Diety obfitujące w białko ciągle wzbudzają niemałe kontrowersje, prawdopodobnie jeszcze większe niż diety bogatotłuszczowe. Nadal wielu osób cierpi na „fobię proteinową”, a w Internecie powielane są mity o „groźnym dla nerek i wątroby białku”. Tymczasem w dobrze kontrolowanych warunkach nie udało się wykazać niekorzystnego potencjału dużej podaży białka.
- Czy dieta wysokobiałkowa jest bezpieczna dla wątroby?
- Dieta wysokobiałkowa a cukrzyca
- Czy dieta wysokobiałkowa może leczyć cukrzycę?
- A może dieta wysokobiałkowa jest groźna dla układu krążenia?
- Możliwe zagrożenie
- Podsumowanie
Warto zaznaczyć, iż problem wpływu nadmiaru białka na nerki może dotyczyć osób cierpiących na różnego rodzaju schorzenia (wrodzone lub nabyte) czy w podeszłym wieku (gdy zachodzą określone zmiany w nerkach i wątrobie). Zupełnie inaczej przedstawia się ta kwestia u zdrowych i aktywnych osób.
Czy dieta wysokobiałkowa jest bezpieczna dla wątroby?
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) staje się coraz poważniejszym problemem rozwiniętych społeczeństw. Może ją spowodować np. nadmierna podaż cukru, miodu lub syropu glukozowo-fruktozowego (zawierają fruktozę). Naukowcy sądzą, że przyczyną niealkoholowego stłuszczenia wątroby jest przejadanie się, nadmierna podaż tłuszczów i węglowodanów, w tym wspomnianej fruktozy (metabolizowanej głównie w wątrobie).
Badania naukowe
Naukowcy oceniali, jaki wpływ mają diety niskobiałkowe i wysokobiałkowe na redukcję tłuszczów w wątrobie i odwracanie zmian w wątrobie związanych z NAFLD.
W jednym z badań wzięło udział 19 uczestników z chorobliwą otyłością. Zostali poddani operacji bariatrycznej. Jest to rodzaj interwencji chirurgicznej, mającej ułatwiać odchudzanie (np. rękawowa resekcja żołądka). Zmniejszenie objętości żołądka ma nasilać uczucie sytości i powodować, że dany pacjent dostarczy mniej energii w jednym posiłku.
Ten rodzaj interwencji ma wpływ na przyswajanie określonych składników pokarmowych (wyłączenie części przewodu pokarmowego z pasażu treści pokarmowej) oraz profil hormonalny m.in. substancje wydzielane w odpowiedzi na pokarm. Uczestnicy otrzymywali 1500-1600 kcal dziennie i 10% protein lub 30% protein, 3 tygodnie przed interwencją chirurgiczną.
Wyniki
- wewnątrzwątrobowe stężenia lipidów zmniejszyły się o 42,6% w grupie diety wysokobiałkowej, ale nie uległy zmianie w grupie diety niskobiałkowej, pomimo podobnej utraty wagi w obu grupach,
- grupa diety wysokobiałkowej wykazywała niższą ekspresję syntezy tłuszczów oraz ich pobierania z pożywienia w porównaniu do diety niskobiałkowej,
- zidentyfikowano niższą aktywność szlaków zapalnych po wdrożeniu diety wysokobiałkowej.
Wnioski
Dieta dostarczająca 30% energii w postaci protein przyczynia się do zmniejszenia stłuszczenia wątroby, zahamowania wychwytu tłuszczu i biosyntezy lipidów. Jak mają się obiegowe mity do faktu, iż dieta wysokobiałkowa przyczynia się do poprawy funkcjonowania wątroby? I działo się tak przecież nie u osób zdrowych, ale u takich, których wątroba już była uszkodzona (stłuszczona).
Dieta wysokobiałkowa a cukrzyca
Cukrzyca typu 2 dotyka setek milionów ludzi. 0,55% dorosłych w Stanach Zjednoczonych miało rozpoznaną cukrzycę typu 1, co stanowi 1,3 mln dorosłych, a 8,6% miało zdiagnozowaną cukrzycę typu 2, co stanowi 21,0 mln dorosłych. Całkowite bezpośrednie koszty leczenia cukrzycy typu 2 w ośmiu krajach europejskich oszacowano na 29 mld EUR rocznie. Szacunkowy średni roczny koszt na pacjenta wyniósł 2 834 EUR rocznie.
