Maltitol jest środkiem słodzącym, należącym do grup polialkoholi, alkoholi cukrowych lub wodorotlenowych. Tego rodzaju związki występują naturalnie w roślinach oraz owocach, m.in. w śliwkach, gruszkach, brzoskwiniach, jabłkach, oliwkach, figach, truskawkach oraz malinach. W tej grupie znajdziemy obok sorbitolu np. ksylitol, laktitol, mannitol czy izomalt. Tego rodzaju związki są mniej słodkie niż cukier, np. sorbitol posiada 60% potencjału cukru.
Maltitol kontra cukier
Maltitol jest trochę mniej słodszy niż sacharoza, ale też dostarcza mniej energii w porównaniu do cukru i charakteryzuje go zmniejszona odpowiedź ze strony insuliny i podnoszenia stężenia glukozy we krwi. Według przepisów europejskich dotyczących oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych (wersja skonsolidowana 90/496 / EWG 11.12.2008), „cukry” oznaczają wszystkie monosacharydy i disacharydy obecne w żywności, ale nie obejmują polioli.
Badanie naukowe
Według badań naukowych maltitol wywołuje znacznie słabszą reakcję niż cukier, zarówno pod względem wpływu na stężenie glukozy, jak i insuliny. Z tego względu słodzone maltitolem produkty mogą lepiej sprawdzić się w okresie przedtreningowym, jeśli komuś zależy na redukcji tkanki tłuszczowej (insulina hamuje lipolizę). Secchi A. i wsp. badali metaboliczny wpływu doustnego podawania maltitolu (4-O-i-D-glukopiranozylo-D-glucitolu), hipokalorycznego środka słodzącego uzyskanego z maltozy przez katalityczne uwodornienie.
Wyniki
Podawanie 50 g maltitolu miało mniejszy wpływ na glikemię i stężenie insuliny w porównaniu do tej samej dawki glukozy czy sacharozy. Nic nie wskazuje, by maltitol stanowił zagrożenie dla zdrowia, jeśli jest spożywany w rozsądnych ilościach.
Jakby tego było mało, istnieją badania, które wskazują na czysto prozdrowotne właściwości maltitolu.
Maltitol hamuje zmiany wątroby?
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) przechodzi często w zapalenie, ostatecznie prowadzące do marskości i raka wątroby. Według naukowców problem NAFLD globalnie dotyka nawet ponad 25% ludzi. Najwyższe rozpowszechnienie tej choroby występuje na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Południowej, a najniższe w Afryce.
Z kolei jednostka chorobowa, jaką jest zespół metaboliczny, w swoim znaczeniu obejmuje między innymi otyłość, upośledzoną tolerancję glukozy, insulinooporność i/lub hiperinsulinemię, dyslipidemię, nadciśnienie tętnicze czy stan prozapalny i prozakrzepowy. Co ciekawe, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby dotyczy 76% kobiet i 87% mężczyzn z zespołem metabolicznym.
Ale to mnie nie dotyczy?!
Na pewno?
W 2016 r. w Polsce wśród osób w wieku 20 lat i więcej 53% kobiet i 68% mężczyzn miało nadwagę, a 23% kobiet i 25% mężczyzn było otyłych. W przypadku osób poniżej 20 roku życia nadwagę miało 20% dziewcząt i 31% chłopców, a 5% dziewcząt i 13% chłopców było otyłych. To nie wszystko. Nie muszę dodawać, iż w Polsce mamy kilka milionów diabetyków.
Cukrzycę ma wg oficjalnych danych kilka milionów (ok. 3 mln, jednak stan przedcukrzycowy prawdopodobnie drugie tyle!) W Polsce z powodu nadciśnienia cierpi (dosłownie i w przenośni) około 10 mln ludzi (26% populacji). A ile osób ma upośledzoną tolerancję glukozy, insulinooporność i/lub hiperinsulinemię i nawet o tym nie wie? Nie wiemy też, jak duża jest ciemna liczba osób, które nigdy nie były diagnozowane pod kątem występowania określonej choroby, zespołu, zaburzenia.
Co ma wspólnego maltitol z NAFLD?
Bardzo dużo!
Naukowcy zbadali skuteczność maltitolu w leczeniu stłuszczenia wątroby u myszy wywołanego dietą wysokotłuszczową.
Przyjmowanie 5,0% maltitolu przez 8 tygodni znacząco hamowało:
- przyrost masy ciała
- stłuszczenie wątroby
- hiperglikemię (podwyższone stężenie cukru we krwi)
- hipercholesterolemię (nadmiernie podniesione stężenie cholesterolu we krwi)
Wyniki tego eksperymentu sugerują, że maltitol może zapobiegać stłuszczeniu występującemu przy NAFLD. Nic nie wskazuje, by szkodził człowiekowi, przynajmniej gdy nie jest spożywany w dużym nadmiarze. Natomiast poważne szkody zdrowotne, wyrządza klasyczny cukier i syrop glukozowo-fruktozowy, bo są spożywane w znacznym nadmiarze. W niewielkiej ilości cukier też nie szkodzi zdrowiu, problem w tym, iż ta granica leży bardzo nisko (kilka % podaży energii). Maltitol pozwala ograniczyć dowóz cukru, zmniejsza kaloryczność diety, ma mniejszy wpływ na insulinę (kancerogeneza) i może chronić wątrobę.
Referencje, badania, literatura:
Zobair M Younossi Global epidemiology of nonalcoholic fatty liver disease-Meta-analytic assessment of prevalence, incidence, and outcomes https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26707365/
María Guadalupe Castro-Martínez i in. Prevalence of nonalcoholic fatty liver disease in subjects with metabolic syndrome https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22644007/
Hayato Urushima i in. Maltitol Prevents the Progression of Fatty Liver Degeneration in Mice Fed High-Fat Diets https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/jmf.2014.3380
Kirtida R. Tandel Sugar substitutes: Health controversy over perceived benefits https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3198517/
Cukier, otyłość konsekwencje. Przegląd literatury, szacunki dla Polski. Departament Analiz i Strategii. NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA https://zdrowedane.nfz.gov.pl/pluginfile.php/63/mod_resource/content/4/cukier.pdf
Felber JP, Tappy L, Vouillamoz D, Randin JP, Jéquier E. „Comparative study of maltitol and sucrose by means of continuous indirect calorimetry” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3298708
Secchi A, Pontiroli AE, Cammelli L, Bizzi A, Cini M, Pozza G. „Effects of oral administration of maltitol on plasma glucose, plasma sorbitol, and serum insulin levels in man” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3520129
F Respondek, C Hilpipre, P Chauveau, M Cazaubiel, D Gendre, C Maudet, and A Wagner „Digestive tolerance and postprandial glycaemic and insulinaemic responses after consumption of dairy desserts containing maltitol and fructo-oligosaccharides in adults” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4013556/
http://www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/Prezentacje/2014/slajdy_slodziki.pdf
Zalew żywnością przetworzoną i duże zmiany w stylu życia nastąpiły w Polsce ok. roku 1990. Teraz osoby narażone na to od dziecka, mają ok.30 lat. Są jeszcze względnie młodzi. Za jakieś 20-30 lat będzie dopiero widać w pełni skutki dla zdrowia i życia pierwszego pokolenia, bo ok.40-50 r.ż. człowiek zaczyna płacić za wcześniejsze błędy z większym nasileniem... Na razie jeszcze dużo ludzi nie traktuje tego wszystkiego serio...