Nasz mózg i ciało są zaprojektowane tak, aby czuć potrzebę spożywania soli i cieszyć się słonym smakiem, ponieważ zawiera ona niezbędny do przeżycia sód. W historii ludzkości znalezienie soli było trudne, więc jej pragnienie było mechanizmem przetrwania. Jednak w dzisiejszych czasach jest łatwo dostępna i często nadmiernie używana do przyprawiania niektórych potraw (a może nawet do większości). Oczywiście omawiamy sól jako główne źródło sodu w naszej diecie.
Przeciętny dorosły zjada zbyt dużo soli jak na swoje zapotrzebowanie. Zalecane spożycie sodu wynosi 1500-2400 mg dziennie (tj. około jedna łyżeczka soli 5 g). W rzeczywistości wielu ludzi przyjmuje jej znacznie więcej. Czy zdarzyło Ci się kiedyś odczuwać pragnienie zjedzenia czegoś słonego? Nawet nie chodzi o fizyczny głód, ale właśnie o tę sól. Okazuje się, że taki stan jest nie tylko pragnieniem przekąski, ale także objawem stanu zdrowia.
Co może oznaczać apetyt na sól?
Zbyt duże spożycie soli może być niezdrowe, a nawet śmiertelne, ale zbyt mała jej ilość w diecie również nam nie służy. Sól jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, w tym do kontrolowania mięśni i utrzymania równowagi płynów. Czasami pragnienie soli wynika ze stanu zdrowia wymagającego leczenia, dlatego też nie powinno się tego ignorować.
Jeśli masz wrażenie, że od jakiegoś czasu odczuwasz znacznie większy apetyt na potrawy słone i taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas warto przeanalizować czy przyczyna nie wynika z któregoś z poniższych zaburzeń lub przyczyn.
Odwodnienie
Twoje ciało musi utrzymywać określony poziom płynów, aby prawidłowo funkcjonować. Jeśli te poziomy spadną, możesz zacząć odczuwać również zwiększone łaknienie na sól. Twoje ciało zachęca Cię w ten sposób do jedzenia i picia.
Inne objawy odwodnienia, oprócz łaknienia soli, to:
- zimna, wilgotna skóra
- zawroty głowy
- uczucie pragnienia
- ból głowy
- zmniejszona produkcja moczu
- zmiany nastroju i drażliwość
- szybkie tętno
- skurcze mięśni
Brak równowagi elektrolitowej
Płyny w Twoim ciele zawierają minerały niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Sód występujący w zwykłej soli kuchennej, jest jednym z nich. Jeśli poziom minerałów, elektrolitów, nie jest zbilansowany, możesz wykazywać objawy, w tym:
- ból głowy
- nudności lub wymioty
- zmęczenie lub utrata energii
- drażliwość i zmiany nastroju
- zmieszanie
- ból głowy
- drgawki
Choroba Addisona
Twoje nadnercza są odpowiedzialne za produkcję hormonów niezbędnych do przetrwania. Choroba Addisona może zmniejszyć ilość tych hormonów.
Osoby z tą chorobą odczuwają pragnienie soli, a oprócz tego objawami są:
- silne zmęczenie lub brak energii
- blada, wilgotna skóra
- niskie ciśnienie krwi
- utrata apetytu
- niewyjaśniona utrata masy ciała
- długotrwała lub uporczywa biegunka
- ciemne plamy na skórze, szczególnie na twarzy
- owrzodzenia jamy ustnej po wewnętrznej stronie policzków
Stres
Za uwalnianie kortyzolu odpowiedzialne są nadnercza. Hormon ten pomaga regulować ciśnienie krwi i reakcję organizmu na stres. Osoby z wyższym poziomem sodu uwalniają mniej kortyzolu w okresach stresu. Pragnienie soli może być jednym ze sposobów, w jaki Twoje ciało próbuje radzić sobie z tym stanem.
Zespół Barttera
Osoby z zespołem Barttera mają problem ze wchłanianiem sodu. To, co zjedzą, jest wydalane z moczem. Oznacza to, że mają chronicznie niski poziom sodu. Tego typu schorzenia występują od urodzenia, więc objawy pojawiają się wcześnie.