W Stanach Zjednoczonych Ameryki:
- na każde 4 dolary wydane na opiekę zdrowotną, 1 dolar przeznaczany jest na osoby chore na cukrzycę!
- Centers for Disease Control and Prevention szacuje, iż cukrzyca kosztuje 237 mld dolarów rocznie, są to bezpośrednie koszty medyczne, a kolejne 90 mld dolarów kosztuje gospodarkę zmniejszona produktywność,
- całkowity koszt ekonomiczny cukrzycy wzrósł o 60% od 2007 r. do 2017 r.
Czy dieta wysokobiałkowa może leczyć cukrzycę?
Naukowcy porównali dietę wysokobiałkową o obniżonej zawartości węglowodanów z dostarczającą tyle samo energii klasyczną dietą dla diabetyków. Oceniano wpływ rozwiązań żywieniowych na kontrolę glikemii i wybrane markery ryzyka sercowo-naczyniowego w ciągu 6 tygodni stosowania każdego rodzaju diety.
Wyniki
- dieta wysokobiałkowa, niskowęglowodanowa zredukowała glikowaną (glikozylowaną) hemoglobinę o 0,6%, klasyczna dieta tylko o 0,1%,
- dieta wysokobiałkowa, niskowęglowodanowa zredukowała stężenie glukozy we krwi na czczo oraz poposiłkowe stężenie glukozy we krwi w sposób zauważalny, klasyczna dieta oddziaływała znacznie słabiej,
- stłuszczenie wątroby spadło średnio o 2,4% na diecie wysokobiałkowej, niskowęglowodanowej, i wzrosło średnio o 0,2% na diecie klasycznej, bogatej w węglowodany, ubogiej w białko,
- stłuszczenie trzustki obniżyło się o 1,7% na diecie wysokobiałkowej, niskowęglowodanowej, i wzrosło o 0,5% na diecie klasycznej, bogatej w węglowodany, ubogiej w białko.
Wnioski
Zastąpienie węglowodanów białkiem i tłuszczem przez 6 tygodni poprawiło glikemię i zmniejszyło zawartość tłuszczu w wątrobie oraz w trzustce u osób z cukrzycą typu 2.
A może dieta wysokobiałkowa jest groźna dla układu krążenia?
Cóż, naukowcy weryfikowali nawet tę hipotezę na grupie osób w średnim wieku 65 lat. Jedna z diet dostarczała 25% białka, 45% węglowodanów i 30% tłuszczów, druga odpowiednio: 15% białka, 55% węglowodanów i 30% tłuszczów. Okazało się, że dieta o większej ilości protein nie ma negatywnego wpływu na układ krążenia (prędkość fali tętna, ciśnienie krwi, drobne naczynia w siatkówce itd.), lipidogram, funkcje naczyniowe itd.
Możliwe zagrożenie
Wydaje się, problemem może być zastosowanie diety wysokobiałkowej u osoby chorej, z upośledzoną funkcją nerek (np. schyłkowa niewydolność nerek), dializowanej, z niewydolnością serca lub chorobami, które mają wpływ na metabolizm białka. Niemniej do tej pory nie udało się wykazać szkodliwości dostarczania nawet 2,5-3 g protein na kg masy ciała, u zdrowych sportowców. To nie znaczy, iż każdy musi zjadać aż tyle protein. Ich podaż zależy od wieku, wagi, profilu hormonalnego, stosowanej diety i obranego celu treningowego.
Podsumowanie
Według nowych badań diety wysokobiałkowe mają swój potencjał w odwracaniu stłuszczenia wątroby i nawet mogą mieć wpływ na przebieg cukrzycy (pomagają kontrolować glikemię). Dla sportowców wysoka podaż białka jest szczególnie zalecana w trakcie redukcji tłuszczu, przy wykorzystaniu diety z wyliczonym deficytem energetycznym.
W jednym z badań odnotowano ponad pięciokrotnie mniejsze straty mięśni w grupie dostarczającej 2,3 g białka na kilogram masy ciała, w porównaniu do sportowców spożywających 1 g białka na kilogram masy ciała! Grupa niskiej podaży białka straciła aż 1,6 kg mięśni, grupa wysokiego białka tylko 300 g mięśni. W przypadku typowej diety „na masę” podaż protein może być niższa, co nie oznacza, iż tego białka ma być mało.
