Palenie papierosów a ryzyko cukrzycy. Czy E-papierosy mogą wytrącić z ketozy?

Nikotyna jest jedną z wielu trucizn zawartych w spalanym tytoniu. Z niewiadomych przyczyn ludzie nadal sięgają po klasyczne wyroby tytoniowe oraz e-papierosy. Palenie tytoniu ma oczywisty, negatywny wpływ na cały ustrój. Przede wszystkim wywołuje fatalnie rokującego raka płuca (umiera większość osób dotkniętych tą chorobą).

Według autorów publikacji „Choroby wewnętrzne” na raka płuc umiera 14 osób, które nigdy nie paliły tytoniu (odnotowuje się 14 zgonów na 100 000 osób), 58 byłych palaczy (58 zgonów na 100 000 osób), 105 osób palących 1-14 papierosów na dobę, 208 osób palących 15-24 papierosów na dobę, 355 osób palących ponad 25 papierosów na dobę. Dlatego byli palacze są narażeni na 4-krotnie większe ryzyko raka płuc. Aktualni palacze są narażeni na 7,5-krotnie większe (1-14 papierosów) do 25-krotnie większe (>25 papierosów) ryzyko raka płuc, w zależności od tego, ile papierosów palą codziennie.

Czy palenie tytoniu ma wpływ na stężenie lipidów i cukru we krwi?

Stężenie triglicerydów (TG), cholesterolu (CH), lipidów całkowitych (LP), beta-lipoproteidów (B-LP), glukozy i insuliny we krwi oceniono u 23 zdrowych osób (12 niepalących i 11 palaczy). Wpływ palenia papierosów na poziom glikemii i wydzielania insuliny w warunkach podstawowych oraz 30, 60, 90 i 120 minut po obciążeniu 75 g glukozy (jest to OGTT — doustny test tolerancji glukozy).

Wyniki

• palacze różnili się od osób niepalących istotnie wyższym ciśnieniem rozkurczowym i nieistotnie wyższym stężeniem TG, CH, LP, B-LP
• nie stwierdzono statystycznie istotnej różnicy w stężeniu glukozy i profilu glikemii między obiema grupami
• stwierdzono istotnie wyższe bazowe stężenie insuliny oraz zwiększone wydzielanie insuliny w trakcie doustnego testu tolerancji glukozy w porównaniu z osobami niepalącymi

Jednakże cytowane polskie badanie pochodzi z 1994 r., w nowszych uzyskano całkowicie inne rezultaty. Być może zaważyły tu stosowane nowocześniejsze metody pomiarowe, lepsze technologie

Badanie przeprowadzono na 138 osobach niepalących (średni wiek 36 lat) i 162 osobach palących (~39 lat), bez cukrzycy. Mierzono glukozę, insulinę, oszacowano insulinooporność. Wartości HOMA-IR powyżej 2,5 przyjęto jako nieprawidłowe i odzwierciedlające insulinooporność.

Wyniki

• w porównaniu z osobami niepalącymi palacze wykazywali wyższe stężenia: glukozy na czczo, insuliny na czczo oraz wyższy wskaźnik HOMA-IR (czyli byli bardziej oporni na insulinę),
• związki te pozostały istotne po skorygowaniu o czynniki zakłócające (wiek, płeć, BMI i spożycie alkoholu),
• zaobserwowano istotny związek między liczbą wypalonych papierosów na dobę, jak i czasem palenia, a stężeniem insuliny na czczo, a także insulinoopornością.

Wnioski

Palacze tytoniu są narażeni na wysokie ryzyko rozwoju insulinooporności i hiperinsulinemii w porównaniu z niepalącymi. Cytowane badanie może być przydatne w wyjaśnieniu wysokiego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u palaczy.

Czy palenie tytoniu sprzyja pojawieniu się cukrzycy?

Regularne palenie tytoniu ma wpływ na podwyższenie stężenia insuliny i glukozy na czczo oraz wzrost insulinooporności. Pomijając już kwestię raka płuc (który w większości przypadków nie daje się skutecznie leczyć), spadku wydolności (uszkodzeń płuc), negatywnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy i zawartość setek trucizn w dymie, palenie tytoniu sprzyja pojawieniu się cukrzycy, która jest plagą XXI wieku i dotyka obecnie kilkuset milionów osób na świecie, w Polsce prawdopodobnie więcej niż 3 mln osób.

Według dostępnych danych kolejne kilka milionów ludzi w Polsce może mieć wstępną fazę cukrzycy, czyli stan przedcukrzycowy, który charakteryzuje insulinooporność. Prognozuje się, że w 2025 r. cukrzyca będzie dotykać 570 mln osób i zabijać co roku 1,59 mln. Ponadto cukrzyca zabija pośrednio, gdyż jak podaje prof. dr hab. med. Krzysztof J. Filipiak: „U diabetyków ryzyko zawału serca rośnie o 65 proc., rozpoznania niewydolności serca o 69 proc., stenozy aortalnej o 34 proc., a udaru mózgu o 68 proc.”.

