Kiepska jakość snu, jego ograniczona objętość lub inne zaburzenia (np. oddychania w trakcie snu) mogą mieć wpływ na powstawanie cukrzycy, a nawet nowotworów. W 2020 r. sklasyfikowano pracę zmianową w grupie 2A czynników rakotwórczych. To znaczy, że dla pracy zmianowej istnieje ograniczony dowód działania rakotwórczego.
Czy zła jakość snu może zwiększać ryzyko chorób?
Na chwilę obecną wiemy, iż zła jakość snu jest powiązana ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy typu 2 i nadciśnienia, a ostatnie dowody wskazują na silniejszy związek występujący u kobiet.
W jednym z badań przeprowadzonym na grupie 210 zdrowych mężczyzn i kobiet (bez historii zaburzeń snu), wykazano, iż problemy z zasypianiem (więcej niż 2 noce/tydzień) i dłuższe okresy zasypiania (więcej niż 30 minut) były związane z większym stresem psychospołecznym, wyższą ilością insuliny na czczo, fibrynogenu i biomarkerów zapalnych, ale tylko u kobiet.
Insulinooporność
Kiedyś czynniki ryzyka insulinooporności były niedostatecznie poznane. Obecnie wiemy, iż dużą rolę odgrywa tu kiepska dieta (cukry proste, tłuszcze trans i nasycone, mała ilość protein), dostarczanie nadmiaru energii, zbyt mała aktywność fizyczna, sięganie po niektóre grupy leków (np. hormon wzrostu, sterydy anaboliczno-androgenne).
Kiedyś nie potrafiono wyjaśnić 50% indywidualnej zmienności insulinooporności. Jednak w ostatnich latach zgromadzono dowody potwierdzające rolę zaburzeń snu, w tym niedostatecznej ilości snu, słabej jakości snu i bezsenności oraz obturacyjnego bezdechu sennego, jako niezależnych czynników ryzyka rozwoju i nasilenia insulinooporności. W dobrze kontrolowanych warunkach wykazano, iż ograniczenie czasu snu i jego przesunięcie na późne godziny nocne sprzyja wyraźnym zaburzeniom glikemii (prawdopodobnie może mieć wpływ na rozwój cukrzycy).
Otyłość i cukrzyca
W badaniach laboratoryjnych zdrowych, młodych osób dorosłych poddanych nawracającemu, częściowemu ograniczeniu snu, wykazano znaczące zmiany w metabolizmie glukozy, w tym zmniejszoną tolerancję glukozy i spadek wrażliwości na insulinę. Na neuroendokrynną regulację apetytu wpłynęło również zmniejszenie poziomu anoreksogennego (hamującego apetyt) hormonu leptyny, podczas gdy podwyższono poziom czynnika oreksogennego – greliny (zwiększającego apetyt).
Co ważne, te nieprawidłowości neuroendokrynne były skorelowane ze zwiększonym głodem i apetytem, co może prowadzić do przejadania się i przyrostu masy ciała. Coraz więcej dowodów epidemiologicznych potwierdza związek między krótkim czasem snu a ryzykiem pojawienia się otyłości i cukrzycy. Przewlekła utrata snu może być również konsekwencją stanów patologicznych, takich jak zaburzenia oddychania podczas snu.
W tym, coraz częściej występującym zespole, sprzężona kaskada negatywnych zdarzeń generowanych przez utratę snu, fragmentację snu i niedotlenienie prawdopodobnie zaostrzy nasilenie zaburzeń metabolicznych.
Podsumowanie
Przewlekła utrata snu, zaburzenia snu i spadek jego jakości mogą stanowić nowy czynnik ryzyka dla przybierania na wadze, insulinooporności i cukrzycy typu 2. Wiele świadczy o tym, iż zaburzenie rytmu dobowego ma wpływ na powstawanie nowotworów. Jak wielki? Zapewne dowiemy się w następnych latach.
Referencje, badania, literatura: Edward C.Suarez Self-reported symptoms of sleep disturbance and inflammation, coagulation, insulin resistance and psychosocial distress: Evidence for gender disparity https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S088915910800038X E. Van Cauter Sleep disturbances and insulin resistance https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1464-5491.2011.03459.x Karine Spiegel Sleep loss: a novel risk factor for insulin resistance and Type 2 diabetes https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/japplphysiol.00660.2005
