Pośród roślinnych surowców zielarskich ukierunkowanych na poprawę funkcji kognitywnych bakopa drobnolistna, czyli bacopa monnieri, jest jednym z najskuteczniejszych. Ma nie tylko długą tradycję wykorzystania w fitoterapii (jest surowcem etnobotanicznym), ale również zdobywa coraz większe poparcie we współczesnych badaniach naukowych. Ze względu na specyfikę działania może stanowić ciekawy zamiennik m.in. stymulującej kofeiny.
Skład chemiczny bacopy
Zawartość specyficznych związków chemicznych w bakopie sprawia, że jest to roślinna wyjątkowa, jeśli chodzi o zioła stosowane przez ludzi. Związkami, na które zwraca się w niej uwagę, są przede wszystkim bakozydy. To właśnie ich działanie sprawiło, że około 3000 lat temu bacopa monnieri (w języku hinduskim brahmi) została doceniona przez znawców medycyny ajurwedyjskiej. Dzięki nowoczesnym technikom analitycznym wiadomo, że bakozydy należą do saponin, których różne rodzaje występują m.in. w nasionach roślin strączkowych i wykazują szereg działań biologicznych. Oprócz nich w bacopie znajdują się również alkaloidy i flawonoidy, które w tym przypadku jednak odgrywają nieco mniejszą rolę.
Dzięki swoim właściwościom bakopa monnieri wpływa przede wszystkim na przewodnictwo nerwowe w obrębie układu acetylocholinergicznego, a dokładniej hamuje rozkład acetylocholiny. Jest to neuroprzekaźnik, który uczestniczy w pobudzaniu obszarów mózgu zaangażowanych w pamięć, a także bierze udział w pobudzaniu włókien mięśniowych na poziomie płytki motorycznej (czyli styku włókna nerwowego z mięśniowym). Zaburzenia metabolizmu acetylocholiny to jeden ze znaków charakterystycznych choroby Alzheimera u osób starszych, czy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD).
Wpływ bacopy na organizm
W ujęciu tradycyjnym spektrum zastosowań bacopy było imponujące. Poza działaniem poprawiającym funkcje poznawcze wskazywano na użyteczność w kontekście zwalczania stanu zapalnego i bólu, hamowania biegunek, czy spazm i konwulsji, ale także łagodzenia zaburzeń nastroju, problemów żołądkowo-jelitowych, czy schorzeń wątroby i nerek. Ze względu na swoje specyficzne działanie bacopa monnieri zaliczana jest do adaptogenów. Adaptogeny to grupa surowców roślinnych, które modulują mechanizmy regulacyjne organizmu (przede wszystkim neuro-hormonalne i odpornościowe) w okresach narażenia na czynniki potencjalnie szkodliwe. Dotychczasowe publikacje naukowe wskazują na potencjał adaptogenny bakopy w kontekście zmęczenia i stresu, a także starzenia się i demencji. W obszernym przeglądzie badań dotyczących prokognitywnych (nootropowych) właściwości bakozydów zaobserwowano, że mogą one zwiększać pamięć przestrzenną, werbalną, a także skracać czas potrzebny na podejmowanie decyzji.
Bacopa monnieri - dawkowanie
W przeglądzie badań dotyczącym najbardziej charakterystycznego działania bakopy, czyli poprawiającego funkcje kognitywne, stosowano dawki od 250 do 450 mg dziennie przez 12 – 16 tygodni. Szukając preparatów z brahmi warto sięgać po te, które mają ustandaryzowaną (taką samą w każdej kapsułce) zawartość bakozydów i zacząć od możliwie najniższej dawki.
Źródła:
- Kongkeaw C, Dilokthornsakul P, Thanarangsarit P, Limpeanchob N, Norman Scholfield C. Meta-analysis of randomized controlled trials on cognitive effects of Bacopa monnieri extract. J Ethnopharmacol. 2014;151(1):528-35. doi: 10.1016/j.jep.2013.11.008. Epub 2013 Nov 16. PMID: 24252493.
- Morgan A, Stevens J. Does Bacopa monnieri improve memory performance in older persons? Results of a randomized, placebo-controlled, double-blind trial. J Altern Complement Med. 2010 Jul;16(7):753-9. doi: 10.1089/acm.2009.0342. PMID: 20590480.
- Kean JD, Downey LA, Sarris J, Kaufman J, Zangara A, Stough C. Effects of Bacopa monnieri (CDRI 08®) in a population of males exhibiting inattention and hyperactivity aged 6 to 14 years: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Phytother Res. 2022 Feb;36(2):996-1012. doi: 10.1002/ptr.7372. Epub 2022 Jan 18. PMID: 35041248.
