Jak kontrolować estrogen? Za niski i za wysoki poziom estrogenów

Estrogen należy do grupy hormonów, który u osób trenujących wywołuje przede wszystkim negatywne skojarzenia. Wszystko za sprawą tego, że osoby uprawiające kulturystykę czy też podnoszenie ciężarów upatrują w nim działania ograniczającego możliwości wysiłkowe, czy wpływające negatywnie na wygląd sylwetki.

1. Czy włada nami estrogen?
2. Estrogen a testosteron
3. Nie tylko testosteron 
4. Co za dużo to niezdrowo
5. Czym skutkuje wysoki poziom estrogenu?
6. Jakie objawy towarzyszą zbyt niskiemu poziomowi estrogenów?
7. W jaki sposób oznaczyć prawidłowy poziom estrogenów?
8. Jakie są przyczyny zbyt dużej ilości estrogenów?
9. W jaki sposób można wpłynąć na obniżenie poziomu estrogenów?

Czy włada nami estrogen?

To, ile posiadasz estrogenu w swoim ciele, powinno być ci znane niezależnie od tego, czy stosujesz dodatkowe wsparcie hormonalne, czy też nie. Odpowiednia ilość estrogenu to nie tylko dobry efekt wizualny, ale i wpływ na sfery emocjonalne, seksualne, jak i możliwości zarobkowe, co przekłada się na wydajności w pracy.

Estrogen a testosteron

Nie tylko testosteron 

Przyglądając się wiadomościom zawartym w artykułach czy czasopismach branżowych, zazwyczaj te, które dedykowane są grupie męskiej, odnoszą się do testosteronu, a część kobieca do estrogenów. Jednak mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że od poziomu estrogenów również zależy to, jak funkcjonuje mężczyzna. Pomimo że oba hormony (estrogen i testosteron) posiadają przeciwstawne znaczenie, jak i działanie, pod kątem budowy molekularnej są do siebie zbliżone, z tą różnicą, że testosteron posiada dodatkowy atom węgla.

Wspominam o budowie chemicznej, gdyż ona jest tutaj kluczowym zagadnieniem, które odnosi się do ilości poziomu estrogenów w ciele mężczyzny, zwłaszcza ich podniesionej wartości. Budowa chemiczna obu hormonów jest zbliżona, enzymy aromatazy bardzo łatwo przekształcają testosteron w estradiol, odłączając jeden atom węgla, robiąc z samca alfa potulnego baranka.

Polecamy również: Poziom testosteronu i estrogenów, a wybory seksualne

Jednak nie ma tego złego - każdy mężczyzna potrzebuje pewnego poziomu estrogenów, aby utrzymać odpowiednią kondycję m.in. układu kostnego, podtrzymać funkcję seksualne w tym libido. Jednak zbyt wysoki poziom hormonu żeńskiego może spowodować obniżenie produkcji testosteronu. Gdy ilość estrogenu spada, testosteron znowu zostaje podniesiony, aby utrzymać odpowiednie stężenia obu hormonów w organizmie. Dlatego jednym ze sposobów podniesienia poziomu testosteronu, bez dostarczania opcji syntetycznej, jest hamowanie aktywności enzymu aromatazy.

Co za dużo to niezdrowo

Sporym problemem jest natomiast moment, w którym to zbyt duża ilość testosteronu zostaje przekształcona w estrogen, co w połączeniu z estrogenem wytwarzanym przez inne części naszego organizmu może doprowadzić do zawalenia układu hormonalnego. Błędy w komunikacji przysadka-jądra sprawiają, że nasz organizm ciągle będzie otrzymywać sygnały o zaprzestaniu produkcji testosteronu, więc szala hormonalna będzie przechylała się w kierunku nadmiernej ilości estrogenów.

Podobnie jak zbyt wysoki poziom estrogenów, jego poziom poniżej normy może być kłopotliwy, jednak pisze się o tym nieco mniej. Zazwyczaj w warunkach naturalnych to właśnie zawyżona wartość estrogenu we krwi występuje najczęściej. Jednak poziomy zarówno testosteronu, jak i estrogenu powinny znajdować się w widełkach referencyjnych, co gwarantuje zdrowie fizyczne, a także psychiczne.

