Nie doceniamy roli, jaką pełni świetny wzrok, dopóki nie zaczniemy go tracić. Dwie najczęstsze przyczyny, pogarszającego się wzroku związane z wiekiem to stan zwany zwyrodnieniem plamki żółtej i zaćma. Na szczęście istnieje coraz więcej dowodów na to, że to dieta odgrywa ważną rolę w zapobieganiu rozwoju każdej z tych chorób oczu.
- Co to jest zwyrodnienie plamki żółtej?
- Czym jest zaćma?
- Zapobieganie zwyrodnieniu plamki żółtej i zaćmie
- Źródła karotenoidów
- Co może pomóc w przypadku zaćmy?
- Inne sposoby na zmniejszenie ryzyka utraty wzroku
- Podsumowując
Co to jest zwyrodnienie plamki żółtej?
Zwyrodnienie plamki żółtej to choroba dotykająca głównie osoby po 50 roku życia. W skrócie nazywa się ją AMD (ang. age-related macular degeneration). Najogólniej rzecz ujmując, choroba ta polega na uszkodzeniu siatkówki. Schorzenie to doprowadza do znacznego pogorszenia wzroku, a nawet do ślepoty. Dokładne przyczyny zwyrodnienia plamki żółtej nie są znane. Podstawowym czynnikiem ryzyka jest wiek. Częściej chorują osoby cierpiące na dolegliwości układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienie tętnicze, osoby po udarze mózgu.
Ryzyko zachorowania zwiększa również otyłość, długotrwałe palenie papierosów, nieodpowiednia dieta, długotrwała ekspozycja na ostre światło. Plamka żółta to część siatkówki, która odpowiada za widzenie środka obrazu bez zniekształceń. To ta część twojego oka odpowiada za centralne widzenie. Pozwala ono nam na czytanie, pisanie, widzenie barw i szczegółów. Już niewielka degeneracja plamki żółtej może spowodować zaburzenia wzroku.
Czym jest zaćma?
Katarakta nazywana jest powszechnie zaćmą i dotyczy zmętnienia soczewki oka. Może pojawiać się z powodu urazów czy przyjmowania niektórych preparatów. Najczęściej jednak mamy do czynienia z zaćmą starczą. Główną przyczyną zaćmy jest starzenie się oraz towarzyszące temu stanowi zaburzenia metaboliczne. Może jednak rozwijać się również u osób młodych chorujących na cukrzycę lub krótkowzroczność.
W schorzeniu tym soczewka oka staje się mętna i nieprzejrzysta. Świat wygląda mętnie i bezbarwnie, jakby pokrywał go szary filtr. Zaćma jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku u osób w wieku powyżej 40 lat. Chociaż genetyka oraz wiek są czynnikami powiązanymi z utratą wzroku, istnieje wiele dowodów na to, że odpowiednia dieta i niepalenie papierosów może obniżać ryzyko wystąpienia AMD i zaćmy.
Zapobieganie zwyrodnieniu plamki żółtej i zaćmie
Plamka żółta oka składa się ze zeaksantyny i luteiny, zwanych karotenoidami. Gdzie w naturalny sposób znajdziemy karotenoidy? W różnych owocach i warzywach. Karotenoidy znajdujące się w plamce żółtej siatkówki absorbują światło ultrafioletowe ze słońca i chronią siatkówkę przed uszkodzeniem. Sensowne jest więc zwiększenie ilości karotenoidów w diecie. Zabieg taki może zapewnić dodatkową ochronę siatkówki przed uszkodzeniami. Te dodatkowe karotenoidy absorbują światło UV, dzięki czemu delikatne tkanki w siatkówce oka nie są przez nie uszkodzone. Ekspozycja na światło ultrafioletowe odgrywa rolę zarówno w zwyrodnieniu plamki żółtej, jak i zaćmy.
Karotenoidy są tylko jednym ze składników diety, który może chronić przed utratą wzroku. Pomocny może być również cynk mineralny oraz witaminy A, C i E, które są przeciwutleniaczami. Są one niezwykle ważne, ponieważ stres oksydacyjny prawdopodobnie odgrywa znaczącą rolę w chorobach oczu. Witaminy te pomagają przeciwdziałać stresowi oksydacyjnemu i chronią dzięki temu nasze oczy.
Pozytywny wpływ karotenoidów potwierdziło badanie opublikowane w JAMA of Ophthalmology. Wykazano, że osoby spożywające pokarmy o największej zawartości karotenoidów podlegały o 25% do 35% niższemu ryzyku zachorowania na wymienione choroby oczu w porównaniu do tych, którzy dostarczali ich najmniej.
Większość badań dotyczyła spożycia określonych karotenoidów, w tym popularnych, takich jak zeaksantyna, luteina i beta-karoten. Chociaż luteina i zeaksantyna są karotenoidami znajdującymi się w siatkówce, możliwe jest, że inne karotenoidy również mogą być korzystne. Dlatego najlepszym sposobem jest spożywanie dużej ilości pokarmów bogatych w karotenoidy.
Źródła karotenoidów
Jakie pokarmy powinny znaleźć się w takim razie w diecie? Najbardziej obfite w karotenoidy są pomarańczowe owoce i warzywa, takie jak marchew, słodkie ziemniaki i dynia. Znajdują się również w zielonych, liściastych warzywach, takich jak szpinak, jarmuż, sałata, rukola, brokuł. W warzywach liściastych chlorofil maskuje pomarańczowy barwnik.
Biorąc pod uwagę, że przeciwutleniacze i karotenoidy mogą przynosić znaczne korzyści w zakresie ochrony oczu, najlepszym sposobem jest spożywanie szerokiej gamy owoców i warzyw wybierając różne ich kolory i rodzaje. Istnieją również dowody na to, że zwiększenie zawartości kwasów tłuszczowych omega-3 pochodzących z ryb (EPA i DHA) może zapewnić ochronę przed związanymi z wiekiem zwyrodnieniami plamki żółtej. Tłuszcze te bowiem zmniejszają stan zapalny.
Co może pomóc w przypadku zaćmy?
Według badań American Optometric Association, dodanie większej ilości witaminy C do diety może zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaćmy. Istnieją również dowody na to, że witaminy C i E – obie są przeciwutleniaczami - spowalniają rozwój zaćmy. Podobnie, jak w przypadku zwyrodnienia plamki żółtej, dodanie większej ilości karotenoidów (w szczególności luteiny i zeaksantyny) może również zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby. Gdyby wszyscy zjadali codziennie 5 lub więcej porcji warzyw i owoców, częstość występowania zaćmy i AMD prawdopodobnie znacznie spadłaby.
Inne sposoby na zmniejszenie ryzyka utraty wzroku
Dieta jest jednym z największych czynników w zakresie ochrony oczu, na które mamy wpływ. Kolejny czynnik, na który mamy wpływ to ograniczenie ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Upewnij się, że nosisz okulary przeciwsłoneczne, które zapewniają pełną ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym. Wreszcie, jeśli palisz, czas pomyśleć o rzuceniu nałogu. Palacze są bardziej podatni na zaćmę i zwyrodnienie plamki żółtej.
Podsumowując
Ochrona wzroku to kolejny powód, by dbać o to, co spożywamy. Sięgaj więc po minimum 5 porcji warzyw i owoców każdego dnia i ciesz się dobrym wzrokiem jak najdłużej.
