Temat jest złożony, czym innym jest fakt braku możliwości uzyskania erekcji, a czym innymi niskie libido, czyli np. mała ochota na seks. Przede wszystkim warto podkreślić, iż obecnie nachalnie wciska się mężczyznom hormonalną terapię zastępczą, nawet tym, którzy jej wcale nie potrzebują (a może nieść ona za sobą liczne skutki uboczne).
Farmakologia nie musi być rozwiązaniem
Podobnie jest z ADHD i jego leczeniem w USA, kiedyś problem dotyczył garstki dzieci i młodzieży, teraz już kilku milionów osób. Wątpliwe, aby wszyscy potrzebowali środków farmakologicznych. Poza tym stosowanie testosteronu na własną rękę, bez wykonania badań i ustalenia położenia, czyli wstępnej diagnostyki problemu nie ma sensu.
Istotne czynniki
Możesz całkowicie przypadkowo rozwiązać chwilowo problem, ale zmieniając całkowicie inny parametr równania, np. zaczniesz nie tylko podawać testosteron, ale dłużej i lepiej jakościowo spać, zrezygnujesz z pornografii, ograniczysz stężenie kortyzolu (np. rzucisz stresującą pracę), ograniczysz wyniszczający trening wytrzymałościowy, zaczniesz trenować siłowo, wzbogacisz dietę w odpowiednie tłuszcze, których tam dotychczas nie było, zadbasz o podaż cynku, pozbędziesz się tkanki tłuszczowej (co zmniejsza aromatyzację), znajdziesz nową, bardziej atrakcyjną partnerkę itd.
U źródeł problemu
U części mężczyzn mała ochota na seks występuje, ponieważ mają inne, nierozwiązane problemy w związku (są źle traktowani przez partnerkę, nie są przez nią doceniani i szanowani, występują zadawnione konflikty, zdrady itd.), zawadzają kwestie finansowe, są zbyt zmęczeni pracą zawodową, wychowywanie dzieci itd. Dlatego w krótkim tekście nie jestem w stanie podać wszystkich możliwych rozwiązań. Nie czekaj, zacznij działać.
Zacznij od badań i konsultacji lekarskich
Jeśli problem wynika ze zmian miażdżycowych, to branie testosteronu może być igraniem z losem, a nie rozwiązaniem. Dlatego wszelkie zawarte w artykule spostrzeżenia należy skonsultować z lekarzem, przeprowadzić badania testosteronu (całkowitego i wolnego), estradiolu, prolaktyny, kortyzolu, LH, zbadać funkcjonowanie nerek i serca (chociażby badanie USG, markery w badaniu krwi) itd.
Testosteron a ryzyko sercowe
Przykładowo w badaniu „Testosterone in Older Men with Mobility Limitations” podawano testosteron 209 mężczyznom w podeszłym wieku, z niskim stężeniem testosteronu. Po 6 miesiącach leczenia w grupie terapii testosteronem u 23 mężczyzn wystąpiły niepożądane zdarzenia sercowo-naczyniowe, w porównaniu z 7 w grupie placebo, co sugeruje znacznie wyższe ryzyko incydentów CVD u pacjentów otrzymujących TRT i badanie zostało przerwane. Xu i wsp. przeprowadzili metaanalizę obejmującą 27 badań i stwierdzili o 54% zwiększone ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych u mężczyzn otrzymujących terapię testosteronem w porównaniu z mężczyznami, którym podawano placebo.
Czy testosteron może podnieść stężenie prolaktyny?
Na to wskazuje eksperyment z 2015 r. Naukowcy udowodnili, że długotrwałe (10 tygodni) domięśniowe podawanie enantatu testosteronu w klinicznie istotnej dawce znacząco zwiększyło stężenie prolaktyny, w przysadce mózgowej dorosłego szczura. To samo stwierdzono w opublikowanych w 1980 r. badaniach na ludziach (Mirahmadi, M. K. i wsp.), enantat testosteronu zwiększał stężenie prolaktyny, a podawanie nandrolonu zmniejszało stężenie prolaktyny u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek.
Prolaktyna a stres
Wydzielanie prolaktyny często współwystępuje w odpowiedzi na stresujące doświadczenia (często nazywa się ją „hormonem stresu”), jednak wyniki potwierdzające ten związek są dalekie od jednomyślności. Wzrosty PRL zgłaszano w odpowiedzi na silny stres, taki jak hipoglikemia, wysiłek fizyczny lub operacja (Noel i in., 1972), ale ostatnio nie wiązano go wyraźnie z bardziej powszechnymi czynnikami stresującymi (Brooks i in., 1986; Semple i in., 1988; Malarkey i in., 1991).
Jak testosteron wpływa na powstawanie prolaktyny?
