Temat psychologicznych aspektów jedzenia uznawanego za „zdrowe” można scharakteryzować na dwa sposoby. Pierwszy dotyczy psychologicznych aspektów podejścia do diety i stylu życia oraz takich zmiennych jak m.in. preferencje smakowe czy zaburzenia odżywiania o podłożu neuropsychiatrycznym. Drugi sposób z kolei opisuje wpływ produktów spożywczych powszechnie uznawanych za zdrowe oraz takiej też diety na zdrowie psychiczne człowieka.
Psychologia wyborów żywieniowych
Codzienne wybory podczas zakupów spożywczych nie są (przynajmniej nie zawsze) pokierowane wyłącznie względami smakowymi. Często bierze się pod uwagę również wartość odżywczą produktów, stopień przetworzenia, cenę, czy po prostu przyzwyczajenia „wyniesione” z domu. Są to aspekty kontrolowane przez komponent psychologiczny człowieka i niekiedy przebiegają wręcz automatycznie, odruchowo.
Czy wiedza i świadomość sprzyjają lepszym wyborom?
Osoby, które wykazują większą wiedzę na temat zdrowia i higieny stylu życia często dokonują nieco lepszych wyborów żywieniowych – mogą to być produkty nieco droższe, ale za to lepsze jakościowo. Należy jednak pamiętać, że nie jest to reguła i spotkanie dietetyka czy trenera z nadwagą nie jest niczym niezwykłym. Niekiedy może być nawet wręcz odwrotnie – otóż zdarza się, że osoby z dużą wiedzą i inteligencją skrajnie się zaniedbują i wiedząc, że im to szkodzi, nie zmieniają nawyków.
Po drugiej stronie szali z kolei znajdują się osoby z mniejszą wiedzą i doświadczeniem w zakresie żywienia. Często nieświadomie dokonują złych wyborów żywieniowych i dotyczy to zarówno osób, które starają się dbać o zdrowie, jak i tych, którym na nim nie zależy. Ci, którzy próbują dbać o zdrowie, często ulegają urokowi „modnych” diet (np. wegańska, paleo, ketogeniczna), którym przypisuje się liczne właściwości prozdrowotne, a mogą prowadzić do zaburzeń zdrowia w przypadku nieodpowiedniego zbilansowania. Osoby, które z kolei nie interesują się swoim zdrowiem, zazwyczaj sięgają po produkty, które im smakują i do których są przyzwyczajone.
Wpływ diety na zdrowie psychiczne
Wybory żywieniowe bardzo często wpływają na stan psychiki człowieka. Istnieje wiele związków chemicznych, które mogą modulować samopoczucie i odpowiednia ich podaż może nawet zapobiegać m.in. depresji.
Korzystne wybory
Do grup związków o pozytywnym wpływie na funkcjonowanie układu nerwowego (z którym łączy się zdrowie psychiczne) zaliczyć można m.in. aminokwasy (np. tryptofan w białkach mleka), kwasy tłuszczowe (np. kwasy dokozaheksaenowy oraz eikozapentaenowy w tłuszczu rybim), witaminy (np. witamina D w tłustych rybach), składniki mineralne (np. magnez w wodzie mineralnej), czy związki bioaktywne pochodzenia roślinnego (np. kannabinoidy w konopiach, czy teanina w zielonej herbacie).
Zachowaj ostrożność
Produkty wysokoprzetworzone najczęściej zawierają znikome ilości związków o pozytywnym znaczeniu dla psychiki człowieka. Ponadto często zawierają związki o działaniu przeciwstawnym – są to m.in. tyramina (w serach dojrzewających), kwasy tłuszczowe w konfiguracji trans (w produktach smażonych), a także napoje alkoholowe (wszelkiego rodzaju). Związki te mogą negatywnie oddziaływać na psychikę poprzez nasilanie stanów zapalnych, czy dysregulację układu nerwowego.
Psychodietetyka
Ilość dowodów naukowych mówiących o powiązaniu zdrowia psychicznego z dietą i stanem zdrowia fizycznego sprawiła, że wyodrębniono podkategorię dietetyki, zwaną psychodietetyką. Warto dbać o edukację w tym kierunku i dokonywać lepszych wyborów żywieniowych, aby móc cieszyć się sprawnym układem nerwowym i niezakłóconym stanem psychicznym.
