Nerki są kluczowym narządem regulującym ciśnienie krwi (wydalanie wody i sodu, układ RAA), równowagę kwasowo-zasadową, stężenie elektrolitów, objętość płynu pozakomórkowego, wydalanie produktów przemiany materii (także leków i środków dopingujących podlegających wydalaniu z moczem), zatrzymywanie substancji przydatnych.
Nerki - znaczą więcej niż przypuszczasz
Ponadto nerki uczestniczą w wydzielaniu niezmiernie istotnych hormonów, w tym także osławionego EPO (erytropoetyna), nasilającego produkcję krwinek czerwonych (produkcja przebiega w szpiku kostnym), przemianach witaminy D, metabolizmie (metabolizm aminokwasów, rozkład hormonów polipeptydowych, glukoneogenezie (wytwarzanie glukozy z białka/aminokwasów np. glutaminy; z glicerolu poprzez rozpad trójglicerydów itd.)
Przez nerki wydalane są np.
- amfetamina
- testosteron (większość, nie wszystkie metabolity)
- estradiol (także ten, który powstaje z testosteronu np. przy stosowaniu dużych dawek testosteronu)
- syntetyczne odmiany progesteronu (np. dienogest)
- chrom
- selen
- opium
- sibutramina (wycofany w większości krajów środek odchudzający)
- kwas foliowy
- pirodoksyna (B6)
- hydroksykobalamina (B12)
- inhibitory pompy protonowej stosowany w leczeniu zapalenia przełyku, nadmiernego wydzielania kwasu żołądkowego oraz w celu przyspieszenia gojenia się uszkodzeń tkanek spowodowanych działaniem kwasu żołądkowego (np. pantoprazol)
- benzodiazepiny (zaburzenia lękowe, silny niepokój i bezsenność)
- środki kontrastowe używanie w radiologii
- topiramat, lek przeciwdrgawkowy stosowany w leczeniu padaczki oraz profilaktyce i leczeniu migreny. W ostatnich latach stosowany również do odchudzania razem np. z fenterminą (stymulantem z grupy amfetaminopodobnych)
- skoniugowane estrogeny
- acetoaminofen (paracetamol)
- liczne leki z grupy NLPZ np. ibuprofen, ketoprofen, piroksykam itd.
- metformina (lek przeciwcukrzycowy I rzutu, niezwykle często nadużywany, mimo iż nie działa na osoby zdrowe)
- liczne antybiotyki
- liczne opioidy (np.tramadol, metadon itd.).
Czy niewydolność nerek daje jakieś objawy?
Wyniki niedawno przeprowadzonego przeglądu systematycznego badań z 2024 r. wskazują, że u pacjentów z niewydolnością nerek najczęściej występuje jednocześnie wiele objawów. Odpowiednie potraktowanie tego zjawiska może ułatwić opracowanie spersonalizowanych strategii leczenia niewydolności nerek.
Naukowcy przeprowadzili systematyczny przegląd, przeanalizowano dane dorosłych pacjentów z niewydolnością nerek lub przewlekłą chorobą nerek stopnia 4 (1767 mężczyzn i 1322 kobiet), u których zastosowano leczenie wspomagające, dializę otrzewnową i hemodializę.
Jakie były objawy niewydolności nerek?
- najczęściej zgłaszanym były problemy żołądkowo-jelitowe, w tym nudności i wymioty
- często manifestowały się objawy nerwowo-mięśniowe, takie jak bóle mięśni i drętwienie kończyn
- problemy seksualne, takie jak obniżone libido i trudności z osiągnięciem podniecenia
- problemy skórne, takie jak jej suchość i swędzenie
- brak apetytu, uczucie napięcia
- osłabienie
- zawroty głowy
- trudności w oddychaniu
- objawy kardiologiczne
Z kolei w 2007 r. naukowcy dokonali przeglądu badań dotyczących pacjentów dializowanych, ze schyłkową niewydolnością nerek.
Najczęściej występowały następujące objawy:
- zmęczenie/znużenie 71%
- świąd 55%
- zaparcia 53%
- anoreksja 49%
- ból 47%
- zaburzenia snu 44%
- lęk 38%
- duszność 35%
- nudności 33%
- zespół niespokojnych nóg 30%
- depresja 27%
Jak wykrywana jest niewydolność nerek?
Ponadto niewydolność nerek da się wykryć poprzez zmniejszenie diurezy oraz wzrost kreatyniny, spadek przesączania kłębuszkowego (eGFR, wyliczony na podstawie stężenia kreatyniny), białkomocz (białko w moczu), krwinkomocz (krwinki w moczu). Często wykorzystuje się też badania obrazowe np. ultrasonografię (USG).
Na uszkodzenie nerek są narażeni użytkownicy hormonu wzrostu oraz sterydów anaboliczno-androgennych, poprzez działania bezpośrednie, toksyczne, a także pośrednie (nadciśnienie tętnicze powoduje zniszczenie nerek i serca). W ciągu kilku godzin ostre uszkodzenie nerek (AKI) zakończone hospitalizacją, a nawet zgonem mogą wywołać diuretyki nadużywane w kulturystyce w dawkach znacząco przekraczające w medycynie.
Literatura:
- Andrzej Rydzewski Budowa i czynność nerek https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1130,budowa-i-czynnosc-nerek
- https://go.drugbank.com/categories/DBCAT003987
- Gomariz-Ruiz, J., Pérez-Cruzado, D., & Gutiérrez-Sánchez, D. (2024). Cluster of Symptoms in Kidney Failure: A Systematic Review. Heliyon.
- https://www.medscape.com/viewarticle/gastro-issues-common-symptom-cluster-tied-kidney-failure-2025a100002i
- Murtagh, F. E., Addington-Hall, J., & Higginson, I. J. (2007). The prevalence of symptoms in end-stage renal disease: a systematic review. Advances in chronic kidney disease, 14(1), 82-99.
- Ewa Król, Bolesław Rutkowski Diagnostyka przewlekłej choroby nerek
Krótki, ale niezwykle ciekawy i wartościowy artykuł.
Czy wydalanie w trakcie sikania mniejszych ilości moczu niż zwykle mimo spożywania takich samych ilości wody mineralnej czy herbaty jak zwykle może świadczyć o problemie z nerkami ??