Większość specjalistów zajmujących się zdrowiem w kontekście medycznym, jak i działaniem prozdrowotnym, koncentruje się na tzw. wielkiej trójce, czyli odżywianiu, aktywności i śnie. Nie ma wątpliwości, że mają one ogromne znaczenie dla naszego zdrowia. Brakuje tutaj jeszcze jednego czynnika, który, jak się okazuje, może mieć jeszcze więcej do powiedzenia.
- Co pokazało badanie?
- Wpływ stresu na zdrowie
- Związek między stresem a stanem zapalnym
- Aktywność fizyczna jako sposób na radzenie sobie ze stresem
- Podsumowanie
Chodzi o stres. Jak pokazują badania, jest on na tyle wpływowy, że może zniweczyć zdrowotne skutki wynikające ze zdrowego odżywiania.
Co pokazało badanie?
Naukowcy podzielili kobiety na dwie grupy. Część z nich było pacjentkami z rakiem piersi. Jedna grupa otrzymała poranny posiłek bogaty w niezdrowe tłuszcze (posiłek przypominający fast food), druga z kolei zjadła pełnowartościowe śniadanie z zawartością jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (forma tłuszczu, którą możemy znaleźć w zdrowych produktach, takich jak orzechy, oliwa z oliwek). W kolejnym dniu zamieniono rodzaj śniadania w grupach.
Zarówno przed, jak i po posiłku, naukowcy mierzyli markery zapalne i inne markery mogące wskazywać ryzyko chorób serca. W sumie naukowcy zmierzyli wszystkie markery czterokrotnie i chyba nikogo nie zdziwi, że były one wyższe po spożyciu niezdrowego posiłku.
W kolejnym etapie badania pacjentki musiały wypełnić kwestionariusz o nazwie Daily Inventory of Stressful Events, aby poznać ich poziom stresu. Ponownie przeanalizowano wyniki markerów i okazało się, że wzrost markerów zapalnych wystąpił u tych kobiet, u których był wysoki współczynnik stresu, nawet jeżeli zjadły zdrowy posiłek.
Wpływ stresu na zdrowie
Nawet jeśli zdrowo się odżywiamy i staramy się dbać o siebie, to stres i tak może się przyczynić do pogorszenia stanu zdrowia. To dosyć ważna informacja, ponieważ stany mogą doprowadzić do szeregu schorzeń, takich jak choroby serca, cukrzyca typu 2, choroby autoimmunologiczne, neurodegeneracyjne i niektóre rodzaje nowotworu. Czasami nawet nie zdajemy sobie sprawy, że coś się dzieje. Lekki stan zapalny może początkowo nie dawać żadnych objawów, ale jeśli utrzymuje się długo, to w końcu to odczujemy.
Dużo się mówi o utrzymaniu odpowiedniej diety, która będzie przeciwdziałać stanom zapalnym. Odpowiednio dobieramy produkty, komponujemy kolorowe i zdrowe posiłki i jest to jak najbardziej pożądane działanie. Ale dobrze by było też popracować nad tym, jak sobie radzimy ze stresem. Bez tego nawet najlepsza dieta nie będzie w stanie przeciwdziałać wszystkim jego skutkom.
Związek między stresem a stanem zapalnym
Naukowcy z Uniwersytetu Carnegie Melon skupili się na związku pomiędzy stresem a stanem zapalnym. Odkryli oni, że długotrwały stres zmienia się tak, jak zachowuje się kortyzol – hormon stresu. Uwalnianie kortyzolu początkowo hamuje stan zapalny dzięki wykorzystywaniu układu odpornościowego. Jednak w dłuższym okresie komórki odpornościowe tracą swoją wrażliwość na kortyzol, a w konsekwencji zaczynają się tworzyć stany zapalne.
Na podstawie tego badania wskazano, że na środowisko zapalne wpływ ma wiele czynników: zła dieta, brak snu, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, przebywanie wśród toksycznych związków i inne, w tym także stres. Problem ze stresem jest taki, że nie możemy go kontrolować tak, jak dietę. Każdego dnia sytuacje stresowe spadają na nas z różnych stron i jesteśmy zmuszeni do radzenia sobie z nimi. Jak zatem znaleźć na to sposób?
