Prolaktyna jest jednym z najważniejszych hormonów w kontekście reprodukcyjnym. Bierze udział w licznych procesach regulujących zdolność do rozrodu zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Zaburzenia wydzielania i metabolizmu tego hormonu mogą powodować liczne skutki uboczne, co utrudnia nie tylko funkcje seksualne, ale również inne aspekty życia codziennego.
Czym jest prolaktyna?
Prolaktyna należy do hormonów regulujących między innymi rozmnażanie. Wydzielana jest w mózgu, a dokładniej w gruczole tam znajdującym się, czyli przysadce mózgowej. Jest to gruczoł o bardzo wielu funkcjach hormonalnych, które rozłożone są pomiędzy trzy części – przedni, środkowy i tylny płat. Prolaktyna jest charakterystyczna dla przedniego płata, a obok niej wydzielane tam są m.in.: hormon wzrostu, hormon tyreotropowy, czy hormon luteinizujący. Okres połowicznego rozpadu prolaktyny wynosi 25 do 50 minut, a jej wydzielanie ma charakter raczej pulsacyjny, aniżeli ciągły. Metabolizowana jest przez wątrobę i nerki, a średnia jej zawartość w organizmach kobiet i mężczyzn szacowana jest na około 13 ng/ml i 5 ng/ml.
Czym jest hiperprolaktynemia?
Dzięki rozwojowi nauk o zdrowiu i medycyny, a także diagnostyki laboratoryjnej można obecnie sprawdzić, czy organizm nie wydziela zbyt dużo, lub zbyt mało prolaktyny. Jako hiperprolaktynemię określa się stan, w którym wynik badania krwi pokazuje wartości przekraczające 15 – 20 ng/ml. Przyczyny przekraczania norm na ten hormon mogą być zarówno fizjologiczne, jak i patologiczne.
Do tych pierwszych zalicza się np. ciążę, laktację i / lub stymulację sutków, stosunek seksualny, wysiłek fizyczny, czy nawet sen. Do grupy drugiej przynależą z kolei choroby przysadki (np. guz), choroby podwzgórza (struktury związanej z przysadką), stosowanie niektórych leków (np. w terapii estrogenowej, czy opioidów), a także choroby dotykające szerokie spektrum aspektów prawidłowego funkcjonowania organizmu (np. niedoczynność tarczycy, czy zespół policystycznych jajników).
Jak objawia się podwyższona prolaktyna?
Ponadfizjologiczne poziomy prolaktyny dają o sobie znać w bardzo nieprzyjemne sposoby. Do częstych objawów u kobiet zalicza się m.in. zaburzenia menstrualne (w tym bezpłodność), zaburzenia laktacji, czy nawet osłabienie kości. U mężczyzn z hiperprolaktynemią obserwuje się z kolei takie zaburzenia jak: bezpłodność i impotencja, ginekomastia, a także podobnie jak u kobiet - pogorszenie jakości szkieletu. Wiele skutków ubocznych ma związek, z tym że nadmiar prolaktyny ogranicza aktywność ważnego neuroprzekaźnika odpowiadającego za motywację i chęć do „działania”, czyli dopaminy.
Obniżona efektywność działania tego związku może mieć liczne konsekwencje z punktu widzenia wykonywania codziennych czynności, takich jak praca, nauka, czy dobrowolna aktywność fizyczna, a także z perspektywy podatności na uzależnienia, czy zaburzenia nastroju. Duże znaczenie ma tutaj zatem unikanie używek, dbanie o niskoprzetworzoną dietę, a także regularna aktywność fizyczna i odpowiednio długi sen dobrej jakości.
