom i leczeniu.
Problemy z tarczycą mogą również wpływać na pamięć i funkcje poznawcze. Niedoczynność tarczycy może powodować zmęczenie, przyrost masy ciała, mgliste myślenie, suchość skóry, zaparcia i zapominanie. Dobra wiadomość jest taka, że wystarczy wykonać badanie krwi, aby dowiedzieć się, czy Twój poziom hormonów tarczycy jest nieprawidłowy. Lekarz w razie konieczności zaleci odpowiednie leczenie.
W niektórych przypadkach zmiany w pamięci mogą również sygnalizować zwiększone ryzyko udaru w przyszłości. Jeśli więc nadal masz obawy dotyczące pogorszenia pamięci lub dezorientacji, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem.
Dotarcie do pierwotnej przyczyny problemów z pamięcią jest kluczowe. Wiele z nich można wyleczyć po zdiagnozowaniu. Twój lekarz może pomóc ocenić, co może mieć wpływ na Twój przypadek. Wczesne wykrycie i zajęcie się podstawowymi problemami może mieć kluczowe znaczenie.
Podsumowanie
Jeśli zauważyłeś, że ostatnio Twoja pamięć nie jest już taka jak kiedyś, wówczas warto się przyjrzeć niektórym z powyższych czynników. Być może wystarczy zmienić nieco swoje nawyki, aby usprawnić pamięć i koncentrację. Musisz siebie też obserwować. Sporadyczne sytuacje zagubienia nie są niczym niepokojącym, natomiast jeśli widzisz, że z czasem problem się pogłębia, wówczas dobrze jest skonsultować się z lekarzem, który wykona wywiad i na jego podstawie zleci badania. Dobrze jest wówczas przeanalizować stosowane leki.
To, co możesz zrobić sam dla siebie, to przede wszystkim zadbać o dobrej jakości sen przez minimum 7-8 godzin dziennie. Możesz także wspierać swoją pamięć dietą i ćwiczeniami fizycznymi. Pokarmy takie jak orzechy włoskie, pistacje i jagody dostarczają związków odżywiających mózg. A sport zawsze zwiększa ukrwienie naczyń, co pomaga utrzymać i ciało, i mózg w lepszej formie
Warto też trenować swój mózg poprzez czytanie książek, rozwiązywanie krzyżówek czy nawet granie w gry planszowe, które mobilizują do myślenia. Każda stymulacja mózgu wpłynie na jego korzyść.
Źródła:
The Simplest Way to Reboot Your Brain (hbr.org)
Multimedia Gallery - Connection between memory and sleep | NSF - National Science Foundation
Poor Sleep Causes Memory Loss And Forgetfulness (medicalnewstoday.com)
Impaired Memory Retrieval after Psychosocial Stress in Healthy Young Men | Journal of Neuroscience (jneurosci.org)
Common Sleep Problem Linked With Memory Loss - The New York Times (nytimes.com)
The Shocking Truth About Multitasking In The Age Of Distraction (forbes.com)
Ciekawy artykuł. Nie mówi się o tym zazwyczaj, ale zmiany hormonalne związane z wiekiem, mogą ogromnie wpływać na pamięć i ogólnie pracę mózgu. Mam wrażenie, że kobiety odczuwają to bardziej, bo przechodzą ten etap bardziej burzliwie.
Prawdopodobnie, podobnie jak w przypadku sprawności fizycznej, opłaca się dbać o sprawność pamięci jeszcze zanim wejdzie się w ten wiek, żeby jakby startować z jak najwyższego pułapu i "upaść" jak najłagodniej.
Od kiełbasy?
odurzenie emocjonalne%)
Fajny artykuł, ujęte podstawy.