Zaburzenia lękowe stanowią jedną z najczęściej występujących form zaburzeń psychicznych, dotykającą miliony ludzi na całym świecie. Skutecznie utrudniają rozwój zawodowy, czy życie towarzyskie. Duże znaczenie w prewencji lęku ma edukacja, ponieważ istnieje wiele technik redukcji tego rodzaju stresu, które mogą obejmować ćwiczenia, czy odpowiednio zbilansowaną dietę wspomaganą różnymi substancjami bioaktywnymi. W przeglądzie badań z 2024 roku opisano, jaki wpływ na lęk może mieć kurkuma.
Podłoża lęku
Neurobiologia zaburzeń lękowych jest złożona, obejmuje różne struktury mózgu i neuroprzekaźniki. Kluczowe role odgrywają tutaj: układ limbiczny, w tym ciało migdałowate, hipokamp oraz kora przedczołowa. Ciało migdałowate, będące centralnym ośrodkiem reakcji emocjonalnych, w tym strachu i lęku, jest często nadmiernie aktywne u osób z zaburzeniami lękowymi.
Hipokamp, odpowiedzialny za pamięć i nawigację przestrzenną, wykazuje zmniejszoną objętość i aktywność, co może wpływać na niezdolność do kontrolowania reakcji lękowych i przetwarzania wspomnień. Kora przedczołowa, która odpowiada za funkcje wykonawcze i regulację emocji, również może być dysfunkcyjna, co prowadzi do problemów z kontrolą impulsów.
Zidentyfikowano szereg genów związanych z neuroprzekaźnikami, receptorami oraz szlakami sygnałowymi, które mogą predysponować do rozwoju zaburzeń lękowych. Czynniki środowiskowe, takie jak wydarzenia traumatyczne, przewlekły stres, czy niekorzystne warunki życiowe, mogą modyfikować ekspresję genów poprzez mechanizmy epigenetyczne, co z kolei wpływa na funkcjonowanie mózgu.
Objawy lękowe
Objawy zaburzeń lękowych są różnorodne i mogą obejmować zarówno aspekty somatyczne, jak i psychiczne. Do najczęstszych należą uczucie nadmiernego niepokoju, trudności w koncentracji, drażliwość, zmęczenie, napięcie mięśniowe oraz zaburzenia snu. Somatyczne objawy mogą obejmować przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie, zawroty głowy, nudności oraz problemy z oddychaniem.
Diagnostyka zaburzeń lękowych opiera się na dokładnym wywiadzie klinicznym, badaniach psychologicznych oraz zastosowaniu standaryzowanych narzędzi diagnostycznych, takich jak specjalistyczne kwestionariusze. Ważne jest również wykluczenie innych potencjalnych przyczyn objawów, takich jak zaburzenia hormonalne, neurologiczne czy kardiologiczne.
Przykładowe narzędzia do oceny lęku u pacjentów i w badaniach naukowych.
Nazwa narzędzia |
Charakterystyka |
GAD-7 (Generalized Anxiety Disorder-7) |
7-punktowy kwestionariusz samooceny dla uogólnionego zaburzenia lękowego. |
BAI (Beck Anxiety Inventory)
|
Inwentarz z 21 pytaniami do oceny nasilenia lęku u dorosłych i młodzieży. |
HADS-A (Hospital Anxiety and Depression Scale-Anxiety Subscale) |
Podskala z 7 pytaniami do oceny lęku u pacjentów hospitalizowanych. |
HAM-A (Hamilton Anxiety Rating Scale) |
Skala kliniczna z 14 pozycjami oceniającymi nasilenie lęku. |
Stany zapalne a lęk
Rola stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych w regulacji nastroju jest przedmiotem intensywnych badań. Stres oksydacyjny, wynikający z nadmiernej produkcji szkodliwych form tlenu, które wchodzą w interakcje z komórkami, oraz niewystarczającej aktywności systemów antyoksydacyjnych, może prowadzić do uszkodzeń komórek, w tym neuronów.
Z kolei stany zapalne, związane z przewlekłym aktywowaniem układu odpornościowego, mogą wpływać na funkcjonowanie mózgu poprzez produkcję cytokin, które mogą przenikać barierę krew-mózg i oddziaływać na neurony oraz inne komórki mózgowe. Podwyższone poziomy markerów zapalnych mogą być związane z wyższym ryzykiem wystąpienia zaburzeń lękowych oraz depresji.
Kurkuma a lęk
Kurkumina, naturalna substancja pozyskiwana z kurkumy, należy do polifenoli i ma silny potencjał antyoksydacyjny i przeciwzapalny. Analiza wyników eksperymentów przeprowadzona na podstawie ośmiu publikacji naukowych obejmujących 567 uczestników wykazała znaczący efekt redukujący kurkuminy na objawy lękowe oceniane za pomocą kwestionariuszy. Wyniki te wskazują na potencjał kurkuminy jako środka wspomagającego w terapii zaburzeń lękowych, jednak warto zaznaczyć, że potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te wnioski i lepiej zrozumieć działanie kurkuminy w kontekście łagodzenia lęku.
Jak dawkować kurkuminę?
Kurkuma w formie sproszkowanej jest zazwyczaj spożywana w dawkach od 1 do 3 gramów dziennie, co odpowiada około 200 do 600 mg kurkuminy. Jednakże kurkumina jako wyizolowany związek jest często stosowana w wyższych dawkach, zazwyczaj od 500 mg do 2 gramów dziennie, podzielonych na kilka dawek. Ważnym aspektem przy suplementacji kurkuminą jest jej standaryzacja, bowiem preparaty powinny zawierać określoną, stałą ilość kurkuminoidów, zazwyczaj na poziomie 95%. Istotną rolę w zwiększaniu biodostępności kurkuminy odgrywa piperyna, alkaloid zawarty w czarnym pieprzu. Dodatek piperyny do suplementów z kurkuminą może zwiększyć jej biodostępność nawet o kilkaset procent.
Źródła:
Fathi, S., Agharloo, S., Falahatzadeh, M., Bahraminavid, S., Homayooni, A., Faghfouri, A. H., Shafiei, D., & Shafagh, S. G. (2024). Effect of curcumin supplementation on symptoms of anxiety: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clinical nutrition ESPEN, 62, 253–259. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2024.05.017