Czym skutkuje wysoki poziom estrogenu?

Gdy mamy do czynienia ze zbyt szybko wzrastającym poziomem estrogenów, zazwyczaj czynniki zapalne, powiązane z ryzykiem miażdżycy również wzrastają, co przekłada się na zwyrodnienie arterii. Wzrasta również ryzyko udaru mózgu, rozwoju cukrzycy typu II, raka prostaty, jak i zaburzeń emocjonalnych. Poziom otłuszczenia w okolicach talii również będzie wzrastał, a budowa masy mięśniowej będzie mocno ograniczona. Co więcej, zbyt wysoki poziom estrogenów bezpośrednio zwiększa ryzyko śmierci np. u osób dotkniętych niewydolnością serca.

Polecamy również: Ranking boosterów testosteronu - Najlepsze boostery testosteronu

Naukowcy, którzy monitorowali poziom estrogenów, skorelowany został z przewlekłą niewydolnością mięśnia sercowego. Badacze wysnuli następujące wnioski:

• grupa z poziomem między 21,8 pg/ml, a 30,11 pg/ml, czyli w zakresie referencyjnym prawidłowym, notowali najmniejszą ilość zgonów w ciągu 3-letniego okresu monitorowania
• grupa z poziomem powyżej 37,99 pg/ml, notowali o 133% więcej zgonów niż grupa pierwsza
• grupa z poziomem poniżej 12.9 pg.ml odnotowała z kolei 317% więcej zgonów niż mężczyźni posiadający odpowiedni jego poziom, co świadczy, że jego obniżona wartość jest dużo bardziej niebezpieczna w kontekście funkcji serca niż jego nadmierna ilość

Jakie objawy towarzyszą zbyt niskiemu poziomowi estrogenów?

• nasilone odkładanie tkanki tłuszczowej w okolicach jamy brzusznej, a więc tłuszczu wisceralnego
• niskie libido
• problemy z pełną erekcją
• ograniczone osiągnięcie orgazmu
• chroniczne zmęczenie
• lipomastia
• depresja
• powiększona prostata
• apatia
• osłabienie funkcji wydzielniczej nadnerczy
• zaburzenia emocjonalne: nadmierna zazdrość, niepokój, stany lękowe
• obniżone ciśnienie krwi
• częstomocz

W jaki sposób oznaczyć prawidłowy poziom estrogenów?

Każdy mężczyzna powinien mieć pewność, że ilość hormonów takich jak estrogen czy testosteron, znajduje się w środkowej wartości referencyjnej. Jak zostało już wspomniane w tekście, równowaga hormonalna zapewnia odpowiednie funkcjonowanie całego organizmu, a więc dbanie o to, aby poziom poszczególnych hormonów był odpowiedni, powinno być kluczowym elementem dbania o nasze zdrowie.

Posiłkując się przykładem z czasopisma Clinical Endocrinology, wartości poszczególnych norm dla mężczyzny klasyfikują się mniej więcej w sposób następujący:

• Wiek 2-29 - 28,0 pg / ml
• Wiek 30-39 - 25,7 pg / ml
• Wiek 40-49 - 24,7 pg / ml
• Wiek 50-59 - 22,1 pg / ml
• Wiek 60-69 - 21,5 pg / ml
• Wiek 70-80 - 21,9 pg / ml

Co więcej, autorzy wskazują, że są tylko dwie dokładne metody, aby określić poziom estrogenu w organizmie. Badanie krwi, jak i tzw. 24-godzinny test moczu. Ze względów praktycznych wykorzystuje się metodę bazującą na wykorzystaniu próbki krwi. Co więcej, podana skala pg/ml (pikogramy na mililitr) uznawana jest za dokładniejszą niż pozostałe wartości, stąd warto dowiedzieć się, w jakiej skali oznacza laboratorium, w którym wykonujemy badanie.

