Stopy są jedynym elementem ciała, który ma styczność z powierzchnią, po której się poruszamy. Niezależnie od treningu, jaki wykonujemy, to właśnie stopa jest pierwszym elementem, który bierze na siebie obciążenie. Oczywiście rodzaj aktywności, jaką wykonujemy, będzie tutaj określała zakres wysiłku, jaki stopa podejmuje, oraz zakres obciążenia. Inny będzie wysiłek podczas biegu, w którym stopa uderza o podłoże, a inny, gdy spacerujemy czy trenujemy na siłowni.
Jak aktywność wpływa na stopy?
Nasze ciało stworzone jest do ciągłego ruchu. Poruszanie się wystawia stopy na szereg przeciążeń. Duże znaczenie na zakres obciążenia stóp będzie miała masa ciała danej osoby, rodzaj obuwia czy też wielkość samej stopy. Osoby z nadwagą swoje stopy wystawiają na dużo większe przeciążenia niż osoby szczupłe. Podobnie zły dobór obuwia, o kiepskiej amortyzacji, będzie mocniej obciążał stopy.
Nie tylko tkanki miękkie znajdujące się na podeszwie stopy są wystawione na przeciążenia. Pisząc o stopach, musimy wziąć pod uwagę szereg połączeń stawowych między kośćmi stóp, aparat więzadłowy, ścięgna, jak i stawy skokowe. Powyższe informacje powinny zwrócić nam uwagę na dwa istotne czynniki, na które mamy znaczący wpływ, jeżeli chodzi o zdrowie stóp. Mam tutaj na myśli dobór odpowiedniego obuwia, jak i kontrolę masy ciała.
Dość często nie zwracamy uwagi na to, w jakich butach biegamy. Nie bierzemy pod uwagę doboru choćby odpowiedniej skarpety, co wpływa na pracę mechaniczną stopy, jak i wszelkiego rodzaju uszkodzenia skóry. Głównie to kobiety przedkładają wygląd obuwia nad jego użyteczność i zdrowie stopy. Musimy też wiedzieć, że wraz z wiekiem zmienia się kształt i rozmiar stopy. Często konieczna jest zmiana rozmiaru buta na większy, gdy się starzejemy. Jeżeli zależy nam na komforcie użytkowania butów, jak i zdrowiu stóp, nie powinniśmy kurczowo trzymać się jednego rozmiaru.
Jak zmieniają się stopy?
Istnieją trzy główne obszary, w których stopa ulega zmianie. Oto one
1. Zmiana rozmiaru stóp
Nie ma w tym nic nadzwyczajnego, że wraz z wiekiem może okazać się, że nie mieścisz się w rozmiar butów, jaki nosiłeś na co dzień. Jest to działanie naturalnej siły, która nazywana jest grawitacją. Wraz z wiekiem stopa nie tylko zmienia swój rozmiar, jeżeli chodzi o długość, ale zmienia się również szerokość stopy. Jest to powiązane z tym, że aparat więzadłowy ulega rozluźnieniu, a mięśnie, które mają wpływ na kształt stopy, również zmieniają swoje napięcie.
Usilne trzymanie się zbyt małych i ciasnych butów może powodować pojawienie się odcisków, modzeli i pęcherzy. Długotrwałe noszenie za małych butów również jest przyczyną problemów ortopedycznych jak występowanie palucha koślawego (nazywanego potocznie haluksem) czy palców młoteczkowatych. Jak wykazują badania opublikowane w Journal of Foot and Ankle Surgery, aż 30% osób nosi źle dopasowane obuwie. Szczególną uwagę na dobór obuwia powinny zwrócić osoby z cukrzycą. Niewielkie otarcia, pęknięcia skóry, skaleczenia w obrębie stóp mogą być niezwykle kłopotliwe i mogą być początkiem poważnych infekcji.
2. Występowanie zmian artretycznych
Kolejna zmiana dotyczy stawów stopy, które wraz z wiekiem ulegają zwyrodnieniom. Zmiany pojawiają się już po 40. roku życia i zazwyczaj nie są odczuwalne. Łącznie stopy mają około 30 połączeń stawowych i w każdym z nich może rozwijać się zmiana zwyrodnieniowa. Najczęściej pierwsze zmiany, jakie pojawiają się w stopie, dotyczą dużego palucha oraz podstawy palców. Nasilenie dolegliwości dostrzec można rano, po przebudzeniu, gdy towarzyszyć nam będzie sztywność palców i ból stóp. Jednym ze sposobów radzenia sobie ze zmianami artretycznymi jest wykorzystanie wkładek do butów, ograniczenie intensywnych ćwiczeń, które wymagają skakania i biegania, zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi. Zalecana jest również konsultacja z lekarzem specjalistą.
3. Płaskostopie
Kolejna zmiana, jaka czeka nas w budowie stóp, to występowanie płaskostopia. Sklepienie stopy ulega obniżeniu, zmienia się ustawienie łuku poprzecznego i podłużnego. Dość często zmianom towarzyszy zapalenie rozcięgna podeszwowego. Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest spowodowane podrażnieniem twardych, włóknistych pasm powięziowych, które biegną od pięt do palców stóp. Najczęstszym objawem jest ból w pięcie, zwłaszcza gdy budzisz się rano. Wiek to tylko jedna z przyczyn zapalenia rozcięgna podeszwowego. Dość często osoby biegające w niewłaściwym obuwiu oraz te, które trenują na twardych powierzchniach, również doświadczają stanu zapalnego. Odpowiednie obuwie, które dobrze amortyzuje stopę, jest tutaj kluczowym elementem zapobiegania nawrotom stanu zapalnego. Niestety problem rozcięgna często jest przypadłością przewlekłą. Ciężko jest ograniczyć naszą lokomocję na tyle, żeby stopa w pełni odpoczęła, a stan zapalny uległ wyciszeniu.
Unikać należy również chodzenia na boso. Odpowiednie wsparcie łuków stopy odciąży rozcięgno podeszwowe, więc bardzo dobre buty lub dodatkowe wkładki ortopedyczne są tutaj bardzo ważne. Intensywne treningi powinny być ograniczone do momentu, gdy nie odczujemy wyraźnej poprawy w stopie. Ćwiczenia rozciągające stóp, jak automasaż części podeszwowej przy użyciu twardej piłeczki (golfowej lub do lacrosse), będzie bardzo dobrym sposobem na rozluźnienie stóp.
Możemy skorzystać również ze suplementów diety, które ograniczają stan zapalny, jak MSM, kolagen, witamina C, kwasy tłuszczowe omega 3 czy też boswellia serrata. W przypadku zaawansowanych stanów zapalnych, znacznego bólu i zniekształcenia stóp powinieneś skonsultować się z lekarzem specjalistą - podologiem - w celu diagnozy problemu i doboru leczenia. Jeżeli jesteś osobą intensywnie trenującą, skorzystaj z pomocy specjalistów w sklepach obuwniczych, którzy dobiorą odpowiednie obuwie do Twojej stopy.
O czym należy pamiętać?
- Stopa zmienia się wraz z wiekiem.
- Występowanie stanów zapalnych, artretyzmu i płaskostopia to najczęstsze problemu stóp, które pojawiają się wraz z wiekiem.
- Dobór odpowiedniego obuwia jest w stanie uchronić nas przed wieloma dolegliwościami związanymi ze stopami.
