Udar to bardzo poważny incydent zdrowotny, który ma miejsce, gdy odcięty zostaje dopływ krwi do mózgu (udar niedokrwienny) lub gwałtowne uwolnienie krwi (udar krwotoczny). Wpływa na to wiele czynników, zarówno takich, na które nie mamy wpływu, jak np. wiek czy genetyka oraz takie, z które mamy wpływ i tym samym utrzymać zdrowie mózgu i naczyń krwionośnych.
Narodowy Instytut Zdrowia twierdzi, że za około 90% udarów odpowiada pięć czynników. Na szczęście należą one do tej drugie grupy, czyli tych, na które możemy mieć wpływ poprzez wprowadzanie zmian w stylu życia. Co to oznacza? A to, że masz większą kontrolę nad ryzykiem udaru, niż Ci się wydaje. Przyjrzyjmy się tym czynnikom.
Jakie czynniki odpowiadają za większość udarów?
Wysokie ciśnienie krwi
Wysokie ciśnienie to nasz największy wróg, jeśli chodzi o ryzyko udaru. Kiedy jest zbyt wysokie, wówczas na naczynia krwionośne wywierany jest dodatkowy nacisk. Z biegiem czasu powoduje to uszkodzenie ich ścian i zwiększa ryzyko powstania skrzepu prowadzącego do udaru. Dlatego musisz monitorować swoje ciśnienie krwi. Nadciśnienie zazwyczaj nie jest utajone a prostym sposobem, aby się o tym przekonać, jest regularne sprawdzanie ciśnienia krwi. Ponadto, dbając o zdrowe nawyki, takie jak dieta oparta o bogate w składniki odżywcze produkty i regularna aktywność fizyczną możesz także zadziałać prewencyjnie na ten parametr zdrowia.
Otyłość
Noszenie nadmiaru tkanki tłuszczowej w organizmie jest niczym zaproszenie dla udaru. Zbyt wysoka masa ciała, a zwłaszcza głęboki tłuszcz zgromadzony w tułowiu, powodują nadmierne obciążenie układu sercowo-naczyniowego. Pomocne może być utrzymanie prawidłowej wagi poprzez zbilansowaną dietę i regularne ćwiczenia.
Kiepska dieta
Dieta bogata w tłuszcze nasycone, sól i przetworzoną żywność mogą zwiększyć ryzyko udaru, ponieważ wpływa negatywnie na zdrowie tętnic i przepływ krwi. Z biegiem czasu może się przyczynić do wysokiego ciśnienia krwi, stanów zapalnych i innych stanów, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia udaru. Zatem, zamiast zjadać szybkie i łatwo dostępne niezdrowe przekąski, przerzuć się na owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, chude źródła białka, takie jak ryby, drób, jaja i rośliny strączkowe, a zapewnisz sobie regularne dostawy błonnika, przeciwutleniaczy, witamin, minerałów i dobrych jakościowo źródeł energii.
Brak aktywności fizycznej
Prowadzenie siedzącego trybu życia może zwiększyć ryzyko udaru mózgu. Istotne jest zatem zadbanie o regularną aktywność fizyczną. Takim minimum zalecanym przez ekspertów jest 150 minut umiarkowanych ćwiczeń tygodniowo. Może to być energiczny spacer, pływanie, taniec, zajęcia fitness lub chociażby prace w ogródku. Tylko pamiętaj, że to jest minimum, zatem mile widziana jest także dodatkowa aktywność np. w postaci treningu oporowego.
Używki
Palenie papierosów podwaja ryzyko udaru. Zatem rzucenie nałogu to jedna z najlepszych rzeczy, jakie możesz zrobić dla swojego zdrowia, serca, mózgu i naczyń krwionośnych. Co więcej, jeśli Ty palisz, to negatywne skutki przechodzą także na Twoich bliskich. Mówi się nawet, że bierne palenie jest równie szkodliwe. Ryzyko zwiększa także zażywanie narkotyków, picie zbyt dużej ilości alkoholu itp.