W warunkach polskich laboratoriów zazwyczaj stosuje się jednostkę pikomoli na litr, a norma dla dorosłego płci męskiej wynosi 29-132 pmol/l. Warto dowiedzieć się, czy laboratorium, w jakim wykonujemy badanie krwi, nie oznacza próbek właśnie takimi jednostkami, które mogą być wysoce niedokładne. Oprócz samego testu poziomu estrogenów warto również oznaczyć białko SHGB, które wykazuje działanie wiążące testosteron, jak i estradiol. Globulina wiążąca hormon steroidowy powyżej normy, będzie wykazywać tendencję do podwyższenia ilości krążącego estrogenu.

Jakie są przyczyny zbyt dużej ilości estrogenów?

1. Nadmiar tkanki tłuszczowej

Tkanka tłuszczowa wykazuje działanie stymulujące wzrost poziomu estrogenów poprzez wydzielanie enzymu aromatazy. Enzym ten odpowiedzialny jest za konwertowanie testosteronu w estradiol. Stąd wniosek jest prosty, im więcej tkanki tłuszczowej, tym większą ilość estrogenu wytwarza twój organizm. Koło się więc zamyka: wysoki BF (poziom tłuszczu)->stymulacja enzymu aromatazy->wzrost estrogenu->stymulowanie odkładania tkanki tłuszczowej.

2. Starzenie się organizmu

Starzenie się posiada podobny mechanizm jak działanie dużej ilości tkanki tłuszczowej. Wraz z wiekiem wzrasta ilość aromatazy, więc konwersja testosteronu w estrogen się nasila. Co więcej, spada dodatkowo ilość testosteronu wolnego w organizmie.

3. Zaburzenia sprzężenia zwrotnego

Wysoki poziom estrogenów będzie wysyłał sygnał poprzez przysadkę do jąder, aby czasowo zmniejszyć ilość wytwarzanego testosteronu, co spowoduje spadek estrogenów. Jednak gdy sygnał jest zaburzony np. ze względu na utrzymywanie się wysokiego poziomu estrogenów, może dojść do zablokowania funkcji produkcyjnej jąder.

4. Terapia hormonalna (HRT)

Niedostosowanie odpowiedniej dawki testosteronu podczas hormonalnej terapii zastępczej będzie skutkowało podniesieniem poziomu estrogenów. Tego typu sytuacja również będzie nasilona przez wykorzystanie syntetyku u mężczyzn otyłych, gdzie możliwe będzie wykorzystanie dodatkowo leku działającego hamująco na enzym aromatazy.

5. Uszkodzenie układu enzymatycznego

W organizmie człowieka istnieje system kontroli, który przetwarza większość spożywanych przez nas leków, suplementów diety czy innych związków chemicznych. System ten kontroluje to, co dostarczasz i nadmiar wydala lub też przetwarza czy wykorzystuje ponownie. Ten sam system (P450) kontroluje poziom estrogenów, eliminując ich nadmiar. Jednak jego działanie może być osłabione poprzez niedobory cynku i otyłość.

6. Działanie ksenoestrogenów

Ksenoestrogeny są to substancje znajdujące się w środowisku, które nasilają produkcję estrogenów. Do grupy tych związków należą głównie metale ciężkie, DES, DDT, jak i produkty przemysłowe takie jak ftalany, które gromadzą się w tkankach.

Ksenoestrogeny spotkamy w żywności, klejach, substancjach niepalnych, detergentach, wodzie pitnej, perfumach, woskach, chemii samochodowej. Praktycznie nie ma rzeczy i miejsca, gdzie nie spotkamy się z ich występowaniem.

Pomimo że nie ma szczegółowych danych odnoszących się do wpływu ksenoestrogenów na organizm człowieka, dostępne są publikacje, które dokumentują wpływ tych związków na człowieka. Udokumentowano anomalia zarówno w budowie zewnętrznej, jak i w funkcjonowaniu układu rozrodczego. Co więcej, u zwierząt wystawionych na silne działanie tych związków notowano mutacje.

W 1992 r. wykonano ciekawe badanie, które potwierdziło, że w miastach, w których dużą rolę odgrywa przemysł, ilość plemników w nasieniu jest o 50% mniejsza, niż u osób mieszkających np. na wsi.

