Choroby serca są jednym z największych zabójców mężczyzn i kobiet w krajach zachodnich. Jest to także choroba cywilizacyjna, na którą ma wpływ styl życia. Badania pokazują, że aż 80% zgonom związanych z sercem można zapobiec zmieniając swoje nawyki. Jednym z obszarów zainteresowań było obniżanie poziomu cholesterolu poprzez zmiany w diecie, czy za pomocą leków zwanych statynami.
Analizując jednak stan zdrowia osób, których dotknął zawał zauważono, że 50% zawałów występuje u osób z niskim lub prawidłowym poziomem cholesterolu. Sugerowałoby to, że są inne czynniki, które podsycają choroby serca i samo obniżanie poziomu cholesterolu nie jest odpowiedzią na pytanie, jak zapobiegać zawałowi serca. Jakie zatem mogą być inne przyczyny?
Stosunek cholesterolu całkowitego do cholesterolu HDL
Dużo się słyszy o cholesterolu całkowitym i cholesterolu LDL, ale mniej o stosunku całkowitego cholesterolu do HDL. Jest to mierzalne poprzez badania krwi i niektóre laboratoria wykonują już te obliczenia i podają wyniki w raporcie wraz z widełkami, w jakim zakresie ta wartość powinna się znaleźć.
Dlaczego ten wskaźnik jest ważny? Według badań opublikowanych w Journal of American Medical Association, stosunek cholesterolu jest lepszym wyznacznikiem ryzyka zawału serca, niż same wartości cholesterolu całkowitego, czy LDL. Niższy stosunek cholesterolu jest korzystniejszy, co odpowiada wysokiemu cholesterolowi HDL w stosunku do całkowitego. Optymalna wartość jest mniejsza, niż 3,5. Jednym z czynników stylu życia, który może poprawić ten stosunek, są ćwiczenia aerobowe, ponieważ podnoszą one HDL.
Stosunek trójglicerydów do HDL
Inną wartością zmierzoną przez standardowy profil lipidowy są trójglicerydy we krwi. Wysoki poziom tych krążących tłuszczów jest markerem oporności na insulinę, więc ludzie z podwyższonym poziomem trójglicerydów często cierpią na zespół metaboliczny, który charakteryzuje się insulinoopornością. Zespół metaboliczny zwiększa ryzyko cukrzycy i poziom trójglicerydów. Osoby z zespołem metabolicznym mają zwykle wysoki poziom trójglicerydów i niską zawartość cholesterolu HDL lub wysoki stosunek trójglicerydów do HDL. Wiele badań wykazuje, że ten stosunek silnie koreluje z ryzykiem zawału serca i udaru mózgu.
Jeżeli stosunek trójglicerydów do HDL jest większy, niż 4, prawdopodobnie masz wyższy stosunek małych i gęstych cząsteczek LDL w stosunku do dużych, a to oznacza, że ryzyko zawału serca lub udaru jest większe. W przypadku najniższego ryzyka stosunek trójglicerydów do HDL powinien wynosić 2 lub być poniżej tej wartości.
Ciśnienie krwi
Wysokie ciśnienie krwi uszkadza wewnętrzne ściany tętnic (naczynia krwionośne przenoszące krew z serca do reszty ciała). Gdy ściany tętnic są uszkodzone, stają się one zapalne i podatne na tworzenie niebezpiecznego skrzepu krwi. Jeśli pęknie, może dojść do zawału serca lub udaru. Dodatkowo wysokie ciśnienie zmusza serce do cięższej pracy, aby pompować krew. Z czasem powoduje to znaczne obciążenie serca, które staje się mniej wydajne. U osób z długotrwałym nadciśnieniem dochodzi czasem do niewydolności serca z powodu niezdolności serca do odpowiedniego pompowania krwi i tlenu. Wysokie ciśnienie może uszkodzić niemal każdy organ w twoim ciele, w tym nerki i mózg.
Nadciśnienie występuje dość często. W samych Stanach Zjednoczonych wskazać można jedną trzecią populacji z ciśnieniem stale wyższym, niż 120/80. Warto zatem kontrolować ciśnienie, a jeśli często jest blisko tej granicy, to wprowadzić zmiany w trybie życia lub, jeśli to konieczne i możliwe, zmianę leków. Trzeba też wiedzieć, że nadciśnienie to dość cicha i bezobjawowa choroba, ale pomimo tego potrafi zrobić spustoszenie w naszym organizmie.
Poziom cukru we krwi
Można się zastanawiać, jaki poziom cukru we krwi może być związany z ryzykiem zawału serca. Okazuje się, że może mieć bardzo duży wpływ. Jeżeli jest on wyższy, niż zwykle, choć jeszcze nie w zakresie cukrzycy, to i tak jest wskaźnikiem oporności na insulinę, który jest silnym czynnikiem chorób sercowo-naczyniowych. Nieznacznie wyższy poziom cukru we krwi może być objawem zespołu metabolicznego, czynnikiem ryzyka chorób serca, podczas gdy istotnie wyższy poziom może sygnalizować cukrzycę. Diabetycy są od 2 do 4 razy bardziej narażeni na choroby serca. Warto zatem kontrolować swoją wagę, dbać o aktywność fizyczną i w przypadku podejrzeń czy predyspozycji, regularnie wykonywać badania krwi.
Obwód talii
Obwód talii też nam może sporo powiedzieć o potencjalnym ryzyku chorób sercowo-naczyniowych. Kobiety, które mają więcej, niż 90 cm i mężczyźni, którzy mają więcej, niż 100 cm w talii, zaliczają się do grupy podwyższonego ryzyka. Jedno z badań wykazało, że obwód talii jest dość silnym wyznacznikiem słabego funkcjonowania lewej, dolnej komory serca. W rzeczywistości pomiar ten mówi nam więcej, niż BMI czy masa ciała. Większy obwód talii to nie tylko ryzyko chorób serca, ale także cukrzycy, wysokiego ciśnienia i problemów z cholesterolem.
Podsumowanie
Cholesterol to tylko jeden z czynników wpływających na ryzyko chorób serca. Eksperci nawet debatują, czy wysoki poziom rzeczywiście może wywołać zawał serca, skoro większość osób, których to dotknęło, miało ten parametr w normie. Nie można też zakładać, że mając cholesterol w normie, jesteśmy w grupie niskiego ryzyko. Należy się upewnić, że nie wpływają na nas inne czynniki.