Ponadto cukrzyca kolosalnie podwyższa ryzyko pojawienia się wielu rodzajów raka. Paradoksalnie, wysokie stężenie insuliny w cukrzycy typu II (gdy trzustka jeszcze radzi sobie z obciążeniem) sprzyja kancerogenezie. Podobny wpływ można odnotować w późniejszym etapie cukrzycy typu II, gdy trzustka nie jest w stanie odpowiednio pracować i jest podawana insulina.

W innych publikacjach - podawanie insuliny było związane ze zwiększeniem ryzyka raka o 39%. Dlatego pośrednio palenie tytoniu zwiększa nie tylko ryzyko cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych, ale też innych rodzajów raka (innych, niż bezpośrednio związanych z wdychaniem dymu, np. rakiem płuc). Ryzyko cukrzycy i raka kolosalnie rośnie, jeśli dana osoba obok tytoniu, sięga po mleko i produkty mleczne, węglowodany o szybkiej kinetyce (np. słodzone napoje, ciastka, czekolady, słodkie przekąski), napoje zawierające jednocześnie węglowodany i etanol (metabolity alkoholu są rakotwórcze).

Czy palenie tytoniu ma wpływ na stężenie glukozy i insuliny po wypiciu napoju węglowodanowego?

Nie. W badaniach C.H. Walsh po nocnym poście pacjentom z cukrzycą i drugiej grupie zdrowych osób podawano 50 g napoju węglowodanowego. Pobierano próbki krwi. Podczas jednego z testów (test palenia) osoba wypalała pięć papierosów z filtrem (w każdym papierosie efektywnie zawarte było 1,2 mg nikotyny). Pierwszy papieros wypalono natychmiast po pobraniu początkowej próbki krwi, następnie wypalono cztery papierosy co 20 minut. Podczas drugiego testu nie palono tytoniu. Osoby do testu palenia i testu kontrolnego przydzielono losowo.

Grafika: stężenie glukozy, insuliny i wolnych kwasów tłuszczowych podczas doustnego obciążenia glukozą w warunkach palenia papierosów i przy braku palenia tytoniu.

Źródło: Walsh C.H. i in., The Effect of Cigarette Smoking on Blood Sugar, Serum Insulin and Non Esterified Fatty Acids in Diabetic and Non Diabetic Subjects.

Wyniki:

• u diabetyków stężenia cukru w osoczu nie różniły się podczas obu testów (przy paleniu tytoniu i w warunkach kontrolnych),
• po wypaleniu dwóch papierosów u diabetyków stężenia cukru we krwi nie różniły się w porównaniu do warunków, gdy nie palono,
• odpowiedzi na doustne obciążenie glukozą (OGTT) u diabetyków nie różniły się w obu warunkach,
• u osób zdrowych (niebędących diabetykami) nie odnotowano żadnej znaczącej różnicy w stężeniu cukru, insuliny lub wolnych kwasów tłuszczowych w czasie OGTT, niezależnie czy wypalano papierosy, czy nie.

Czy używanie e-papierosów może wytrącić z ketozy?

Czy naprawdę masz czas na takie absurdalne rozważania? Nie ma żadnego mechanizmu, który mógłby wywołać taką reakcję. Z ketozy może wyrzucić przykładowo duża porcja węglowodanów, a nie wdychanie oparów czy sięganie po nikotynę w innej formie. Nawet wypalenie pięciu klasycznych papierosów nie ma wpływu na przebieg doustnego testu obciążenia glukozą. 

Podsumowanie

W odpowiedzi na zapytanie użytkownika serwisu - długofalowo palacze mogą mieć wyższe stężenia insuliny i glukozy oraz są bardziej oporni na insulinę (gorzej tolerują np. węglowodany). Jednak nie ma żadnych dowodów na to, że wypalenie nawet kilku papierosów ma wpływ na metabolizm węglowodanów, stężenie wolnych kwasów tłuszczowych (FFA, WKT, NEFA) czy insuliny. Nie ma żadnych mechanizmów, przez które e-papierosy mogłyby znosić u kogoś stan ketozy.

Literatura:

Oliver A. Leach, Gijs I. van Boxel, Choroby wewnętrzne

Zukowska-Szczechowska E., Effect of cigarette smoking on carbohydrate metabolism of healthy subjects https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8190651/

Mouhamed D.H. i in., Effect of cigarette smoking on insulin resistance risk https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25620470/

Home P., Insulin Therapy and Cancer https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3920801/ (sponsorowane przez koncerny farmaceutyczne)

Janghorbani M. i in., Systematic review and meta-analysis of insulin therapy and risk of cancer https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22528451/

Walsh C.H. i in., The Effect of Cigarette Smoking on Blood Sugar, Serum Insulin and Non Esterified Fatty Acids in Diabetic and Non Diabetic Subjects https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/BF01234502.pdf