Zespół jelita drażliwego (IBS) to nawracające schorzenie związane z zaburzeniami ruchliwości jelita charakteryzujące się dysfunkcją mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Głównymi objawami zespołu jelita drażliwego są bóle brzucha z występującymi zaparciami lub biegunką. Często pojawiają się również wzdęcia, śluz w stolcu i uczucie niepełnego wypróżnienia. U wielu osób wymienione objawy występują naprzemiennie.
Niepokojące statystyki
Schorzenie występuje coraz częściej. Szacuje się, że dotyka 11% populacji.
Nie jest jasne, co powoduje zespół jelita drażliwego. Przyczyna wystąpienia choroby może być spowodowana problemami ze sposobem wysyłania sygnałów między mózgiem a układem pokarmowym, problemami z trawieniem niektórych pokarmów, nieprawidłowym składem flory bakteryjnej, zmianami hormonalnymi, spożytymi antybiotykami, uwarunkowaniami genetycznymi, a nawet nadmiernym stresem lub lękiem.
Jak leczyć IBS?
Leczenie zazwyczaj obejmuje zmiany w diecie i stylu życia, takie, jak unikanie pokarmów, które wywołują objawy, regularne ćwiczenia i radzenie sobie ze stresem. U wielu osób z zespołem jelita drażliwego jedzenie może powodować nasilenie bólu brzucha, zaparcia, biegunki i wzdęcia. Wprowadzanie zmian w diecie może przynieść ulgę.
Dieta uboga w fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole, często jest skuteczną metodą radzenia sobie z funkcjonalnymi objawami żołądkowo-jelitowymi u pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS).
Jakiej żywności należy unikać?
- laktoza (mleko, lody, ser, jogurt)
- niektóre owoce (brzoskwinie, arbuzy, gruszki, mango, jabłka, śliwki
- nektarynki)
- rośliny strączkowe
- syrop kukurydziany o dużej zawartości fruktozy
- słodziki
- chleb pszenny, płatki zbożowe i makaron
- orzechy nerkowca i pistacje
- niektóre warzywa (karczochy, cebula, brukselka, kalafior, kapusta, groch, fasola)
Należy pamiętać, że chociaż dieta ta eliminuje niektóre owoce, orzechy, warzywa i nabiał, jednak nie eliminuje ona wszystkich pokarmów z tych kategorii. Jeśli pijesz mleko, wybierz mleko bez laktozy lub inne alternatywy takie, jak mleko ryżowe lub sojowe. Aby uniknąć nadmiernie restrykcyjnych posiłków, porozmawiaj z dietetykiem przed rozpoczęciem tej diety.
Ponadto ograniczaj lub eliminuj pokarmy, które mogą sprawić, że biegunka, nadmierne gazy i wzdęcia nasilą się. Mogą to być: kofeina, alkohol, napoje gazowane, żywność bogata w cukier, tłuste potrawy, produkty wzdymające (np. fasola, kapusta i brokuły). Aby zmniejszyć zaparcia, zwiększ zawartość błonnika w diecie, pij dużo wody i regularnie ćwicz.
Wprowadź aktywność fizyczną
Pomocne będzie prowadzenie codziennie dzienniczka żywieniowego, czyli tego, co jesz, a jeśli masz jakieś objawy po jedzeniu, to jakie? Jedz regularnie (co 3-4h) i co niezmiernie istotne spożywaj posiłki powoli.
Ćwiczenia od dawna są przepisywane pacjentom z IBS, jako sposób na zmniejszenie objawów. Aktywność fizyczna ułatwia odprowadzanie gazów jelitowych i zmniejsza częstotliwość wzdęć. Dowiedziono, iż ćwiczenia są bardziej skuteczne w leczeniu IBS niż leczenie farmakologiczne. Badanie opublikowane w czasopiśmie Cytokine (luty 2018) potwierdziło korzystny wpływ treningu wysiłkowego o niskiej lub umiarkowanej intensywności u pacjentów z zespołem jelita drażliwego.
W badaniu oceniano zmiany w statusie stresu oksydacyjnego krwi, biomarkery zapalne i nasilenie objawów IBS po 24 tygodniach umiarkowanych ćwiczeń aerobowych u siedzących pacjentów z IBS. Łącznie 109 ochotniczek (w wieku 18-41 lat), które spełniły kryteria rzymskie w diagnozowaniu IBS, poddano badaniom przesiewowym, a 60 losowo przydzielono do ćwiczeń (n = 30) i bez ćwiczeń (n = 30). Dowiedziono, iż interwencja wysiłkowa korzystnie złagodziła stany zapalne, zmniejszyła stres oksydacyjny oraz zwiększyła ilość przeciwutleniaczy w organizmie.
