Boczne przyparcie rzepki jest to sytuacja, w której rzepka zaczyna pracować w sposób dysfunkcyjny, zaburzając pracę stawu rzepkowo-udowego. Zwiększa ona swój nacisk na kłykieć boczny kości udowej, co powiązane jest z jej nadmierny przesunięciem. Problem zaczyna się tworzyć, gdy dochodzi do tego duża objętość treningowa, a ruchy patologiczne są powtarzane z dużą częstotliwością. Pierwszymi objawami są dolegliwości bólowe, które nasilać się będą podczas powtarzających się ruchów wyprostnych kolana. Dalszymi konsekwencjami będzie powstanie stanu zapalnego i uszkodzeń stawu, co grozi koniecznością zrezygnowania z treningów.
Przyczyny przyparcia rzepki
Główną przyczyną powstawania bocznego przyparcia rzepki jest zjawisko dysbalansu mięśniowego, jednak wpływ na jej prace mają również uwarunkowania anatomiczne, wynikające z ukształtowania stawu, a także samej rzepki.
Jeżeli mowa o zjawisku osłabienia mięśniowego, problem można rozwiązać, wzmacniając mięsień obszerny przyśrodkowy, którego zadaniem będzie "ściągnięcie" rzepki w kierunku centrum pracującego stawu. Jednak to może nie wystarczyć i zająć się trzeba będzie strukturami przykurczonymi. Rozluźnieniu trzeba więc poddać mięsień obszerny boczny, jak i pasmo biodrowo-piszczelowe.
Warto również zainteresować się mobilnością samego biodra i zakresem ruchomości, które może być ograniczone przez mięsień biodrowo-lędźwiowy, jak i prosty uda. Co więcej, cała grupa tylna, jak mięśnie kulszowo-goleniowe, może z kolei wpływać na rotację podudzia do wewnątrz, co będzie wpływało na zaburzenie mechaniki pracującej rzepki.
Jeżeli mowa o budowie anatomicznej, wyróżniamy takie ustawienia jak: wrodzone wysokie ustawienie rzepki, zmiany kształtu anatomicznego rzepki, boczne ustawienie rzepki poprzez jej przyczep, wydłużenie lub skrócenie więzadła, niedorozwój kości udowej-jej kłykci. Pamiętać należy, że na taki stan rzeczy również będzie miała wpływ miednica, jej ustawienie i ograniczenia w obrębie stawów biodrowych.
Objawy przyparcia
- ból kolana w okolicach rzepki
- ucieplenie i tkliwość
- zmniejszenie ruchomości rzepki
- nasilony ból podczas chodu po schodach
- sztywność rzepki
- chondromalacja
- zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego
Jak rozpoznać?
Przede wszystkim skorzystać trzeba z pomocy specjalisty, jakim jest lekarz ortopeda, jak i fizjoterapeuta, który w wyniku wywiadu przeprowadzonego z pacjentem, a także badań opartych na testach ruchomości rzepki, stwierdzi czy problem faktycznie ma podłoże związane z rzepką, czy też np. stawami biodrowymi. Czasem konieczne będzie wykonanie badania RTG w celu zobrazowania stawu i zmian zwyrodnieniowych, aby można było ocenić zakres uszkodzenia.
Jak sobie radzić?
Leczenie bocznego przyparcia rzepki przebiega wg schematów wynikających z chorób przeciążeniowych. Oznacza to, że w pierwszej kolejności należy ograniczyć aktywność fizyczną i nadmierną eksploatację rzepki, zwłaszcza gdy będziemy mieli do czynienia ze stanami zapalnymi w jej obrębie.
Jeżeli stan zapalny jest dość mocno rozwinięty, zaleca się schładzanie miejsca bólu, ucieplenia, jak i utrzymywanie kończyny w górze, co ma przeciwdziałać ewentualnym obrzękom. Często w okresie tym przepisywane są leki z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Jednak, jeżeli problem nie jest na tyle poważny, aby wspomagać się farmakologicznie, osobiście odradzałbym taką strategię.
Gdy stan zapalny jest wyciszony, a aktywność fizyczna nie sprawia bólu, stosuje się techniki relaksacji mięśni przykurczonych (obszerny boczny, pasmo biodrowo-piszczelowe, mięsień biodrowo-lędźwiowy, prosty uda, grupa kulszowo goleniowa), a wzmacnia mięsień osłabiony, w tym przypadku obszerny przyśrodkowy. Jest to kluczowe zagadnienie, jeżeli zależy nam na pełnym powrocie do zdrowia.
Trzecim elementem jest kontrola motoryczna i sprawdzenie wzorców ruchowych naszego ciała, upewnienie się, że podstawowa lokomocja i to, jak poruszamy się na co dzień, czy jaką technikę treningową stosujemy, nie wpływa na to, jak ustawiona jest rzepka. Jest to szalenie istotny element, gdyż wyeliminowanie błędnej mechaniki ruchu, będzie w stanie zapewnić nam optymalną pracę toru rzepki, co nie będzie przyczyniało się w przyszłości do powstawania po raz kolejny dolegliwości bólowych i konieczności wprowadzania przerwy.
