Układ nerwowy składa się z wielu mniejszych układów, które współpracując, pozwalają na życie w zdrowiu i dobrej kondycji zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Przykładem takiego układu jest system związany z witaminą D. Składają się na niego prekursory witaminy D, sama witamina D, a także metabolity, przenośniki, enzymy oraz niemal najważniejsze - receptory. Przeszkody w funkcjonowaniu któregoś z tych elementów mogą dawać liczne objawy, do których zalicza się m.in. objawy neurologiczne.
Skąd witamina D w układzie nerwowym?
Witamina D jest związkiem, który może być wytwarzany w pewnych warunkach przez organizm. Do syntezy takiej dochodzi w kontakcie promieni słonecznych (głównie o długości fali 280 – 320 nm, czyli UVB) ze skórą. Ponadto w równie aktywnej biologicznie formie (D3) występuje w np. w tłustych rybach, czy jajach. Nieco słabiej regulowana jest aktywność całego systemu przy podaży z dietą formy D2 witaminy D, obecnej w organizmach takich jak niektóre grzyby, czy drożdże. Po wytworzeniu endogennym (swoim „własnym”, ze skóry) lub strawieniu posiłku witamina D wiązana jest ze specyficznym białkiem, które odpowiada za transport do tkanek docelowych, czyli tych, na których znajdują się receptory.
Istnieje ich ponad 30 (w tym kości, czy mięśnie szkieletowe), jednak warto zwrócić uwagę na to, że zalicza się do nich również mózg. Co interesujące, w mózgu również obecne są enzymy, które pozwalają na odrębny „obrót” tą witaminą, częściowo niezależny od reszty organizmu.
Jakie są neurologiczne skutki deficytu witaminy D?
Niedobory witaminy D mogą niekorzystnie odbić się na komórkach nerwowych (neuronach), ale również glejowych, czyli tych, które ochraniają i odżywiają pozostałe struktury w obrębie układu nerwowego. Może to mieć konsekwencje zarówno w zaburzeniu przesyłania sygnałów pomiędzy komórkami, jak i neurogenezy (wytwarzaniu nowych komórek), czy synaptogenezy (wytwarzaniu nowych połączeń pomiędzy komórkami).
Zbyt niska dostępność witaminy D dla receptorów w tkankach organizmu, a także zaburzenia genetyczne w obrębie całego systemu związanego z tą witaminą, mogą uczestniczyć w patogenezie chorób takich jak stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera, czy choroba Parkinsona. Objawy neurologiczne deficytu mogą zatem obejmować zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi, osłabienie kontroli nerwowo-mięśniowej, czy obniżenie progu bólu.
Ile witaminy D należy spożywać?
Ilości witaminy D, które należy spożywać codziennie szacuje się na minimum 15 µg dziennie dla osób dorosłych. Jest to jednak witamina często niedoborowa zwłaszcza w krajach Europy Środkowej, a przy obecnych deficytach w organizmie dawkowanie należy zwiększyć. Poprawę poziomu metabolitu witaminy D we krwi przynieść może regularna konsumpcja tłustych ryb, jaj i grzybów oraz systematyczna ekspozycja dużych części ciała na działanie promieni słonecznych w miesiącach letnich. Ze względu na to, że nie wszędzie dostępne są ryby dobrej jakości oraz to, że nie każdy je lubi, a także biorąc pod uwagę fakt, że trudno jest, spędzić cały okres wakacyjny opalając się, coraz częściej zaleca się całoroczną suplementację. Dawki dobiera się tak, aby stopniowo dojść do poziomu 30 – 50 ng metabolitu witaminy D na 1 ml krwi.