Inne czynniki ryzyka
Oprócz kontrolowanych czynników ryzyka istnieją inne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko udaru. I choć nie masz na nie wpływu, to warto o nich wiedzieć. Świadomość tego, co ma wpływ na Twoje zdrowie, jest bardzo ważna, bo możesz być bardziej czujny i wychwycić problem zdrowotny w początkowym stadium. O jakich czynnikach mowa?
Płeć
W młodszym wieku mężczyźni są bardziej narażeni na udar niż kobiety. Jednak kobiety żyją dłużej, więc ryzyko udaru w ciągu całego życia jest wyższe. Kobiety przyjmujące pigułki antykoncepcyjne, stosujące hormonalną terapię zastępczą, będące w ciąży lub po porodzie również są narażone na większe ryzyko.
Wiek
Chociaż udar może wystąpić w każdym wieku, ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Dotyczy to szczególnie dzieci poniżej pierwszego roku życia i dorosłych powyżej pięćdziesiątego piątego roku życia.
Genetyka i historia rodziny
Jeśli rodzic lub inny członek rodziny miał udar, szczególnie w młodszym wieku, ryzyko jest większe. Na ryzyko mogą wpływać także niektóre geny, m.in. te, które określają grupę krwi.
Niektóre schorzenia
Ryzyko udaru mogą zwiększyć takie schorzenia jak cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu we krwi, choroby serca, bezdech senny, choroby nerek i migrenowe bóle głowy.
Zdrowie psychiczne
Lęk, depresja i wysoki poziom stresu, a także długie godziny pracy i brak wystarczających kontaktów społecznych mogą zwiększać ryzyko udaru.
Czynniki środowiskowe
Kolejnym czynnikiem zwiększającym ryzyko udaru jest życie lub praca w zanieczyszczonych obszarach. Teoretycznie jest to czynnik, na który możesz mieć wpływ, ale często wymaga totalnej rewolucji jak przeprowadzka czy zmiana pracy, co nie zawsze jest proste.
Rasa i pochodzenie etniczne
Ciekawostką jest z pewnością to, że osoby o bardzo ciemnej karnacji są bardziej obarczone ryzykiem udaru, niż osoby posiadające jasną skórę.
W jaki sposób zmniejszyć ryzyko udaru?
Wiesz już, że aby zmniejszyć ryzyko udaru, należy pilnować zdrowej diety, regularnie ćwiczyć i dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała. W jaki jeszcze sposób możesz zmniejszyć ryzyko udaru?
Zadbaj o sen
Brak snu może podnieść ciśnienie krwi i aktywować współczulny układ nerwowy. To powoduje dodatkowe obciążenie serca i naczyń krwionośnych. Staraj się zapewnić sobie 7-8 godzin dobrego snu każdej nocy. Jeśli często budzisz się w nocy lub często chrapiesz, porozmawiaj ze swoim lekarzem o tym, czy możesz cierpieć na bezdech senny, który nieleczony jest kolejnym czynnikiem ryzyka udaru.
Minimalizuj stres
Stres to podstępny sprawca, który może podnieść ciśnienie krwi. Aby temu zaradzić, znajdź sposoby na relaks np. joga, medytacja lub po prostu głębokie oddychanie.
Badaj się regularnie
Żeby mieć jakąkolwiek kontrolę nad swoim zdrowiem trzeba się badać. Regularnie umawiaj się na przegląd, na którym zostanie zbadane ciśnienie krwi, podstawowe badania krwi itp. Dzięki temu od razu zauważysz, że coś jest nie tak.
Podsumowanie
Jak widzisz, czynników zwiększających ryzyko udaru jest wiele, ale na część z nich możesz mieć znaczący wpływ. Przede wszystkim zadbaj o swój styl życia. Masz tutaj kilka istotnych obszarów, które możesz poprawić — zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i wyeliminowanie używek. Dodając do tego kontrolowanie masy ciała i regularne badania tworzysz sobie dość porządne warunki do zachowania lepszego zdrowia.
Źródła:
https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/stroke
https://www.nhlbi.nih.gov/health/stroke/causes
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36040714
