Oprócz rosnącej częstotliwości występowania niepłodności par (przyczyny leżą po obu stronach), dowody sugerują, że w ciągu ostatnich kilku dekad istnieje globalna tendencja spadkowa parametrów płodności mężczyzn. Można to przynajmniej częściowo wytłumaczyć szkodliwymi praktykami związanymi ze stylem życia i narażeniem na rozmaite negatywne czynniki. 

  1. Jakie czynniki obniżają płodność?
  2. Sauna korzyści i ryzyko
  3. Czy sauna może poprzez jakieś inne mechanizmy obniżać płodność?
  4. Podsumowanie

Jakie czynniki obniżają płodność?

Należą do nich: spożywanie alkoholu i tytoniu, używanie narkotyków i rozmaitych leków (np. marihuany, opioidów, stymulantów i sterydów anaboliczno-androgennych), złe nawyki żywieniowe, otyłość i zespół metaboliczny, stres cieplny narządów płciowych (np. ekspozycja na promieniowanie przez telefony komórkowe i laptopy, długie okresy siedzenia, obcisła bielizna i powtarzające się gorące kąpiele lub sesje w saunie), narażenie na chemikalia zaburzające gospodarkę hormonalną (np. pozostałości pestycydów, bisfenol A, ftalany, SERM, sterydy anaboliczno-androgenne, SARM i dioksyny) oraz stres psychiczny.

Sauna korzyści i ryzyko

sauna

Korzystanie z sauny może przynosić rozmaite korzyści zdrowotne (np. wyraźnie zmniejsza stan zapalny, zmniejsza ryzyko nadciśnienia, stymuluje układ odpornościowy), ale jest też obarczone ryzykiem chwilowego, ostrego wpływu na układ hormonalny np. wzrost stężenia prolaktyny.

Zaobserwowano, że pasywne kąpiele w saunie w 80 st. C mogą wywołać dramatyczny wzrost kilku hormonów związanych z wydzielaniem adrenaliny, noradrenaliny, kortyzolu, a także wzrostem ACTH (hormon adrenokortykotropowego), prolaktyny, a nawet hormonu wzrostu. Niemiej należy pamiętać, iż nadmierne, przewlekłe  podniesienie stężenia prolaktyny może wywoływać rozmaite ogolnoustrojowe powikłania, w tym spadek stężenia testosteronu, bezpłodność itd.

W kolejnym z badań Kukkonen-Harjula K i wsp. sauna miała wpływ na stężenie prolaktyny, noradrenaliny, z kolei nie wpłynęła na tromboksan B2, prostaglandynę E2 czy stężenie adrenaliny. Wpływ na kortyzol był niejasny (zmniejszył się zarówno po przebywaniu w 80 stopniach, jak i 100 stopniach C).

Odnotowano krótkotrwały, ale silny wpływ na stężenie prolaktyny:

  • stężenie prolaktyny wzrosło dwukrotnie w 80 stopniach C (sauna „sucha”)
  • siedmiokrotnie w 100 stopniach C (sauna „sucha”)
  • dziesięciokrotnie w 80 stopniach C (sauna „mokra”)

Odnotowano krótkotrwały, ale silny wpływ na stężenie noradrenaliny:

  • stężenie noradrenaliny wzrosło o 100% w 80 stopniach C (sauna „sucha”)
  • stężenie noradrenaliny wzrosło o 160% w 100 stopniach C (sauna „sucha”)
  • stężenie noradrenaliny wzrosło o 310% w 80 stopniach C (sauna „mokra”)

Polecamy również: Dieta testosteronowa - co jeść aby podwyższyć swój testosteron

Co powoduje nadmiar prolaktyny?

Nadmiar prolaktyny powoduje:

  • hipogonadyzm, w jednym z badań podawanie 200 mg sulpiridu przez 10 dni wywołało sztuczną hiperprolaktynemię i w efekcie odnotowano: 58% spadek DHT, 39% spadek ilości testosteronu, 43% wzrost DHEAS, 2% wzrost ilości estradiolu
  • problemy z erekcją (obniża ona poziom testosteronu poprzez hamujący wpływ na GnRH)
  • brak miesiączki (uwaga: może wystąpić jako skutek stosowania SAA u kobiet lub niezależnie od farmakologii np. wskutek utrzymywania drastycznej, nienaturalnej diety prowadzącej do nienormalnego odtłuszczenia)
  • odkładanie tkanki tłuszczowej na brzuchu
  • bezpłodność
  • obniżenie libido
  • mlekotok
  • zmniejszenie gęstości włosów
  • niepokój
  • uczucie zmęczenia
  • depresję
  • w rzadkich przypadkach może prowadzić do ginekomastii
  • Z reguły wpływ sauny na stężenie prolaktyny jest na szczęście krótkotrwały

Czy sauna może poprzez jakieś inne mechanizmy obniżać płodność?

sauna

Naukowcy badali wpływ sauny na parametry nasienia, ilość chromatyny, programowalną śmierć plemników i inne, różne parametry. Zebrano dane od 10 mężczyzn po 3 miesiącach korzystania z sauny oraz po 3 i 6 miesiącach od zakończenia przebywania w saunie. Mężczyźni korzystali z sauny 2 razy w tygodniu, w temperaturze 80–90°C, każda sesja trwała 15 minut.

