Sen ma kluczowe znaczenie dla życia. W badaniach laboratoryjnych szczury pozbawione snu nie mogą pozostać przy życiu dłużej niż miesiąc. Na ludzi także brak snu wpływa destrukcyjnie. Osoby cierpiące na chorobę zwaną śmiertelną bezsennością umierają w ciągu 18 miesięcy, ponieważ nie mogą w pełni czerpać korzyści, związanych ze snem. Na "szczęście" jest to rzadka choroba, zwykle dziedziczona. Nie znaczy to jednak, że dużo mniejsze problemy ze snem możemy traktować obojętnie, gdyż nawet drobne wpływają istotnie na nasze zdrowie.
Sen pomaga w naprawie komórek i tkanek. Jednym z narządów, który bardzo mocno odczuwa nieodpowiednią jego ilość, jest mózg. Jeśli się nie wyśpimy, to nasze procesy myślowe są spowolnione, gorzej kojarzymy fakty, mamy dłuższy czas reakcji, spada stopień motywacji do działań.
Poniżej kilka faktów potwierdzających, że sen jest bardzo ważny dla mózgu.
„Porządki”
Przez cały dzień mózg gromadzi odpady i toksyny. Jeśli nie są oczyszczone, gromadzą się w tkankach mózgu. Na szczęście mózg ma specjalne kanały (rodzaj pomocniczego układu limfatycznego), który usuwa toksyny i uszkadza białka. Procesy te odbywają się właśnie podczas snu.
U osób z chorobą Alzheimera obserwuje się wzrost białka B-amyloidu. Badania sugerują, że niewystarczające „porządki” uszkodzonych białek odgrywają rolę w zmianach mózgu, które obserwuje się w demencji. Białka te często powstają wiele lat przed pojawieniem się mocniej widocznych objawów choroby Alzheimera.
Konsolidacja pamięci
W czasie snu wszystkie nowe informacje, umiejętności zdobyte w ciągu dnia zostają scalone i przeniesione do długoterminowego przechowywania. Przykładowo, gdy uczymy się do egzaminu, to w trakcie jego trwania będziemy w stanie przypomnieć sobie dużo więcej, jeśli będziemy wyspani.
Jeśli uczymy się czegoś nowego, chcielibyśmy, żeby to zostało w pamięci. Po bezpośrednim pozyskaniu informacji są one dość ulotne, dlatego tak ważne jest, aby zostały przeniesione do długotrwałego przechowywania. I to się właśnie dzieje w trakcie snu. Konsolidacja jest drogą pomiędzy nauką a możliwością przypomnienia sobie informacji.
Mało tego, nasz mózg w trakcie snu oczyszcza nowe informacje z tego, co uznaje za nieistotne. Bez tego procesu stare informacje „zatykałyby” nasz mózg i utrudniały tworzenie nowych wspomnień. Brzmi abstrakcyjnie, ale jeśli się zastanowić to często jest tak, że próbujemy sobie coś przypomnieć z dawnych lat, a jest to bardzo trudne.
Kreatywność
Kolejną pozytywną właściwością snu jest wpływ na kreatywność. O ile lekkie niewyspanie się nie wpłynie negatywnie na możliwości naszego umysłu, tak ciągłe niedosypianie może znacznie obniżyć umiejętność twórczego myślenia, kojarzenia faktów, szybkiego wyszukiwania rozwiązań. Nie każde jednak badanie wspiera tę teorię.
Mówi się, że w momencie, kiedy jesteśmy śpiący, nasz umysł wchodzi w głębsze stany świadomości podobne do tych, w których jest w głębokich fazach snu i może tworzyć nowe skojarzenia. Bez względu jednak na to, czy sen wzmacnia, czy osłabia kreatywność, to unikanie snu nie jest dobrym rozwiązaniem dla ogólnego zdrowia.
Stabilizator dobrego nastroju
Brak odpowiedniej ilości snu wpływa na zdrowie psychiczne. Sen ma funkcję regenerującą na częściach mózgu, które zaangażowane są w podtrzymywanie dobrego samopoczucia psychicznego. Badania pokazują, że brak snu może być jedną z przyczyn depresji. Niektórzy skarżą się również na halucynacje słuchowe czy wzrokowe.
Problemy te są nie tylko związane z brakiem snu, ale też z częstym wybudzaniem się w nocy. Przerywany sen może być nawet bardziej szkodliwy niż jego całkowity brak.
Podsumowanie
Teraz już wiesz, dlaczego sen jest ważny dla zdrowia mózgu. Jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich systemów, od układu odpornościowego do serca. Warto się zatem zastanowić, czy mamy wystarczającą ilość, dobrego jakościowo snu. Oprócz jedzenia, wody, powietrza to najważniejsza rzecz, jaką potrzebuje nasze ciało.
