Witamina D jest tak naprawdę hormonem, a nie „tylko” witaminą. Obecnie pewnie minęło już za dużo czasu, aby wprowadzać rewolucję w nazewnictwie. Niemniej witamina D ma wpływ na toczące się infekcje np. dróg oddechowych, w tym zapalenia płuc i może zmniejszać ryzyko tych infekcji, czyli działa profilaktycznie. Naukowcy twierdzą, iż witamina D odgrywa istotną rolę w przeciwdziałaniu nowotworom.
- Podstawowe funkcje witaminy
- Czy krem z filtrem UV ma wpływ na witaminę D?
- Czy filtry nie mają wpływu na pozyskiwanie witaminy D?
- Podsumowanie
Podstawowe funkcje witaminy
Do podstawowych, klasycznie wymienianych funkcji witaminy D w ustroju człowieka należą:
- regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej, czyli utrzymanie właściwego stężenia wapnia i fosforanów we krwi
- wpływ na mineralizację kości, czyli jest niezbędna w profilaktyce chorób kości powiązanych z wymianą wapnia i fosforu
- regulacja pracy mięśni — jej niedobór może prowadzić DO braku wapnia w płynie zewnątrzkomórkowym, A w konsekwencji do drgawek i tężyczki.
Czy krem z filtrem UV ma wpływ na witaminę D?
Sprawa nie jest prosta. Co prawda filtr przeciwsłoneczny 50 SPF lub więcej znacznie zmniejszył skórną produkcję witaminy D po pojedynczej ekspozycji na promieniowanie UVB, to jednak stężenia 25(OH)D3 zmieniły się minimalnie. Naukowcy sądzą, iż w przypadku braku prekursorów pochodzących ze skóry organizm wybiera inne, endogenne źródło prekursorów dla witaminy D.
Na czym polegał eksperyment?
Stężenia witaminy D i 25(OH)D3 zmierzono w czterech grupach poddanych pojedynczej ekspozycji na promieniowanie UVB na poziomie 9% (grupa I: głowa i dłonie), 23% (grupa II: głowa, dłonie i ramiona), 50% (grupa III: głowa, dłonie, ręce i nogi) i 96% (grupa IV: całe ciało) powierzchni ciała bez i z filtrem przeciwsłonecznym 50+.
Stosowanie filtrów przeciwsłonecznych zmniejszyło wytwarzanie witaminy D o:
- 83% w grupie I
- 88,3% w grupie II
- 75,7% w grupie III
- 92,5% w grupie IV
Jednak odnotowano spadek stężenia 25(OH)D3 (obrazuje stężenie witaminy D w ustroju człowieka) tylko o 13,2%, 10,5%, 7,7% i 10,4% w kolejnych grupach.
Chociaż filtr przeciwsłoneczny 50+ znacznie zmniejsza skórną produkcję witaminy D po pojedynczej ekspozycji na promieniowanie UVB, poziom krążącego 25(OH)D3 był tylko minimalnie zmieniony. Można to wytłumaczyć przejściem ustroju na inne endogenne źródło prekursorów witaminy D. Krótkotrwałe stosowanie filtrów przeciwsłonecznych prawdopodobnie nie wpływa na poziom witaminy D we krwi, a zatem nie zwiększa ryzyka osteoporozy. Efekt długotrwałego stosowania filtrów przeciwsłonecznych pozostaje jednak do ustalenia.
Kolejni naukowcy przeprowadzili systematyczny przegląd literatury w celu zbadania związku między stosowaniem filtrów przeciwsłonecznych a stężeniem witaminy D3 lub 25 hydroksywitaminy D [25(OH)D].
Naukowcy uwzględnili:
- cztery badania eksperymentalne
- trzy badania terenowe (dwa były randomizowanymi badaniami kontrolowanymi)
- 69 badań obserwacyjnych
Co ustalono?
W badaniach eksperymentalnych stosowanie filtrów przeciwsłonecznych znacznie znosiło wytwarzanie witaminy D3 lub 25(OH)D wywołane ekspozycją na sztucznie generowane promieniowanie UV.
Jednak randomizowane, kontrolowane badania terenowe nie wykazały żadnego efektu codziennego stosowania kremów przeciwsłonecznych. Jednak używano tam dość słabych filtrów rzędu SPF 16. SPF to inaczej współczynnik ochrony przeciwsłonecznej. Podobnie badania obserwacyjne w większości nie wykazały żadnego związku lub okazało się, że osoby stosujące filtry przebywały dłużej na słońcu, więc w konsekwencji miały wyższe stężenie 25(OH)D.