Wyniki

  • pod koniec okresu obserwacji stwierdzono silne upośledzenie liczby i ruchliwości plemników
  • nie stwierdzono istotnych zmian w stężeniu hormonów płciowych
  • stwierdzono wpływ sauny na kondensację chromatyny i funkcję „pieców energetycznych” (mitochondriów), czyli ważne parametry, które są często oceniane

Podsumowanie

Z tego wynika, że ekspozycja na saunę powoduje znaczące, ale odwracalne upośledzenie spermatogenezy, w tym zmianę parametrów plemników, funkcji mitochondriów i „upakowania” DNA plemników. Szerokie wykorzystanie sauny fińskiej w krajach nordyckich i jej rosnące wykorzystanie w innych częściach świata sprawiają, że należy rozważyć wpływ tego stylu życia na płodność mężczyzn.

U kulturystów oczywisty jest negatywny wpływ nadmiaru androgenów i estrogenów, co upośledza płodność i należy do ważnych, czasem nieodwracalnych przyczyn bezpłodności.

Źródło:

  • Kristian Leisegang i in. Do lifestyle practices impede male fertility? https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/and.13595
  • Andrea Garolla i in. Seminal and molecular evidence that sauna exposure affects human spermatogenesis https://academic.oup.com/humrep/article/28/4/877/653255?login=false
  • Laukkanen JA1,2, Laukkanen T3. „Sauna bathing and systemic inflammation.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29209938
  • Zaccardi F1, Laukkanen T2, Willeit P3,4, Kunutsor SK5, Kauhanen J2, Laukkanen JA2 „Sauna Bathing and Incident Hypertension: A Prospective Cohort Study.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28633297
  • Abha Majumdar and Nisha Sharma Mangal “Hyperprolactinemia” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3853872/
  • Izabella Czajka, Wojciech Zgliczyński “Gynecomastia – pathogenesis, diagnosis and treatment” Department of Endocrinology, Medical Center for Postgraduate Education, Warsaw
  • Marcin Kałużny, Marek Bolanowski „Hiperprolaktynemia: przyczyny, objawy kliniczne i możliwości terapeutyczne” http://www.phmd.pl/fulltxt.php?ICID=858200
  • Besnard I1, Auclair V2, Callery G3, Gabriel-Bordenave C1, Roberge C1. [Antipsychotic-drug-induced hyperprolactinemia: physiopathology, clinical features and guidance]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23928066
  • Katriina Kukkonen-Harjula Pekka OjaKai LaustiolaIlkka Vuori Jukka JolkkonenSimo SiitonenHeikki Vapaatalo “Haemodynamic and hormonal responses to heat exposure in a Finnish sauna bath” https://link.springer.com/article/10.1007/BF02330710
  • Marlena Juszczak i Monika Michalska „Wpływ melatoniny na syntezę i wydzielanie prolaktyny, hormonu luteinizującego (LH) i folikulotropowego (FSH)”.
  • Leppäluoto J, Huttunen P, Hirvonen J, Väänänen A, Tuominen M, Vuori J. “Endocrine effects of repeated sauna bathing” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3788622
  • Vescovi PP1, Coiro V, Volpi R, Giannini A, Passeri M. “Hyperthermia in sauna is unable to increase the plasma levels of ACTH/cortisol, beta-endorphin and prolactin in cocaine addicts.”
  • Laatikainen T1, Salminen K, Kohvakka A, Pettersson J. “Response of plasma endorphins, prolactin and catecholamines in women to intense heat in a sauna” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2830109
  • Liu H, Bravata DM, Olkin I, et al. Systematic review: the effects of growth hormone on athletic performance. Annals of Internal Medicine. 2008;148(10):747–758. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18347346
  • Wanda Pilch, Zbigniew Szygula, Malgorzata Zychowska, Marian Gawinek “The influence of sauna training on the hormonal system of young women” http://www.johk.pl/files/03pilch_in.pdf
  • Wojciech Bik „Naczynioruchowy peptyd jelitowy (VIP) – potencjalny czynnik immunomodulacyjny i jego rola w chorobach układu oddechowego” http://www.czytelniamedyczna.pl/2773,naczynioruchowy-peptyd-jelitowy-vip-potencjalny-czynnik-immunomodulacyjny-i-jeg.html
  • Joanna Tkaczuk-Włach, Małgorzata Sobstyl, Dorota Chołubek-Robak, Grzegorz Jakiel „Hiperprolaktynemia” https://www.termedia.pl/Hiperprolaktynemia,4,12413,1,1.html
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.
Komentarze (0)