Podręczniki dotyczące żywności i żywienia potrzebują ciągłej aktualizacji, ponieważ wciąż odkrywane są właściwości zarówno substancji odżywczych, jak i związków bioaktywnych spoza tej gamy. Dobrym przykładem są tutaj witaminy. Ogólny zarys ich funkcji w organizmie jest dobrze znany, jednak to, w jaki sposób ich działanie oraz ich niedobory przekładają się na zdrowie, wymaga jeszcze dalszych badań. Jeden z przeglądów badań z udziałem ludzi pokazał ostatnio, jak ważna jest witamina B9, czyli kwas foliowy, w kontekście zdrowia mózgu.
Przyczyny i skutki udaru mózgu
Czym jest udar mózgu?
Udar mózgu, znany również jako apopleksja, jest nagłym zakłóceniem przepływu krwi do mózgu, co prowadzi do obumarcia komórek mózgowych z powodu braku tlenu i składników odżywczych. Istnieją dwa główne rodzaje udarów: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny, najczęstszy typ, występuje, gdy przepływ krwi zostaje zablokowany przez skrzep krwi lub miażdżycę. Udar krwotoczny jest wynikiem pęknięcia naczynia krwionośnego w mózgu, co powoduje krwotok wewnątrzczaszkowy.
Kto jest najbardziej narażony?
Przyczyny udaru mózgu są wielorakie i obejmują czynniki genetyczne, styl życia oraz choroby przewlekłe. Niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu to główne czynniki ryzyka, które można modyfikować. Do niemodyfikowalnych czynników zaliczają się wiek, płeć i predyspozycje genetyczne. Skutki udaru są zróżnicowane i zależą od obszaru mózgu, który został uszkodzony. Mogą obejmować paraliż, zaburzenia mowy, problemy z koordynacją, zaburzenia poznawcze oraz w ciężkich przypadkach śmierć. Rehabilitacja po udarze jest długotrwała i często wymaga wsparcia multidyscyplinarnego zespołu specjalistów.
Rola kwasu foliowego
Kwas foliowy, czyli witamina B9
Kwas foliowy, znany również jako witamina B9, jest niezbędnym składnikiem odżywczym, który odgrywa kluczową rolę w procesach metabolicznych organizmu. Jest niezbędny do syntezy DNA, naprawy DNA oraz metylacji DNA, co jest kluczowe dla podziału komórek i wzrostu tkanek. Kwas foliowy jest szczególnie ważny w okresach szybkiego wzrostu, takich jak ciąża i wczesne dzieciństwo.
Skutki niedobory witaminy B9
Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do anemii megaloblastycznej, zaburzeń rozwojowych płodu, a także podniesienia poziomu homocysteiny we krwi, co jest związane ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, w tym udaru mózgu. Regularne spożywanie pokarmów bogatych w kwas foliowy, takich jak zielone warzywa liściaste, owoce cytrusowe, fasola i wzbogacone produkty zbożowe, może pomóc w zapobieganiu niedoborom.
Przykładowe źródła kwasu foliowego
|
Źródło |
Kwas foliowy (mcg/100g) |
|
Wątroba wołowa, gotowana |
290 |
|
Szpinak, surowy |
194 |
|
Szparagi, gotowane |
149 |
|
Brukselka, gotowana |
140 |
|
Sałata rzymska, surowa |
136 |
Kwas foliowy a udary
Ostatnia analiza wyników badań z udziałem ludzi, mająca na celu ocenę wpływu suplementacji kwasem foliowym na ryzyko udaru mózgu, dostarczyła istotnych dowodów na korzyści związane z tą witaminą. Przeanalizowano 21 badań, obejmujących około 115 tysięcy uczestników. Wyniki pokazały, że suplementacja kwasem foliowym może być związana z niższym o prawie 10% ryzykiem udaru.
Co pokazały analizy?
Analizy podgrup ujawniły, że skuteczność kwasu foliowego była wyższa w regionach, gdzie produkty zbożowe nie były wzbogacane lub były tylko częściowo wzbogacane w kwas foliowy. Największe korzyści z suplementacji odnotowano u osób bez historii udaru mózgu lub zawału serca. Skuteczność kwasu foliowego pozostawała spójna niezależnie od początkowych poziomów folianów w organizmie, dawki, poziomów witaminy B12 i homocysteiny, czasu trwania interwencji oraz czy kwas foliowy był przyjmowany samodzielnie, czy w połączeniu z innymi suplementami.
Dawkowanie kwasu foliowego
Dla dorosłych mężczyzn i kobiet zalecane dzienne spożycie wynosi około 400 mikrogramów (mcg). Poza żywnością kwas foliowy występuje w różnych formach suplementów, z których najpowszechniejsze są te, które zawierają kwas pteroilomonoglutaminowy, znany jako kwas foliowy syntetyczny. Metylotetrahydrofolian (5-MTHF) jest formą, która staje się coraz bardziej popularna, a szczególnie ceniona jest za wysoką biodostępność. Jest to aktywna biologicznie forma, dzięki której nawet osoby z problemami metabolicznymi mogą ją niemal w pełni przyswajać.
Źródła:
Zhang, N., Zhou, Z., Chi, X., Fan, F., Li, S., Song, Y., Zhang, Y., Qin, X., Sun, N., Wang, X., Huo, Y., & Li, J. (2024). Folic acid supplementation for stroke prevention: A systematic review and meta-analysis of 21 randomized clinical trials worldwide. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 43(7), 1706–1716. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2024.05.034
