Choroba Parkinsona i cukrzyca typu 2 to schorzenia, które z pozoru mogą wydawać się niepowiązane. Najnowsze badania sugerują jednak, że istnieją mechanizmy molekularne i metaboliczne, które łączą obie te choroby. Od agregacji białka α-synukleiny, czyli kumulacji toksycznego dla komórek nerwowych białka, do dysregulacji insuliny oraz epizodów hiper- i hipoglikemii, czyli drastycznych wahań poziomu glukozy we krwi.
Ta złożona sieć oddziaływań stanowi punkt odniesienia w nowych badaniach oraz poszukiwaniach dla nowych metod leczenia holistycznego, co podkreślono w ostatniej (08/2023) publikacji naukowej z czasopisma Nutrients.
Związek insulinooporności z parkinsonizmem
Insulinopodobny czynnik wzrostu
Insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1) to hormon syntetyzowany głównie w wątrobie, ale również w innych tkankach, w tym w układzie nerwowym. Pobudzany jest przez hormon wzrostu, a wpływ na niego mogą mieć m.in. ćwiczenia siłowe. IGF-1 działa przez swoje receptory obecne na powierzchni komórek nerwowych, uruchamiając szereg szlaków sygnałowych, które prowadzą do wzrostu liczby komórek zdolnych do dłuższego przeżycia.
Istnieją też przesłanki, że IGF-1 hamuje agregację białka α-synukleiny, która jest jednym z kluczowych związków w mechanizmie patogenezy choroby Parkinsona. Agregacja tego białka prowadzi do formowania włókienek, które są toksyczne dla komórek nerwowych i mogą wywoływać ich śmierć.
Enzym rozkładający insulinę
Enzym rozkładający insulinę (IDE) rozkłada insulinę, ale również inne białka, w tym amyloidy. IDE lokalizuje się w różnych tkankach, w tym w mózgu, trzustce i mięśniach. Jego aktywność enzymatyczna odgrywa kluczową rolę w prewencji agregacji α-synukleiny i innych toksycznych metabolitów, co ma znaczenie zarówno w kontekście choroby Parkinsona, jak i cukrzycy typu 2.
Stymulacja aktywności tego enzymu może mieć efekty prewencyjne i terapeutyczne poprzez zmniejszenie poziomu nadbudowanych toksycznych białek. Zmiana działania IDE odbywa się m.in. na skutek braku równowagi w układzie hormonalnym związanego z przewlekłym stresem oraz metabolizmem kortyzolu i melatoniny.
Peptyd glukagonopodobny
Peptyd glukagonopodobny 1 (GLP-1) to inkretynowy hormon trzustkowy, który wpływa na homeostazę glukozy. Jego aktywacja prowadzi do zwiększenia wydzielania insuliny. Receptory dla GLP-1 znajdują się również w mózgu, gdzie mogą modulować różne funkcje, w tym funkcje kognitywne. Ponadto, GLP-1 wpływa na mechanizmy komórkowe związane z ich przeżyciem, co może dodatkowo wpływać na neuroprotekcyjność, czyli ochronę komórek nerwowych.
Tabela: Normy w testach na insulinooporność.
| Parametr | Jednostka | Zakres normy | Uwagi |
| Glukoza | mg/dl | 70 – 100 | Poziomy powyżej 100 mg/dL mogą wskazywać na insulinooporność, przedcukrzycę lub cukrzycę |
| Glukoza po 2h od posiłku | mg/dl | < 140 | Poziomy powyżej 140 mg/dL mogą sugerować zaburzenia gospodarki węglowodanowej |
| Insulina | μU/ml | 2 – 25 | Wartości powyżej 25 μU mogą sugerować insulinooporność |
| HOMA-IR* | Bez jednostki | < 2,5 | Wartości powyżej 2.5 mogą sugerować insulinooporność |
* HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment for Insulin Resistance) to metoda obliczeniowa wykorzystywana do oceny oporności na insulinę. Jest to wskaźnik oparty na pomiarze poziomów glukozy i insuliny we krwi na czczo.
Opcje terapeutyczne
W badaniach nad chorobą Parkinsona i insulinoopornością naukowcy zwracają uwagę na kilka różnych ścieżek leczenia, jednak wiele jest jeszcze do odkrycia. Pewne substancje mogą wpływać na działanie różnych typów komórek w mózgu i przez to spowolnić postęp choroby neurodegeneracyjnej. Inne z kolei, znane głównie z leczenia problemów metabolicznych, są badane pod kątem działania pośredniego na komórki nerwowe. Dobrym przykładem mogą być tutaj środki aktywujące omawiany wcześniej GLP-1, czy metformina.
Naturalne alternatywy
Kurkumina
Kurkumina jest znana ze swojego potencjału w modulacji ścieżek sygnałowych związanych z insuliną. Pewne publikacje wskazały, że kurkumina poprawia transport glukozy do komórek docelowych i tym samym poprawia wrażliwość na insulinę. W kontekście choroby Parkinsona, badania na modelach zwierzęcych wykazały, że kurkumina może zmniejszyć agregację α-synukleiny, która jest jednym z głównych czynników patologicznych w tej chorobie. Istnieje także dowód na to, że kurkumina moduluje aktywność mitochondrialną i hamuje apoptozę, co może mieć wpływ na przeżycie neuronów dopaminergicznych.