7. Działanie fitoestrogenów

Podobnie jak ksenoestrogeny, fitoestrogeny mają wpływ na to, jak kształtuje się poziom estrogenów w naszym ciele. Jednak fitoestrogeny są pochodzenia roślinnego. O ile ksenoestrogeny są kumulowane w naszym ciele i mogą stanowić problem przez dłuższy czas, o tyle fitoestrogeny dość szybko są wydalane, a ich skutki nie zostają rozciągnięte w czasie. Najbardziej znanym przykładem działania fitoestrogenów jest soja. Młodzi sportowcy, spożywając około 40 g odżywki białkowej na bazie izolatu białka sojowego, doznali znacznego spadku poziomu testosteronu, co spowodowane było zawartym fitoestrogeny w odżywce.

8. Alkohol i używki

Konsumpcja alkoholu ma wpływ na to, jak klasyfikuje się poziom estrogenu w naszym ciele. Nadmierna konsumpcja napojów wyskokowych będzie nasilała wzrost estrogenu. Podobnie wygląda kwestia wykorzystania używek jak marihuana.

W jaki sposób można wpłynąć na obniżenie poziomu estrogenów?

W sytuacjach tych zazwyczaj wykorzystuje się leczenie hormonalne. Inną metodą jest wykorzystanie blokerów estrogenu (blokujących wiązanie estrogenu z receptorem) lub aromatazy (blokowanie przekształcania testosteronu w estradiol).

1. Dieta

Jedną z substancji, która występuje w warzywach jest indol-3-karbinol, który wspomaga organizm, normując poziom estrogenu. Znajdziemy go w brokułach, kalafiorze, kapuście i brukselkach. Kolejny ze związków to d-glutaran wapnia, który wykazuje właściwości eliminowania estrogenu z organizmu, zanim ten zostanie ponownie wchłonięty. D-glutaran znajdziemy w warzywach kapustnych, które zostały wyżej wymienione, jak i takich owocach jak jabłko, pomarańcza i grejpfrut.

Przyglądając się bliżej pokarmom, nie znajdziemy już w nich substancji w znacznych ilościach, które mogą mieć wpływ na to, jak kształtuje się ilość estrogenu w ciele. Ważne jest też, aby unikać soi i jej przetworów.

2. Wsparcie suplementacyjne

Jako że ilość estrogenu została skorelowana bezpośrednio z tym, jak wygląda nasza sylwetka, branża suplementacyjna wyszła na przekór oczekiwaniom i zbadała zagadnienie podwyższonego poziomu hormonów żeńskich, oferując wsparcie suplementacyjne, które ma wpływ na to, jak kształtuje się ich poziom.

Zazwyczaj wymieniane są takie suplementy jak:

• resweratrol - zmniejsza aktywność enzymu aromatazy
• zielona herbata - zmniejsza aktywność enzymu aromatazy
• kurkumina - zmniejsza aktywność enzymu aromatazy
• bor - zmniejsza poziom wolnego estrogenu.
• DHA - zmniejsza aktywność receptorów estrogenowych
• cynk - zmniejsza aktywność receptorów estrogenowych

3. Farmakologia

Najczęściej wykorzystywaną grupą leków są inhibitory aromatazy, ich działanie polega na zablokowaniu aktywności enzymu aromatazy, który dąży do przekształcenia testosteronu w estradiol. Zazwyczaj stosuje się tutaj drugą klasę leków takich jak anastrozol i letrozol. Należy uważać z wykorzystaniem letrozolu, który potrafi dość w szybkim czasie obniżyć poziom estradiolu, co z kolei wiązać się może z nieprzyjemnymi skutkami.

Anastrozol jest nieco łagodniejszym środkiem, jednak jego zastosowanie powinno być poparte badaniem krwi, które potwierdzi zbyt wysoki estrogen, a wykorzystanie suplementów diety i zmian żywieniowych nie daje pożądanego rezultatu. Istnieje jeszcze na rynku lek o nazwie eksemestan, jednak jego siła jest zbyt duża, aby wykorzystywać jego działanie do obniżenia lekko podniesionego poziomu estrogenów i zazwyczaj korzysta się z niego w przypadku stanów chorobowych.