Podsumowanie
Zwiększona aktywność fizyczna zmniejsza uciążliwe objawy ze strony układu pokarmowego u pacjentów z IBS w porównaniu z nieaktywnymi fizycznie pacjentami. Dodatkowo dieta uboga w FODMAP skutecznie zmniejsza czynnościowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Aktywność fizyczna i odpowiednia dieta powinna być stosowana, jako podstawowy sposób poprawy jakości życia oraz skutecznego leczenia osób cierpiących na zespół jelita drażliwego.
Bibliografia:
- Johannesson E., Simrén M., Strid H., Bajor A., Sadik R.: Physical Activity Improves Symptoms in Irritable Bowel Syndrome: A Randomized Controlled Trial. The American Journal of Gastroenterology Volume 106; 915–922 (2011)
- Maleki B.H, Tartibian B., C.Mooren F., Z. FitzGerald L., Krüger K., Chehrazi M., Malandish A.: Low-to-moderate intensity aerobic exercise training modulates irritable bowel syndrome through antioxidative and inflammatory mechanisms in women: Results of a randomized controlled trial. Cytokine Volume 102; 18-25 (2018)
- https://osmc.net/services-specialties/hw-view.php?DOCHWID=hw117851
- Heiman, Diana L., Lishnak, Timothy S., Trojian, Thomas H.: Irritable Bowel Syndrome in Athletes and Exercise. Current Sports Medicine Reports Volume 7(2); 100-103 (2008)
- U.S. Department of Health and Human Services and U.S. Department of Agriculture. 2015–2020 Dietary Guidelines for Americans. 8th Edition. Published December 2015. Accessed March 2, 2017.
► Aby zmniejszyć zaparcia zwiększ zawartość błonnika w diecie ◄
Ta rada może być samobójstwem dla osoby z IBS. Błonnik często jest główną przyczyną dolegliwości w IBS, bo szacuje się, że do 80% przypadków jest powiązane z SIBO. Zastanówcie się, dlaczego w IBS należy eliminować niektóre warzywa, zboża i strączkowe? Ze względu właśnie na wybrane frakcje błonnika pokarmowego - GOS, FOS, fruktany. Przy IBS należy bardzo uważać na błonnik pokarmowy, bo często prowokuje on nadmierną fermentację.
Tak na marginesie - IBS to nie jest choroba, tylko "zespół nieswoistych dolegliwości". Już od dawna odchodzi się od postrzegania IBS jako niezależnej jednostki chorobowej. To jest tak naprawdę bardzo obszerny worek chorobowy, w obrębie którego istnieje wiele organicznych przyczyn chorobowych - i nie musi to być tylko jedna przyczyna organiczna, ale często jest to wiele współistniejących przyczyn. Jakiekolwiek sensowne zalecenia mają sens dopiero po diagnostyce wykluczającej, bo podłoże może mieć ogromną różnorodność, od zaburzeń pracy/chorób narządów trawiennych: wątroby, trzustki, tarczycy, fizycznych uszkodzeń odcinków jelit, niedoczynności enzymatycznej, stanów mikrozapalnych jelit, reakcji autoimmunologicznych, alergicznych / nietolerancji pokarmowych (które często są związane również z wcześniej wymienionymi czynnikami, np. niedoczynność wybranych enzymów trawiennych może powodować nietolerancję określonych cukrów jak laktoza, a problemy z trawieniem tłuszczy mogą mieć problem w upośledzonej pracy trzustki czy wątroby), i wreszcie zaburzeń równowagi bakteryjnej jelit.
Stąd, każdy przypadek jest dość indywidualny i dla mnie jak ktoś oznajmia, że ma "IBS" to tak naprawdę nic mi to nie mówi.
Odnośnie samego IBS, na zachodzie dzieli się je również na trzy podkategorie:
♦ IBS-D (diarrhea) - biegunkowe
♦ IBS-C (constipation) - zaparciowe
♦ IBS-M (mixed) - mieszane
W zależności od konkretnego przypadku, zalecenia mogą być bardzo odmienne. W przypadku IBS-D zaleca się unikać błonnika w diecie, a w przypadku IBS-C zaleca się zwiększyć podaż bezpiecznych frakcji włókien pokarmowych (np. błonnika z akacji).