Przemęczenie to coś więcej niż zwykłe zmęczenie. Zmęczenie to coś, co odczuwamy po treningu albo po całym dniu pełnym wyzwań. Przemęczenie to coś więcej i bliżej temu pojęciu do wyczerpania niż zwykłego zmęczenia. Może ono utrudniać poranne wstawanie z łóżka i uniemożliwiać wykonywanie codziennych zadań.
Przemęczenie fizyczne i psychiczne
Wyróżniamy fizyczne i psychiczne przemęczenie, i choć się one różnią, to często występują razem. A właściwie jedno może powodować drugie, np. kiedy powtarzające się wyczerpanie fizyczne daje się we znaki, wówczas zwykle prowadzi do wyczerpania psychicznego. I na odwrót — przemęczenie psychiczne możemy zacząć odczuwać także na swoim ciele.
To, w jaki sposób możemy sobie poradzić z przemęczeniem, zależy przede wszystkim od przyczyny. Z pewnością jednak pomaga zadbanie o nasze podstawowe potrzeby, czyli odpowiednią ilość snu (ok. 7-8 godzin każdej nocy), zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną.
Osoby z fizycznym przemęczeniem mogą mieć trudności w codziennych, nawet najprostszych aktywnościach. Obejmują one naprawdę podstawowe czynności jak np. wchodzenie po schodach, sprzątanie itp. Objawy to m.in. osłabienie mięśni, co może zostać zdiagnozowane za pomocą testu wytrzymałościowego. W przypadku zmęczenia psychicznego napotkamy trudności z koncentracją i myśleniem. Pojawia się uczucie senności, np. w trakcie pracy.
Czy to senność, czy przemęczenie?
Senność występuje zwykle wtedy, kiedy nie zapewniamy sobie wystarczającej ilości snu lub kiedy nasz sen jest kiepskiej jakości (często wybudzamy się, nie możemy zasnąć itp.). Może to być objaw stanu zdrowia np. bezdechem sennym lub zespołem niespokojnych nóg. Senność jest wynikiem krótkotrwałych problemów ze snem lub konsekwencją niedoboru snu. Zwykle wystarczy się po prostu wyspać.
Przemęczenie, szczególnie jeśli jest chroniczne, często wiąże się ze stanem zdrowia lub jakimś problemem, np. zespołem przewlekłego zmęczenia (ang. chronic fatigue syndrome - CFS, myalgic encephalomyelitis - ME).
Przyczyny przemęczenia
Problemy ze zdrowiem psychicznym
Przemęczenie jest częstym objawem depresji klinicznej, spowodowanej samą depresją i związanymi z nią problemami, m.in. bezsennością. Może również powstawać z problemów ze zdrowiem i samopoczuciem psychicznym, wynikających np. z przyczyn takich jak:
- stres
- żałoba i smutek
- zaburzenia odżywiania
- stany lękowe
- nuda
- wyczerpanie emocjonalne, wypalenie
- niektóre wydarzenia z życia takiej jak przeprowadzka, rozwód itp.
Przyczyna endokrynologiczna i metaboliczna
Na przewlekłe przemęczenie mogą wpływać warunki zdrowotne i inne czynniki wpływające na hormony.
Obejmują one:
- zespół Cushinga
- choroby nerek
- problemy z gospodarką elektrolitami
- choroby tarczycy
- ciążę
- antykoncepcję hormonalną.
Narkotyki i leki
Narkotyki i leki to kolejne czynniki, które mogą mieć wpływ na nasze samopoczucie, w tym stan przemęczenia.
Są to m.in.:
- niektóre leki przeciwdepresyjne
- leki przeciwlękowe
- leki przeciwnadciśnieniowe
- statyny
- steroidy
- leki przeciwhistaminowe
- środki uspokajające.
Nawet jeśli nie powodują one takiego stanu, to może się zdarzyć, że wpłynie tak na nas ich odstawienie lub zmiana dawkowania.
Choroby serca i płuc
Choroby serca i płuc mogą wpływać na przepływ krwi w organizmie lub powodować stany zapalne, i mogą prowadzić do przemęczenia.
