Selen to pierwiastek, który dostarczany do organizmu jest w śladowych ilościach, jednak pełni szerokie spektrum funkcji. Źle skomponowana dieta może prowadzić do jego niedoborów, a to może ciągnąć za sobą liczne konsekwencje zdrowotne. Regularna i odpowiednio wysoka jego podaż, podobnie jak innych składników mineralnych, może zatem zapewnić dłuższe i bardziej komfortowe życie.
Właściwości selenu
Omawiany mikroelement poznany został już w pierwszej połowie XIX wieku. Wchodzi w skład wielu ważnych dla zdrowia białek i enzymów i jest jednym z regulatorów przemian metabolicznych. Do najbardziej znanych jego ról zalicza się udział w funkcjonowaniu tarczycy i aktywności wydzielanych przez nią hormonów.
Uczestniczy w kształtowaniu potencjału antyoksydacyjnego organizmu i duże znaczenie ma m.in. w ochronie układu sercowo-naczyniowego czy nerwowego. Jego funkcje biologiczne ważne są również z punktu widzenia chemoprewencji, czy prawidłowej pracy układu odpornościowego.
Źródła i zalecany poziom spożycia selenu
Mimo że zapotrzebowanie człowieka na selen wyraża się w tysięcznych częściach miligrama, czyli mikrogramach (µg), to jego roli w kształtowaniu zdrowia nie da się przecenić. Szacuje się, że osoba dorosła potrzebuje 55 do nawet 90 µg selenu dziennie, jednak zapotrzebowanie zwiększać mogą ciąża oraz karmienie, a także niektóre zaburzenia stanu zdrowia.
Najbogatszym źródłem spożywczym tego pierwiastka są orzechy brazylijskie, których 3 – 4 sztuki zaspokoić mogą nawet 200% zapotrzebowania organizmu. Do innych cennych źródeł zalicza się ryby (szczególnie tuńczyka), owoce morza (m.in. krewetki), mięsa i podroby, oraz jaja, natomiast nieco mniejsze ilości zawierają niektóre przetwory mleczne oraz zbożowe. Zawartość tego pierwiastka w pożywieniu jest zależna od jego zawartości w glebie w danym regionie Świata i gdzieniegdzie jego regularne dostarczanie do organizmu może być problematyczne.
Objawy niedoboru selenu
Szacuje się, że niedobory selenu dotyczyć mogą nawet miliarda ludzi na Świecie. W niektórych regionach podejmowano w historii odgórne interwencje polegające na darmowej suplementacji w celu uniknięcia zaburzeń zdrowia, wśród których jednym z najbardziej dotkliwych jest choroba Keshan prowadząca do uszkodzeń i dysfunkcji serca. Kolejnym zaburzeniem jest choroba Kashin-Beck’a, która z kolei powoduje zaburzenia wzrostu chrząstek w organizmie.
Objawami niedoboru selenu w organizmie mogą być objawy charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy, w tym osłabienie układu nerwowo-mięśniowego i odpornościowego, czy zaburzenia nastroju i płodności. Zbyt niska podaż selenu skutkować może też zwiększoną podatnością na choroby serca oraz nowotworowe.
