Niezwykle często spotykamy się z pojęciami takimi jak: cukrzyca, cukrzyca typu 2, insulinooporność. Wszystkie te trzy pojęcia łączy wiele wspólnego, jednak pierwszymi skojarzeniami związanymi z nimi są dwa słowa: glukoza i insulina. Spróbujmy rozwikłać nieco te zagadnienia i pokazać, jak łączą się ze zdrowiem.
(Artykuł celem ułatwienia odbioru zawiera dużo uproszczeń i skrótów myślowych)
Glukoza
Choć w sklepie możemy kupić glukozę w gotowej postaci, to jednak nie jej chciałbym poświęcić ten artykuł. Glukoza, jest cukrem prostym i jak wspomniałem, możemy spożywać ją w gotowej postaci (większości osób nie polecam tego rozwiązania), powstaje w efekcie przetwarzania produktów zawierających węglowodany. Mówiąc najprościej, węglowodany, które zjadamy, są przez nasz organizm rozkładane do cukrów prostych.
A jak wiemy, jednym z nich jest glukoza, która następnie, w jelicie cienkim wchłaniana jest do krwi, gdzie stanowi m.in. paliwo dla organizmu ze szczególnym uwzględnieniem mózgu oraz mięśni, poddawanych aktywności ruchowej o wysokiej intensywności. Logiczne za tym jest, że po spożyciu posiłków zawierających węglowodany, we krwi wzrasta stężenie glukozy.
Tutaj na scenę wkracza nasz drugi bohater...
Insulina
Insulina to hormon peptydowy, który wytwarzany jest przez komórki beta wysepek trzustkowych Langerhansa. Jej głównym zadaniem, jest regulacja ilości składników odżywczych (przypomnę: węglowodany, białka, tłuszcze), które znajdują się w krwiobiegu, ze szczególnym uwzględnieniem węglowodanów. W uproszczeniu mówiąc insulina, krążąc we krwi, sygnalizuje komórkom, aby pobierały z niej składniki odżywcze, głównie glukozę, po to, aby mogły wykorzystywać ją do celów energetycznych. Takie działanie, przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy we krwi.
Jest to proces niezwykle istotny, ze względu na to, że bardzo wysoki poziom cukru we krwi może być toksyczny dla organizmu, nawet do tego stopnia, że skutkiem ostatecznym może być śmierć. Insulina, jest także hormonem zarządzającym procesami anabolicznymi, a w obecności właściwej ilości aminokwasów, może działać także bezpośrednio anabolicznie na komórki mięśniowe.
Innym jej zadaniem, jest powstrzymanie rozpadu tkanki tłuszczowej, który normalnie ma miejsce, celem zapewnienia energii dla organizmu. Dzieje się tak dlatego, że insulina informuję komórki naszego ciała o tym, że we krwi krąży dużo innych, gotowych do wykorzystania źródeł energii.
Insulinooporność
Wyobraźmy sobie taką sytuację, że we krwi stale krąży duża ilość składników energetycznych.
Czy trudno to sobie wyobrazić?
Wcale nie!
Jest to sytuacja niezwykle powszechna w krajach rozwiniętych, gdzie łatwość zdobycia pożywienia, jego wysoka kaloryczność, częstotliwość spożywania i obfitość jest na porządku dziennym. Rozejrzyj się dookoła siebie, czy widzisz kogoś, kto akurat coś konsumuje… Wspomniałem o tym, że zadaniem (jednym z) insuliny jest sygnalizowanie komórkom ciała informacje o tym, że we krwi jest dużo składników odżywczych gotowych do wykorzystania do celów energetycznych.
Jeśli jednak stale we krwi są one obecne w dużej ilości, a komórki nie są zmuszone do zwiększenia wydatkowania energii, jak ma to na przykład miejsce w przypadku trenujących komórek mięśniowych, komórki są wręcz przepełnione składnikami energetycznymi… I nie wiedzą, co z nimi zrobić… W tym momencie mówią insulinie - stop i przestają zmniejszać zasoby energetyczne krwi.
Ten stan nazywamy insulinoopornością. To, powoduje gromadzenie glukozy w krwiobiegu. W odpowiedzi, nasz organizm, dbając o przeżycie, wytwarza większą ilość insuliny, która próbuje dalej „zmniejszyć” poziom glukozy we krwi. Gdy proces trwa długo, może to prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, która jest wiązana z chorobami takimi jak: choroby układu sercowo-naczyniowego, utrata wzroku i słuchu, zwiększoną częstotliwością występowania chorób skórnych, infekcji bakteryjnych i grzybiczych, demencja, stanami depresyjnymi, chorobami nerek etc.
Jak poważny (i postępujący) jest to problem, niech świadczą dane, że liczba osób chorych na cukrzycę wzrosła ze 108 milionów w 1980 roku do 422 milionów w 2014 roku. Obserwowany jest również gwałtowny wzrost śmiertelności z powodu cukrzycy. Zakłada się, że w roku 2019 liczba zgonów bezpośrednio spowodowanych cukrzycą, wynosiła około 1,5 miliona!
Zostawmy jednak cukrzycę na inny artykuł i wrócimy do insulinooporności.
Przyczyny insulinooporności
Uważny Czytelnik tego artykułu, z pewnością zauważy, że do głównych przyczyn pojawienia się insulinooporności, będzie zaliczało się nadmierne i chroniczne przekarmienie organizmu. Oczywiście, często związane to będzie również z występowaniem otyłości. Jednak nie należy mylić tutaj przyczyny ze skutkiem - nie insulinooporność powoduje otyłość, a otyłość powoduje insulinooporność. Jednak przekarmienie to, nie jest jedyną przyczyną insulinooporności. Wydaje się, że nauka obecnie nie dała pełnej odpowiedzi, co do wszystkich przyczyn insulinooporności.
Jednak do najważniejszych zalicza się najczęściej:
- czynniki genetyczne
- stany zapalne występujące w organizmie
- bezpośrednie nadmierne spożycie fruktozy, choć raczej zakłada się, że samo spożycie owoców nie ma na to dużego wpływu - nie demonizujmy ich zatem
- niska aktywność ruchowa - brak utylizacji dostępnej energii
Należy pamiętać, że przyczyny insulinooporności rzadko kiedy występują samodzielnie, najczęściej występuje ich kombinacja. Jeśli dobrze przedstawiłem wszystkie zależności, być może zdajesz sobie sprawę, że insulinooporność nie daje w krótkim odcinku czasu, nadmiaru niepokojących objawów.
Zatem...
Co powinno wzbudzić Twoją czujność?
Warto pozostać czujnym w przypadku częstego występowania następujących objawów:
- znacznej otyłości (zwłaszcza) brzusznej
- stale utrzymującego się zmęczenia
- wysokiego ciśnienia krwi
- wysokiego poziomu cholesterolu, zwłaszcza przy niskim poziomie cholesterolu HDL
- wysokiego poziomu trójglicerydów
W przypadku występowania takich symptomów warto skonsultować sprawę z lekarzem, który być może zleci wykonanie właściwego badania krwi.