Wnioski
Niewiele istnieje dowodów na to, że filtry przeciwsłoneczne obniżają stężenie 25(OH)D, gdy są stosowane w warunkach rzeczywistych, a nie laboratoryjnych (sztuczne promieniowanie UV stosowane w eksperymentach naukowych nie musi do końca odpowiadać temu rzeczywistemu).
Ponadto słońce w nadmiarze jest niezmiernie szkodliwe dla skóry - powoduje czerniaka, jeden z najgroźniejszych nowotworów skóry. Najczęściej spotyka się go wśród młodych kobiet, a ryzyko zachorowania koreluje z korzystaniem z solarium. Nawet kilka wizyt w solarium przed 30. rokiem życia zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka o 75%. Rakotwórcze jest również słońce. W USA odnotowuje się rocznie 419 000 przypadków raka skóry, co jest powiązane z opalaniem przy wykorzystaniu emisji UV (np. solariów), w tym około 245 000 raków podstawnokomórkowych, 168 000 raków płaskonabłonkowych i 6 200 czerniaków.
Czy filtry nie mają wpływu na pozyskiwanie witaminy D?
Niekoniecznie. Do końca 2019 r. gdy opublikowano cytowany przegląd literatury, nie przeprowadzono wystarczającej liczby badań uwzględniających filtry przeciwsłoneczne o wysokim SPF, które są obecnie powszechnie zalecane.
Podsumowanie
Wcześniej przeprowadzone badania eksperymentalne sugerują, że filtry przeciwsłoneczne mogą blokować produkcję witaminy D w skórze, ale wykorzystują sztucznie generowane promieniowanie ultrafioletowe o charakterystyce różniącej się od światła słonecznego. Przeglądy badań obserwacyjnych sugerują, że stosowanie w prawdziwym życiu filtrów przeciwsłonecznych o umiarkowanym wskaźniku SPF nie powoduje niedoboru witaminy D u człowieka.
W ramach zakończenia dodam, iż słońce nie jest bezpieczne, opalenizna wcale nie jest zdrowa, a procesy zachodzące w skórze pod wpływem promieniowania UV mogą znacznie przyspieszyć jej starzenie, negatywne zmiany czy wywołać nowotworzenie. Dlatego należy z rozwagą korzystać ze słonecznej pogody. Wystarczy kilkanaście minut ekspozycji dziennie, aby uzupełnić zasoby witaminy D. Filtry zawarte np. w kremach i emulsjach, wcale nie muszą chronić przed negatywnymi zjawiskami indukowanymi w skórze przez promieniowanie słoneczne. Owszem, różnorakie kosmetyki mogą minimalizować wpływ promieniowania z pewnego zakresu, ale zupełnie nie chronić przed innym spektrum.
Ponadto zapewniają ochronę tylko przez pewien czas, a wiele osób uczyniło z wylegiwania się na słońcu główne wakacyjne zajęcie. Takie postępowanie jest wysoce szkodliwe dla zdrowia. Podobnie modna jest tlenoterapia, a stres oksydacyjny i oddziaływanie reaktywnych form tlenu są główną przyczyną starzenia się wszystkich tkanek, czyli powolnego umierania.
Referencje:
R E Neale i in. The effect of sunscreen on vitamin D: a review https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30945275/
Florence Libon i in. Sunscreens block cutaneous vitamin D production with only a minimal effect on circulating 25-hydroxyvitamin D https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28718005/