Aktywność fizyczna jako sposób na radzenie sobie ze stresem
Za aktywność fizyczną zabieramy się zwykle wtedy, gdy chcemy popracować nad sylwetką i sprawnością. Raczej nie myślimy o niej w kontekście zwalczania stresu. A moglibyśmy, bowiem jest to doskonała forma radzenia sobie ze zmartwieniami. Mało tego, ćwiczenia zmniejszają stany zapalne pojawiające się w organizmie. Badania pokazują, że kurczące się mięśnie uwalniają przeciwzapalne substancje chemiczne, które mogą wyjaśnić niektóre korzyści zdrowotne związane z aktywnością.
Ćwiczenia rozwijają zdolność do radzenia sobie ze stresem różnego rodzaju, w tym także stres komórkowy i uszkodzenia oksydacyjne. Badania pokazują, że sport może znakomicie wzmocnić naturalną ochronę organizmu przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Można nawet powiedzieć, że aktywność fizyczna jest odpowiednikiem antyutleniacza. Kiedy ćwiczysz, organizm wytwarza wolne rodniki, a te z kolei aktywują naturalny system obronny, poprawiają wrażliwość na insulinę i zdrowie metaboliczne.
Oczywiście, tak jak ze wszystkim i tu trzeba zachować zdrowy rozsądek i pamiętać, że więcej nie znaczy lepiej. Chodzi o to, że ilość ćwiczeń też nie może być przesadzona. Aktywność jest dobra i korzystna dla zdrowia, ale trzeba pamiętać, że intensywne ćwiczenia także są pewnego rodzaju stresem i chcąc dobrze, możemy zadziałać wręcz odwrotnie.
Nie znaczy to jednak, że trzeba unikać intensywnych treningów. Istnieje coś takiego, jak adaptacja i trzeba stopniowo przygotować organizm, zwiększając intensywność co jakiś czas, ale też pozwalać na odpoczynek, gdyż można przekroczyć granicę. Jak można się domyślić, będzie to szkodliwe dla organizmu.
Wniosek z tego jest taki, że pewien stopień stresu, o ile jest krótkotrwały, jest korzystny, ponieważ zmusza organizm do przystosowania się i wzmocnienia. Jednak przewlekły może jest szkodliwy.
Podsumowanie
Na to, czy jesteśmy zdrowi, wpływ ma wiele czynników. Na część z nich możemy wpływać samodzielnie, np. zdrowo jeść, ćwiczyć, wysypiać się itp. Jednak część występuje niezależnie wokół nas i trzeba przede wszystkim zdawać sobie z nich sprawę. Jednym z nich jest stres i już dobrze wiesz, że może on negatywnie wpłynąć na twoje zdrowie. Możesz się starać, dbać o dietę, ale jeśli nie zadbasz o kwestię stresu, to nic to nie da. Choć nie możesz go całkiem wyeliminować ze swojego życia, spróbuj w miarę możliwości równoważyć je na różne sposoby.
Co możesz zrobić?
Np. dodać jakąś aktywność. Może to być trening na siłowni, bieg w parku, jazda na rowerze, a jeśli wolisz spokojniejsze formy, to rozciąganie czy joga w domowym zaciszu. Uspokajanie się po całym dniu stresujących sytuacji nie musi być związane z ciszą czy świecami, wszystkim, co kojarzy się ze słowem relaks. Wybierz takie czynności, po których czujesz się dobrze, pewnie i nabierasz chęci do działania.
Źródła:
- New York Daily News. “Stress is Destroying Your Healthy Diet”
- Science Daily. “How Stress Influences Disease: Study Reveals Inflammation as the Culprit”
- J Appl Physiol (1985). 2005 Apr;98(4):1154-62.
- Mediators Inflamm. 2008;2008:109502. doi: 10.1155/2008/109502. Epub 2009 Jan 11.
- Is Exercise the Best Antioxidant Supplement? Len Kravitz, Ph.D.
- IDEA Health and Fitness Association. “Exercise and the Inflammation Process”
