Dla wielu substancji odżywczych, w tym cynku, wyznaczone zostały nie tylko zalecane dzienne ilości, jakie powinniśmy dostarczać, ale również górne tolerowane zakresy poziomu spożycia. Mimo że z pewnymi nadmiarami tych związków organizm zdrowy poradzi sobie, po prostu je wydalając, to najczęściej trzymanie się zaleceń producenta danego preparatu będzie nie tylko bezpieczniejsze, ale również skuteczniejsze.
Za co odpowiada cynk w organizmie?
Cynk to pierwiastek należący do metali jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i musi być dostarczany do niego z dietą. Około 100 reakcji enzymatycznych, które regulują określone funkcje fizjologiczne, wymaga obecności cynku dla prawidłowego przebiegu. Wiąże się to z rolą tego pierwiastka m.in. w układzie odpornościowym, hormonalnym, w funkcjonowaniu niektórych zmysłów, czy w tkankach takich jak skóra, czy włosy.
Jego podaż w diecie często podnosi się w sytuacjach takich jak przeziębienie, trądzik, biegunki, zaburzenia wzroku związane z wiekiem, czy planowanie macierzyństwa.
Ile cynku poleca się spożywać?
W zależności od wielu zmiennych, takich jak płeć, wiek, wzrost czy masa ciała, a także poziom aktywności fizycznej oraz stan fizjologiczny zalecenia co do poziomu spożycia cynku prezentują się inaczej. Dla uogólnionej populacji osób dorosłych i zdrowych wyznaczono średnie dzienne zapotrzebowanie na poziomach 6,8 i 9,4 mg dla kobiet i mężczyzn, a także zalecane dzienne spożycie na poziomach odpowiednio 8 i 11 mg. Określono również górną granicę tolerowanego spożycia na poziomie około 40 mg dziennie zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
W diecie najważniejszymi źródłami cynku są produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego. Głównie są to mięsa wołowe i wieprzowe, a także owoce morza. Do roślinnych źródeł zalicza się m.in. fasolę, pestki dyni, nerkowce, ciecierzycę czy płatki owsiane, jednak cynk z tych źródeł charakteryzuje się niższą przyswajalnością.
Poza osobami na dietach wegańskich niedoborami zagrożone mogą być również osoby z chorobami przewodu pokarmowego, kobiety w ciąży oraz karmiące, osoby z anemią sierpowatą, a także osoby nadużywające alkoholu. Więcej cynku potrzebują też osoby aktywne fizycznie.
Jakie są skutki nadmiaru cynku?
Nadmiar cynku rozpatrywać można z dwóch perspektyw: krótko- i długoterminowej. Jednorazowe spożycie bardzo dużej dawki tego składnika mineralnego poskutkować może bólami głowy i zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. Długotrwałe stosowanie dawek kilkukrotnie przekraczających górny poziom tolerowanego spożycia może z kolei obniżyć poziom miedzi w organizmie, zaburzyć metabolizm żelaza, osłabić układ odpornościowy, a także wpłynąć niekorzystnie na lipidogram.
Nie zaleca się stosowania doustnego tzw. mega-dawek cynku, gdyż nie tylko nie przyniesie to korzyści, a może dać skutki uboczne, które dla niektórych osób mogą okazać się niebezpieczne. Bilansując dietę, warto trzymać się poziomów, które uznawane są za skuteczne i dobrze tolerowane przez organizm. Wyższe spożycie warto utrzymać we wspomnianych okresach zwiększonego zapotrzebowania. A jak to się mawia — przedawkować można wszystko, nawet wodę i powietrze.