Mogą to być:
- mały przyrost masy ciała
- niskie ciśnienie krwi
- osłabienie lub skurcze mięśni
- uczucie potrzeby częstego oddawania moczu
- zaparcia
- kamienie nerkowe
Ciąża
Kobiety w ciąży często wymiotują, mają biegunki, w związku z tym są narażone na odwodnienie. A już wiesz, że ten stan sprawia, że organizm próbuje wyrównać poziom elektrolitów.
PMS – zespół napięcia przedmiesiączkowego
Kilka dni przed rozpoczęciem miesiączki może wystąpić wiele różnych objawów. Należą do nich: wahania nastroju, zaburzenia snu, a nawet zwiększony apetyt. W przypadku niektórych kobiet te zachcianki mogą być intensywne i nakierowane na potrawy słodkie lub słone.
Jeśli odczuwasz niezwykłe pragnienie soli, zwróć uwagę na inne oznaki i objawy. To właśnie one mogą dać Ci informację, że to nie tylko ochota na chipsy, ale znacznie poważniejszy problem. Szczególną uwagę zwróć na poziom swojego nawodnienia. Dość łatwo do niego doprowadzić, a może prowadzić do dalszego pogorszenia samopoczucia.
Od czasu do czasu apetyt na chipsy lub popcorn nie jest niczym niezwykłym, ale jeśli ciągle poszukujesz soli, to warto się temu przyjrzeć, a nawet zanotować przez parę dni wszystkie dolegliwości. Pozwoli to lekarzowi na głębszą analizę problemu (jeśli taki występuje).
Wskazówki dotyczące spożywania soli
Sól jest niemalże wszędzie i we wszystkim. W rzeczywistości szacuje się, że około 80 procent źródła spożycia soli każdego dnia pochodzi z przetworzonej żywności i dań restauracyjnych. Gotowe produkty, takie jak pieczywo, sosy, płatki zbożowe i warzywa w puszkach, zawierają najczęściej większe ilości sodu niż to potrzebne, więc sam widzisz, że nie jest to kwestia jedynie podnoszenia solniczki.
Jeśli chcesz ograniczyć sól bez utraty jakości smaku potraw, wypróbuj te składniki:
Czarny pieprz
Zamień solniczkę na młynek do pieprzu. Świeżo zmielony czarny pieprz jest ostrzejszy i bardziej aromatyczny niż wstępnie zmielony pieprz. Stosując większe porcje, zdrowego pieprzu możesz lekko "oszukać" swój smak.
Czosnek
Pieczony lub świeży czosnek wzmacnia smak potraw, od warzywnych po sosy sałatkowe.
Ocet
Jest on najlepszym przyjacielem, kucharza niskosodowego. Wybór jest szeroki, w tym:
- czerwony ocet winny
- ocet z wina ryżowego
- ocet jabłkowy
- ocet balsamiczny
- octy smakowe
Ocet może naśladować profil smakowy sodu, jednocześnie nie dostarczając ani miligrama soli do potraw.
Zioła
Ich pojedyncze zastosowanie oraz różne dostępne kompozycje mogą pozwolić na zastosowanie mniejszej ilości soli do Twoich potraw. Zioła poprawiają także trawienie i są korzystne dla zdrowia. Większość z nas nie wykorzystuje pełni ich walorów w swojej kuchni, z pewnością stosujemy ich zbyt mało.
Podsumowanie
Łaknienie na sól z jednej strony nie jest niczym niezwykłym, ponieważ nasz organizm jej potrzebuje, ale z drugiej może być oznaką jakiegoś problemu w organizmie. Od dawna wiadomo, że nasza żywność jest naładowana solą, więc w większości przypadków bardzo ciężko o niedobory sodu. Skąd zatem ta chęć na słone? Czasami jest to zwykły apetyt na słone przekąski, które kojarzą nam się z mile spędzonym czasem, np. ze znajomymi. Uwagę trzeba zwrócić, jeśli obserwujesz inne niepokojące objawy, mogące świadczyć np. o odwodnieniu i innych opisanych dolegliwosciach.