E. Mutschler „Farmakologia i toksykologia”.
Właściwy poziom witaminy D warunkiem zachowania zdrowia Adequate level of vitamin D is essential for maintaining good health Cecylia Tukaj Zakład Mikroskopii Elektronowej, Akademia Medyczna w Gdańsku http://www.phmd.pl/fulltxthtml.php?ICID=870029
Janusz Książyk © Borgis - Nowa Pediatria 1/2004, s. 41-44 „Witamina D, osteopenia, krzywica i osteoporoza” http://www.czytelniamedyczna.pl/2124,witamina-d-osteopenia-krzywica-i-osteoporoza.html#
Właściwy poziom witaminy D warunkiem zachowania zdrowia Adequate level of vitamin D is essential for maintaining good health Cecylia Tukaj http://www.phmd.pl/fulltxthtml.php?ICID=870029
http://www.ergo-log.com/vitamindtestosterone.html
Vinay Kumar, Abul K. Abbas, Jon C. Aster “ROBBINS PATOLOGIA” wydanie II, Wydawnictwo EDRA URBAN & PARTNERS
Ewa Marcinowska-Suchowierska, Małgorzata Kupisz-Urbańska,1 Jacek Łukaszkiewicz,2 Paweł Płudowski,3 and Glenville Jones „Vitamin D Toxicity–A Clinical Perspective” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6158375/
Tomasz Targowski „Odmienności metabolizmu witaminy D w sarkoidozie” http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2016/10/pnm_2016_750-752.pdf
Pietras SM, Obayan BK, Cai MH, Holick MF. Vitamin D treatment for vitamin D deficiency and insufficiency for up to 6 years. Arch Inter Med. (2009) 169:1806–18. 10.1001/archinternmed.2009.361
Alexandra Schmid and Barbara Walther „Natural Vitamin D Content in Animal Products” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3941824/
Koshy KT, VanDerSlik AL. High-performance liquid chromatographic method for the determination of 25-hydroxycholecalciferol in the bovine liver, kidney, and muscle. J Agric Food Chem. 1977;25:1246–9
Kobayashi T, Takeuchi A, Okano T. Vitamin D contents in various kinds of Japanese foods. In: Burckhardt P, Heaney RP, editors. Nutritional Aspects of Osteoporosis '94. Rome: Ares-Serono Symposia Publications; 1995. p. 345–349.
Mattila PH, Piironen VI, UusiRauva EJ, Koivistoinen PE. Contents of cholecalciferol, ergocalciferol, and their 25- hydroxylated metabolites in milk products and raw meat and liver as determined by HPLC. J Agric Food Chem. 1995;43:2394–9
Mattila PH, Vakonen E, Valaja J. Effect of different vitamin D supplementations in poultry feed on vitamin D content of eggs and chicken meat. J Agric Food Chem. 2011;59:8298–303
Montgomery JL, Carr MA, Kerth CR, Hilton GG, Price BP, Galyean ML, Horst RL, Miller MF. Effect of vitamin D3 supplementation level on the postmortem tenderization of beef from steers. J Anim Sci. 2002;80:971–81
Wertz AE, Knight TJ, Trenkle A, Sonon R, Horst RL, Huff-Lonergan EJ, Beitz DC. Feeding 25-hydroxyvitamin D3 to improve beef tenderness. J Anim Sci. 2004;82:1410–8
Foote MR, Horst RL, Huff-Lonergan EJ, Trenkle AH, Parrish FC, Beitz DC. The use of vitamin D3 and its metabolites to improve beef tenderness. J Anim Sci. 2004;82:242–9
Montgomery JL, King MB, Gentry JG, Barham AR, Barham BL, Hilton GG, Blanton JR, Horst RL, Galyean ML, Morrow KJ, et al. Supplemental vitamin D3 concentration and biological type of steers. II. Tenderness, quality, and residues of beef. J Anim Sci. 2004;82:2092–104
Montgomery JL, Blanton JR, Horst RL, Galyean ML, Morrow KJ, Wester DB, Miller MF. Effects of biological type of beef steers on vitamin D, calcium, and phosphorus status. J Anim Sci. 2004;82:2043–9
Purchas R, Zou M, Pearce P, Jackson F. Concentrations of vitamin D3 and 25-hydroxyvitamin D3 in raw and cooked New Zealand beef and lamb. J Food Compost Anal. 2007;20:90–8
Opalenizna, może się jak najbardziej podobać. Myślę że nadaje ona atrakcyjności. Ale jak widzę te 45 letnie ,,babcie,, z skórą tak brązowa, i..właśnie...nie mam określenia na jej strukturę, szorstką? Mało elastyczną? Starą? Skórę która nie blednieje nigdy właściwie, bo one zawsze są brązowo-czarne, zastanawiam się ile z tych wysuszonych śliwek, ma problemy zdrowotne, właśnie przez opaleniznę. Wydaje mi się, że to dla nich jak uzależnienie.
+
- wit d3 tworzy się wyłącznie na poziomie fal tworzących rumień (poparzenie, przed którym się chronimy i które niszczy włókna kolagenowe, DNA, dokarmia raczka itd...) i przed tym chronimy się filtrem
- żaden filtr nie gwarantuje 100% ochrony, stąd zmienność badań
- opalenizna to "ochrona" przed poparzeniem, a więc osoby opalone wbrew pozorom mają największe braki d3 - patrz: np. Afrykanie.
kosmetycznie rzecz biorąc, a uwielbiam tak brać rzeczy - zdrowiej suplementować rozsądną dawkę. Zbyt wysoka przeciąża nerki, bo tam właśnie substancja cholekalcyferol przekształca się do biologicznie czynnej 25(OH)D3.