Estrogeny a prolaktyna
W literaturze naukowej estrogeny są wymieniane jako główna przyczyna podwyższania się stężenia prolaktyny w ustroju. Głównym działaniem prolaktyny u człowieka jest rozrost gruczołów mlecznych oraz wydzielanie mleka.
Testosteron, który jest podawany w postaci iniekcji domięśniowej (enanthate; mieszanki takie jak Omnadren, czyli fenylopropionian, propionian, izoheksan, dekanian; testosteron propionate, cypionate itd.), iniekcji podskórnej, żelu przeskórnego (np. Androtop, Testavan), w formie tabletek (np. metylowany testosteron), systemu dopoliczkowego, czy kapsułek wchłanianych drogą limfatyczną (np. Andriol) podlega przekształceniu do estradiolu.
Estradiol ma wpływ na podniesienie się stężenia prolaktyny. Nandrolone nie powoduje wzrostu prolaktyny, przynajmniej bezpośrednio, ale powoduje, że w ustroju zachodzi silniejsza aromatyzacja (z testosteronu powstaje więcej estradiolu). Czyli jeśli ktoś równolegle podaje testosteron i nandrolone (tak się dzieje prawie zawsze), to można się spodziewać wyższego stężenia estradiolu i wtórnie, prolaktyny. A z tym wiążą się rozmaite zaburzenia, także funkcji seksualnych.
Czy prolaktyna może mieć negatywny wpływ na libido i erekcję?
Może! W jednym z badań leki podnoszące stężenie prolaktyny takie jak risperidon, bromperidol, haloperidol, zuclopentixol u prawie połowy pacjentów wywoływały zaburzenia libido, lub orgazmu. U prawie 40% mężczyzn w trakcie terapii stwierdzano zaburzenia erekcji i u ponad 40% zaburzenia ejakulacji. Risperidon podnosił stężenie prolaktyny do średnio 1101 jednostek na litr. Klozapina do średnio 223 jednostki na litr.
Klozapina powodowała zaburzenia libido tylko u 15.8% osób, risperidon u 49.5%. Klozapina powodowała zaburzenia orgazmu u 7.1% osób, risperidon u 46.1%. Klozapina powodowała zaburzenia erekcji u 8.3% mężczyzn, risperidon u 39.4%. Klozapina powodowała zaburzenia ejakulacji u 18.2% mężczyzn, risperidon u 40.3%. W podsumowaniu naukowcy napisali, iż leki przeciwpsychotyczne podnoszące stężenie prolaktyny kilkukrotnie częściej wywołują zaburzenia funkcji seksualnych w porównaniu do nowszych preparatów, słabiej oddziałujących na prolaktynę.
Nadmiar prolaktyny może powodować:
- hipogonadyzm, w jednym z badań podawanie 200 mg sulpiridu przez 10 dni wywołało sztuczną hiperprolaktynemię i w efekcie odnotowano: 58% spadek DHT (głównego hormonu efektora dla testosteronu), 39% spadek ilości testosteronu, 2% wzrost ilości estradiolu,
- ginekomastię (zmiany w piersiach)
- problemy z erekcją, obniżenie libido (hamowanie podwzgórza)
- odkładanie tkanki tłuszczowej na brzuchu
- bezpłodność
- mlekotok
- zmniejszenie gęstości włosów
- niepokój
- uczucie zmęczenia
- depresję
Czy testosteron podwyższa, czy obniża libido i wpływa na erekcję?
To zależy. Jeśli u kogoś problemem jest hipogonadyzm, to testosteron może być rozwiązaniem. Niemniej to oznacza, że ktoś będzie musiał brać testosteron do końca życia, bo odstawienie tego środka powoduje hipogonadyzm i zaburzenia erekcji. Wymaga to osobnego cyklu farmakologicznego, uwzględniającego preparaty SERM (np. cytrynian tamoksyfenu, tamoxifen) i gonadotropinę kosmówkową (hCG).
Testosteron vs estradiol
Jeśli ktoś znacząco przesadza z dawkami testosteronu (doping), to równolegle może powstawać dużo estradiolu (aromatyzacja, oddziaływanie kompleksu aromatazy) i prolaktyny. Do walki z tym zjawiskiem istnieją osobne grupy leków (np. 3 generacje inhibitorów aromatazy, do zbijania prolaktyny mogą służyć agoniści dopaminy, np. bromokryptyna i kabergolina).
Nadmiar estradiolu i prolaktyny
Nadmiar estradiolu i prolaktyny nie sprzyja ani libido, ani funkcjonowaniu seksualnemu. Na dodatek nadużywanie SAA powoduje nadciśnienie, wskutek tego niewydolność serca i nerek. Nawet 70% pacjentów z przewlekłą chorobą nerek może cierpieć z powodu występowania zaburzeń erekcji. Zaburzenia erekcji występują prawie dwa razy częściej u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym w porównaniu do osób z prawidłowym ciśnieniem tętniczym.
