O czym dowiesz się z tego artykułu?
- Istota problemu
- Czym dokładnie jest niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby?
- Czym grozi NAFLD?
- Główna przyczyna rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby
- Co może pomóc? Badania naukowe
Istota problemu
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, określana często anglojęzycznym skrótem NAFLD, charakteryzuje się nieprawidłowym gromadzeniem się tłuszczu w wątrobie przy nieobecności innych znanych przyczyn stłuszczenia wątroby, takich jak wysokie spożycie alkoholu, wirusowe zapalenie wątroby lub terapia z wykorzystaniem leków, które mogą powodować zmiany w zasobach tłuszczowych wątroby.
Czym dokładnie jest niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby?
Termin NAFLD obejmuje szerokie spektrum zaburzeń czynności wątroby, od prostego niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFL), do niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby (NASH). Wszystkie te choroby rozpoczynają się od nadmiernego nagromadzenia tłuszczu wątrobowego. Podstawową cechą NAFLD jest więc gromadzenie się lipidów w wątrobie, głównie w postaci trójglicerydów, czyli najpowszechniejszej formy tłuszczu zapasowego.
Czym grozi NAFLD?
Wstępnie wątroba może pozostawać otłuszczona bez zakłóceń w jej czynnościach, ale później, na drodze działania różnych mechanizmów, proste stłuszczenie rozwija się zwykle do niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby – postaci choroby, w której stłuszczeniu towarzyszy zwłóknienie i stan zapalny, a która może dalej prowadzić do kolejnych powikłań, takich jak marskość i rak wątroby.
Początkowo bez objawów
Początkowo osoby dotknięte NAFLD najczęściej nie zauważają u siebie jakichś charakterystycznych objawów, a choroba bywa wykrywana przypadkowo podczas rutynowych badań krwi lub niezwiązanych z nią badań obrazowych jamy brzusznej lub biopsji wątroby.
Bardziej zaawansowana postać
Dopiero nieco bardziej zaawansowana postać stłuszczenia może dawać w niektórych przypadkach objawy związane z dysfunkcją wątroby, takie jak zmęczenie, złe samopoczucie oraz dyskomfort w prawej górnej kwarcie jamy brzusznej, a w bardzo rzadkich przypadkach może pojawiać się bardzo łagodne, żółtawe zabarwienie skóry.
Dalsze konsekwencje
Rozwój niealkoholowego stłuszczenia wątroby jest silnie związany ze współistnieniem insulinooporności, cukrzycy typu 2 i tzw. zespołu metabolicznego, definiowanego jako jednoczesne występowanie co najmniej trzech z pięciu następujących przypadłości: otyłości brzusznej, wysokiego ciśnienia tętniczego, wysokiego poziom cukru we krwi, wysokiego stężenia trójglicerydów krwi i niskiego poziomu frakcji HDL dobrego cholesterolu.
Główna przyczyna rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby
Główną przyczyną rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby jest nazbyt kaloryczne żywienie przy nieprawidłowym składzie diety, z wysokim udziałem tłuszczu i cukru, a niskim, błonnika pokarmowego. Stłuszczeniu wątroby sprzyja w szczególności fruktoza – składnik cukru rafinowanego i syropu glukozowo-fruktozowego, stosowanego szeroko jako zamiennik cukru w słodyczach i napojach. Niedobór błonnika powoduje z kolei tzw. dysbiozę, czyli zaburzenie flory jelitowej, które również sprzyja odkładaniu się tłuszczu w wątrobie.
Co może pomóc? Badania naukowe
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby jest najpowszechniejszą chorobą wątroby na świecie i dotyka około 25% ogółu światowej populacji. Jak wynika z doświadczenia klinicznego, najskuteczniejszym sposobem leczenia NAFLD jest redukcja tłuszczowej masy ciała.
Okazuje się, że utrata wagi w przedziale pomiędzy 10 a 40% całkowicie odwraca skutki NASH, zapobiegając rozwojowi marskości wątroby. Przebadano również znaczną ilość składników ziołowych i pokarmowych, obdarzonych zdolnością wspomagania organizmu w walce ze stłuszczeniem wątroby. Do składników takich zalicza się przykładowo:
Sylimaryna z ostropestu plamistego.
Analiza 8 badań klinicznych, obejmujących łącznie 587 pacjentów, wykazała, że suplementacja sylimaryny odznacza się wysoką skutecznością w obniżeniu poziomu wskaźników dysfunkcji wątroby w przypadku NAFLD. Zdaniem autorów analizy, sylimaryna może zostać uznana za ważny środek fitoterapeutyczny dla osób dotkniętych niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby.
Zhong S. et al. The therapeutic effect of silymarin in the treatment of nonalcoholic fatty disease. Medicine (Baltimore). 2017
Katechiny zielonej herbaty
W badaniu trwającym 12 tygodni z udziałem 80 pacjentów albo przydzielonych losowo do grupy otrzymującej 500 mg ekstraktu z zielonej herbaty dziennie albo placebo, w grupie suplementowanej odnotowano poprawę wszystkich parametrów NAFLD mierzonych poprawą wskaźników stanu zapalnego i dysfunkcji wątroby oraz regresją stopnia stłuszczenia wątroby w obrazie USG.