Resweratrol
Resweratrol jest kolejnym związkiem pochodzenia naturalnego, który może przyczynić się do lepszej prewencji i kontroli zaburzeń cukrzycowych oraz neurodegeneracyjnych. Polifenol ten aktywuje enzym AMPK (mitogen activated protein kinase), co z kolei poprawia bilans energetyczny komórek oraz reguluje proces ich autofagii, czyli kontrolowanego rozpadu po spełnieniu swoich funkcji. To ostatnie jest istotne, ponieważ akumulacja białkowych agregatów, takich jak α-synukleina, może być zaburzona przez nieprawidłowe procesy autofagii. Dodatkowo, resweratrol obniża poziomy cytokin prozapalnych, co jest ważne zarówno w kontekście PD, jak i insulinooporności.
Zielona Herbata
Katechiny z zielonej herbaty, w szczególności galusan epigallokatechiny (EGCG), również modulują szlaki insulinowe, ale poprzez wpływ na receptory GLP-1, które regulują wydzielanie insuliny i glukagonu. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym wykazują także działanie neuroprotekcyjne i hamujące kumulację α-synukleiny. Stres oksydacyjny jest bowiem jednym z czynników, który może przyczyniać się do postępu chorób neurodegeneracyjnych oraz insulinooporności.
Berberyna
Berberyna jest związkiem naturalnym, którego działanie przeciwcukrzycowe jest już dobrze udokumentowane w literaturze. Berberyna podobnie jak resweratrol aktywuje AMPK, który jest regulatorem homeostazy energetycznej w komórkach, co wpływa na produkcję i zużycie ATP (adenozynotrifosforanu), czy transport glukozy i lipoliza (rozkład tłuszczy). Co więcej, wyniki badań na modelach zwierzęcych sugerują, że związek ten może mieć działanie neuroprotekcyjne.
Kwasy omega-3
Kwasy omega-3, głównie EPA i DHA, mogą pomóc w redukcji stanów zapalnych w mózgu, jak i tkankach obwodowych. Badania na zwierzętach pokazały, że kwasy te obniżają poziomy substancji, które wywołują stany zapalne, a także powstają w ich konsekwencji. Dzięki temu mogą wpływać na problemy z regulacją glukozowo-insulinową w mięśniach i tkance tłuszczowej. Kwasy omega-3 również wpływają na komórki odpornościowe powiązane z komórkami nerwowymi, co ma znaczenie m.in. w kontekście choroby Parkinsona.
Inozytol
Inozytol to substancja chemiczna, która przez wiele lat uznawana była za jedną z witamin z grupy B. Ułatwia transport glukozy do komórek poprzez transporter typu 4 (GLUT-4), co może pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi. Badania na modelach zwierzęcych sugerują potencjalne mechanizmy neuroprotekcyjne, takie jak redukcja stresu oksydacyjnego, czy modulacja aktywności enzymu rozkładającego insulinę (IDE), jednak potrzebne są jeszcze dalsze badania w tym kierunku.
Źródła
Ruiz-Pozo, Viviana A et al. “The Molecular Mechanisms of the Relationship between Insulin Resistance and Parkinson's Disease Pathogenesis.” Nutrients vol. 15,16 3585. 15 Aug. 2023, doi:10.3390/nu15163585
Singh, Pradeep K et al. “Curcumin modulates α-synuclein aggregation and toxicity.” ACS chemical neuroscience vol. 4,3 (2013): 393-407. doi:10.1021/cn3001203
Arbo, Bruno Dutra et al. “Resveratrol Derivatives as Potential Treatments for Alzheimer's and Parkinson's Disease.” Frontiers in aging neuroscience vol. 12 103. 17 Apr. 2020, doi:10.3389/fnagi.2020.00103
Dadgostar, E., Moghanlou, M., Parvaresh, M., Mohammadi, S., Khandan, M., Aschner, M., Mirzaei, H., & Tamtaji, O. R. (2022). Can Berberine Serve as a New Therapy for Parkinson's Disease?. Neurotoxicity research, 40(4), 1096–1102. https://doi.org/10.1007/s12640-022-00526-2
DiNicolantonio, James J, and James H O'Keefe. “Myo-inositol for insulin resistance, metabolic syndrome, polycystic ovary syndrome and gestational diabetes.” Open heart vol. 9,1 (2022): e001989. doi:10.1136/openhrt-2022-001989
Dla mnie już nie zaskakujące, ALZHEIMERA nazywa się cukrzycą typu 3 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35269827/ Codziennie obok badań naukowych czytam andrologię, patologię i ksiązki o leczeniu nadciśnienia, to wychodzi na to, że IGF-1 ma potężne oddziaływanie na wszystkie tkanki. Dopisałbym, że glukoza w tabelce (mierzona czczo) i stan przedcukrzycowy to 100-126 mg/dl.