Ponadto zaburzenia erekcji są bardzo powszechne u pacjentów z innymi współistniejącymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego (cukrzyca, otyłość, zespół metaboliczny, dyslipidemia) lub jawną chorobą sercowo-naczyniową (choroba wieńcowa, niewydolność serca). Ponadto SAA sprzyjają pojawieniu się cukrzycy i dyslipidemii.
Problem nadciśnienia
Ogólnie rzecz biorąc, ponad połowa pacjentów z nadciśnieniem tętniczym cierpi na zaburzenia erekcji, a częstość występowania tych ostatnich wzrasta wraz z wiekiem, ciężkością i czasem trwania nadciśnienia tętniczego oraz obecnością innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Zaburzenia erekcji mogą wywoływać również niektóre leki stosowanie w terapii nadciśnienia np. starsze beta-blokery.
W badaniu DELTHA przeprowadzonym na 1007 pacjentach z nadciśnieniem tętniczym leczonych beta-blokerem przez co najmniej 6 miesięcy wykazano częstość występowania zaburzeń erekcji aż u 71% mężczyzn. SAA mogą też przyspieszać zmiany miażdżycowe, co powoduje zaburzenia erekcji.
Zamiast zakończenia: zaburzenia erekcji to nie jest błahy problem.
Rozmiar tętnic nie jest jednorodny w całym układzie sercowo-naczyniowym. Tętnice prącia mają średnicę od 1 do 2 cm, lewa przednia tętnica zstępująca (LAD) ma średnicę od 3 do 4 cm, a tętnica szyjna wewnętrzna ma średnicę od 5 do 7 cm. To znaczy, że zaburzenia erekcji mogą zwiastować zagrażający życiu incydent sercowo-naczyniowy.
Ta sama ilość blaszki miażdżycowej może spowodować zaburzenia erekcji, ale jeszcze nie wystarczy, by np. ograniczyć dopływ krwi do serca (zawał). Dlatego naukowcy sugerują, że jeśli ktoś ma zaburzenia erekcji na tle miażdżycowym, to za kilka lat może spodziewać się np. zawału. Nie należy lekceważyć tego problemu, to może być ostatni ostrzegawczy dzwonek.
Literatura:
- Bjelic, M. M., Stojkov, N. J., Radovic, S. M., Baburski, A. Z., Janjic, M. M., Kostic, T. S., & Andric, S. A. (2015). Prolonged in vivo administration of testosterone-enanthate, the widely used and abused anabolic androgenic steroid, disturbs prolactin and cAMP signaling in Leydig cells of adult rats. The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology, 149, 58-69.
- Suay, F., Salvador, A., González-Bono, E., Sanchıs, C., Martınez, M., Martınez-Sanchis, S., ... & Montoro, J. B. (1999). Effects of competition and its outcome on serum testosterone, cortisol and prolactin. Psychoneuroendocrinology, 24(5), 551-566.
- Knegtering, H., van den Bosch, R., Castelein, S., Bruggeman, R., Sytema, S., & van Os, J. (2008). Are sexual side effects of prolactin-raising antipsychotics reducible to serum prolactin?. Psychoneuroendocrinology, 33(6), 711-717.
- Mirahmadi, M. K., & Vaziri, N. D. (1980). Long-Term Nandrolone and Testosterone Administration in Hemodialysis Patients: A Comparison of the Hematopoietic, Anabolic, and Endocrine Effects. Drug Intelligence & Clinical Pharmacy, 14(7-8), 493-497.
- Hernández-Cerda J, Bertomeu-González V, Zuazola P, Cordero A. Understanding Erectile Dysfunction in Hypertensive Patients: The Need for Good Patient Management. Vasc Health Risk Manag. 2020 Jun 12;16:231-239. doi: 10.2147/VHRM.S223331. PMID: 32606719; PMCID: PMC7297457.
- Sirianni R. i in. Nandrolone and stanozolol upregulate aromatase expression and further increase IGF-I-dependent effects on MCF-7 breast cancer cell proliferation https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22906881/
- Sanad AlShareef; Srinivasa B. Gokarakonda; Raman Marwaha. Anabolic Steroid Use Disorder https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538174/
- Prof. Michael Doumas; Dr. Chrysoula Boutari Arterial hypertension and erectile dysfunction: an under-recognized duo Vol. 14, N° 4 - 23 Feb 2016 Doumas https://www.escardio.org/Journals/E-Journal-of-Cardiology-Practice/Volume-14/arterial-hypertension-and-erectile-dysfunction-an-under-recognized-duo