Hussain M. et al. Therapeutic benefits of green tea extract on various parameters in non-alcoholic fatty liver disease patients. Pak. J. Med. Sci. 2017
Kurkumina – żółty barwnik popularnej, orientalnej przyprawy kulinarnej – kurkumy.
Badanie 102 pacjentów z NAFLD otrzymujących przez 8 tygodni placebo lub 1000 mg kurkuminy dziennie wykazało, że kurkumina redukowała stłuszczenie wątroby monitorowane za pomocą obrazowania USG i markerów dysfunkcji wątroby, będąc przy tym bardzo dobrze tolerowana przez biorących udział w badaniu ochotników.
Panahi Y. et al. Efficacy and safety of phytosomal curcumin in non-alcoholic fatty liver disease: A randomized controlled trial. Drug Res. 2017
Berberyna występująca w największych ilościach w owocach berberysu.
Analiza 6 badań klinicznych, wykonanych przy współudziale łącznie 501 pacjentów z NAFLD, wykazała, że suplementacja berberyny wywiera w przypadku tej choroby pozytywny wpływ na poprawę parametrów lipidów krwi, poziomu glukozy we krwi, aktywności insuliny oraz czynności i stłuszczenia wątroby.
Wei X. et al. The Therapeutic Effect of Berberine in the Treatment of Nonalcoholic Fatty Liver Disease: A Meta-Analysis. Evid Based Complement Alternat Med. 2016
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe szeregu omega 3 pochodzące z tłuszczu ryb.
Jak wynika z zestawienia 5 kontrolowanych placebo badań z udziałem otyłych pacjentów z NAFLD i NASH, suplementacja oleju rybnego w dawkach od 1 do 3 g na dobę obniża poziom markerów dysfunkcji oraz stopień stłuszczenia wątroby.
Perumpail B.J. et al. Potential Therapeutic Benefits of Herbs and Supplements in Patients with NAFLD. Diseases. 2018
Koenzym Q10 występujący naturalnie głównie w podrobach, mięsie i rybach.
Przyjmowanie 100 mg suplementu koenzymu Q10 dziennie skutkowało istotnym spadkiem aktywności markerów dysfunkcji i stanu zapalnego wątroby oraz stopnia zaawansowania NAFLD w grupie eksperymentalnej, otrzymującej koenzym Q10, w porównaniu z grupą kontrolną, przyjmującą placebo.
Farsi F. et al. Functions of coenzyme q10 supplementation on liver enzymes, markers of systemic inflammation, and adipokines in patients affected by nonalcoholic fatty liver disease: A double-blind, placebo-controlled, randomized clinical trial. J. Am. Coll. Nutr. 2016
L-karnityna występująca naturalnie głównie z produktach mięsnych.
Przedstawione ostatnio wyniki analizy badań naukowych wskazują, że suplementacja L-karnityny znacznie obniża poziom najbardziej miarodajnego biomarkera uszkodzenia wątroby oraz zasobów tłuszczu wątrobowego. Zdaniem autorów analizy, obecnie dostępne dowody sugerują, że – jako naturalnie występujący, szeroko stosowany i dostępny cenowo dla pacjentów środek – L-karnityna może okazać się skutecznym narzędziem w praktyce klinicznej jako leczenie wspomagające NAFLD.
Thiagarajan P. et al. L-carnitine supplementation in non-alcoholic fatty liver disease: A systematic review and meta-analysis. World J Meta-Anal. 2020
Tauryna – szczególny aminokwas występujący naturalnie głównie w owocach morza, rybach i mięsie.
W niedawno opublikowanym opracowaniu naukowym, dotyczącym problematyki suplementacji tauryny i stłuszczenia wątroby, donoszono, że szereg badań dostarcza dowodów na to, że tauryna wykazuje skuteczność działania w przypadku stłuszczeniowych chorób wątroby.
Korzystne efekty obejmują tutaj głównie obniżenie poziomu tłuszczu wątrobowego, zwiększenie aktywności wątrobowych mechanizmów antyoksydacyjnych, regulację szlaków sygnałowych związanych z ograniczeniem stanu zapalnego wątroby oraz regulację aktywności enzymów zaangażowanych w metabolizm etanolu.
Song Q. et al. The beneficial effects of taurine in alleviating fatty liver disease. J Funct. Foods. 2021
Kreatyna występująca naturalnie głównie w bulionach i produktach rybnych i mięsnych.
W podsumowaniu przeglądu badań naukowych, dotyczących terapeutycznego zastosowania suplementacji kreatyny w leczeniu stłuszczenia wątroby, jego autorzy stwierdzają, iż uważają kreatynę za nową i obiecującą strategię terapeutyczną, ograniczającą gromadzenie się tłuszczu w wątrobie oraz rozwój stłuszczeniowej choroby wątroby.
Deminice R. et al. Creatine supplementation as a possible new therapeutic approach for fatty liver disease: early findings. Amino Acids. 2016
Sławomir Ambroziak