Obejmują one:
- zapalenie płuc
- arytmię serca
- astmę
- przewlekłą obturacyjną chorobę płuc
- wadę zastawkową serca
- chorobę wieńcową serca
- zastoinową niewydolność serca.
Problemy ze snem
Jakie czynniki związane ze snem szczególnie sprzyjają przemęczeniu?
Między innymi są to:
- praca do późna
- praca na zmiany
- praca (i w ogóle przebywanie) w różnych strefach czasowych
- bezdech senny
- narkolepsja
- bezsenność
- zgaga
Jakie jeszcze mogą być przyczyny przemęczenia:
- niedobory witamin i minerałów
- spożywanie dużej ilości kofeiny
- spożywanie alkoholu
- niedokrwistość
- cukrzyca
- wysokie ciśnienie krwi
- otyłość
- nadwaga lub niedowaga
- osłabiony układ odpornościowy
- reumatoidalne zapalenie stawów
- nadmierna utrata krwi
- nowotwory, a także sposób ich leczenia (chemioterapia i radioterapia)
- chroniczny ból.
Jak widać, możliwych przyczyn przemęczenia jest bardzo, ale to bardzo dużo.
Jakie są objawy przemęczenia?
Osoba przemęczona nie czuje się odświeżona po odpoczynku lub spaniu. Może też być jej trudno wykonywać codzienne czynności, w tym pracę, domowe obowiązki i opiekę nad innymi.
Objawy przemęczenia mogą być fizyczne, psychiczne lub emocjonalne. Są to m.in.:
- ból mięśni
- apatia i brak motywacji
- senność w ciągu dnia
- trudności z koncentracją lub nauką nowych zadań
- problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia lub biegunka
- ból głowy
- drażliwość
- spowolniony czas reakcji
- problemy ze wzrokiem, takie jak rozmycie.
Objawy mają tendencję do nasilania się po wysiłku. Mogą pojawić się kilka godzin po aktywności, ćwiczeniach lub następnego dnia.
Czy zdiagnozowanie przemęczenia jest łatwe?
Taka diagnoza do najprostszych nie należy, choćby z racji tego, że przyczyny i objawy są zróżnicowane i niespecyficzne. Jeżeli zdecydujesz się na diagnozę lekarza, może on zadawać pytania dotyczące rodzaju zmęczenia, pory, w której się nasila, tego co poprawia lub pogarsza samopoczucie, jakości snu, stanów emocjonalnych i wiele innych. Pyta także o stosowane leki, używki, o nawyki związane ze stylem życia, ilość snu, rodzaj pracy... Jak widzisz, temat jest bardzo złożony.
Czy przemęczenie da się wyleczyć?
Aby skutecznie leczyć przemęczenie, lekarz musi znaleźć jego przyczynę. Kiedy ją znajdzie, wówczas poprzez dobór odpowiedniego leczenie może pomóc złagodzić objawy przemęczenia.
Jakie aspekty są istotne:
- zadbanie o właściwy sen
- poprawa nawyków żywieniowych
- unikanie używek
- stosowanie regularnej aktywności fizycznej
- stosowanie różnych technik relaksacyjnych, np. jogę, masaże
- samoobserwacja, żeby w porę umieć odpuścić, jeśli mamy bardzo intensywny tryb życia.
Reklama
ADAPTO MAX - Ułatwia walkę ze stresem i przemęczeniem psycho-fizycznym
Podsumowanie
Do przemęczenia może prowadzić wiele różnych schorzeń i innych czynników. Jeśli stan ten wpływa na Twoje codzienne życie i żadna z powyższych wskazówek nie działa, wówczas jest to sygnał, że czas się zwrócić do lekarza o pomoc. Może to oznaczać, że problem jest już naprawdę głęboki. Postaraj się prowadzić harmonijny tryb życia, żeby nie doprowadzić do przemęczenia. Łatwiej jest poradzić sobie z lekkim zmęczeniem niż tym przewlekłym, kiedy organizm jest już mocno wyczerpany.
