ADD i ADHD to rodzaje zaburzeń uwagi. Nazwa ADD (Attention Deficyt Disorder) jest trochę starsza i oznacza zaburzenia koncentracji i uwagi. Z kolei ADHD (Attention Hyperactivity Disorder) charakteryzuje się również nadmierną ruchliwością oraz impulsywnością, co nie zawsze ma miejsce w przypadku pacjentów z ADD.
DSM - Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych
ADHD dotyka około 2,5 procent dorosłych i 8,4 procent dzieci w Stanach Zjednoczonych. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (American Psychiatric Association – APA) jest to jedna z najczęstszych zaburzeń psychicznych dotykających dzieci. W maju 2013 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne opublikowało DSM-5, który zawierał zaktualizowane kryteria diagnozowania osoby z ADHD. W DSM-2 z 1968 r. nazwano to reakcją hiperkinetyczną dzieciństwa z naciskiem na wysoki poziom aktywności i ruchu. W DSM-3, opublikowanym w 1980 roku skupiono się na objawach nieuwagi, impulsywności i nadpobudliwości, a stan ten nazwano albo zespołem deficytu uwagi z nadpobudliwością, albo zespołem deficytu uwagi bez nadpobudliwości. DSM-3-R w 1994 roku wyeliminowano diagnozę „ADD bez nadpobudliwości” i wprowadzono termin ADHD. W 1994 roku DSM-4 podzielił ADHD na trzy podtypy: nadaktywno-impulsywny, nieuważny i mieszany. Ostateczna zmiana z ADD na ADHD nastąpiła w 2013 roku wraz z wydaniem DSM-5.
Co się zmieniło tym razem?
Po pierwsze, nieznacznie zmieniły się kryteria rozpoznawania ADHD. APA wyjaśniło, jak i kiedy objawy mogą się pojawiać, ponieważ ADHD objawia się inaczej u dorosłych i dzieci. Kiedyś rozpoznanie ADHD wymagało klinicznie istotnego nasilenia, ale obecnie bierze się pod uwagę samo to, że objawy obniżają jakość życia w pracy, szkole, w domu i w relacjach towarzyskich. Ponadto ADHD można teraz zdiagnozować jako łagodne, umiarkowane lub ciężkie, a nawet można je sklasyfikować jako częściową remisję, jeśli objawy są wystarczająco ograniczone.
Trzy rodzaje ADHD
Nieuważny
Typ nieuważny to tak naprawdę dawniejsze ADD. Osoba ta może się czuć nieobecna, niezdolna do koncentracji i ogólnie rozproszona. Nie jest nadpobudliwa czy impulsywna. Osoby doświadczające objawów nieuważnego ADHD mogą:
- łatwo się rozpraszać
- mieć problemy z wykonywaniem zadań i instrukcji (takich jak zadania szkolne lub zawodowe)
- ignorować kogoś, kto do nich mówi
- częściej o czymś zapominać
- mieć problemy z zarządzaniem czasem i z dotrzymaniem terminów
- nie kończyć tego, co zaczęły
- nie lubić czynności, które mogą zająć dużo czasu, wysiłku i skupienia.
Nadaktywno-impulsywny
Ten typ ADHD objawia się nadpobudliwością i impulsywnością. Osoby doświadczające objawów nadpobudliwego i impulsywnego ADHD mogą:
- nie rozważać konsekwencji swoich działań
- mieć problemy z utrzymaniem pozycji siedzącej
- wiercić się lub dużo się poruszać
- najpierw działać, potem myśleć
- często przerywać w rozmowie
- mieć kłopoty z czekaniem na swoją kolej.
Mieszany
Typ mieszany łączy w sobie nadpobudliwość ruchową oraz problem z nieuważnością. Aby mogła zostać postawiona diagnoza, to objawy muszą:
- kolidować z codziennym życiem przez co najmniej 6 miesięcy
- pojawić się już przed 12. rokiem życia (choć sama diagnoza może nastąpić w każdym wieku - nawet znacznie później)
- pojawiać się w więcej niż w jednym miejscu (np. w domu, szkole lub pracy)
- nie wiązać się z innym stanem zdrowia psychicznego (diagnoza depresji lub lęku często towarzyszy ADHD).
Objawy ADHD
Objawy ADHD mogą się różnić w zależności od wieku i płci. Mogą pojawić się już w wieku 3 lat, ale często pozostają niezauważone aż do dorosłości. U małych dzieci najczęstszym objawem jest nadpobudliwość i impulsywność. W wieku nastoletnim nadpobudliwość zwykle maleje (lub objawia się niepokojem, lub wierceniem się), podczas gdy zachowania impulsywne lub nieuważne pozostają.
Objawy ADHD u dzieci obejmują:
- agresywne lub nieposłuszne zachowanie
- niechęć do szkoły i zorganizowanych zajęć
- trudności w słuchaniu instrukcji
- zapominanie
- częste wiercenie się lub niemożność spokojnego siedzenia
- apodyktyczna, głośna lub uciążliwa osobowość
- problemy ze skupieniem uwagi w szkole lub w domu.
U dorosłych objawy ADHD są różne. Mogą być podobne do skutków stresu, hormonów lub wypalenia, i mogą obejmować:
- niezdolność do kontrolowania emocji
- dezorganizację
- niezdolność do zarządzania finansami, szkołą lub pracą
- słabe umiejętności zarządzania czasem
- kłopoty z wielozadaniowością.
Kobiety mogą mieć inne objawy ADHD, które są często mylone z przewlekłym stresem lub problemami z hormonami. Kobiety też częściej mają problem z nieuważnością niż nadpobudliwością, co może utrudniać diagnozę. Do niektórych objawów ADHD u kobiet należą lęk lub depresja, chroniczne wyczerpanie, niska samoocena, problem ze snem i stan ciągłej pracy, ale jednocześnie ciągłe pozostawanie w tyle. Objawy te mogą się zmieniać w zależności od wahania hormonów w całym cyklu miesiączkowym kobiet.
Jak leczy się ADHD
Chociaż nie ma lekarstwa na ADHD, zdecydowanie możesz poradzić sobie z objawami. Leczenie zwykle koncentruje się na poprawie jakości życia osobistego, zawodowego oraz akademickiego.
Opcje leczenia obejmują:
- terapię behawioralną
- stymulanty ośrodkowego układu nerwowego w celu zwiększenia dopaminy i noradrenaliny, które pomagają w skupieniu i koncentracji
- leki niestymulujące, zawierające noradrenalinę, aby pomóc w skupieniu uwagi i pamięci
- psychoterapię
- zajęcia z umiejętności społecznych lub wychowawczych
- grupy wsparcia.
Podsumowanie
Pojęcia ADD i ADHD oznaczają obecnie to samo. Pierwsze z nich jest starsze i raczej nie jest już używane, jest tak jakby częścią ADHD. Zaburzenie to objawia się w różny sposób, ale najczęściej kojarzone jest z nadpobudliwością ruchową. Najczęściej dotyka dzieci, ale może to wynikać również z faktu, że u dorosłych jest ono trudne do zdiagnozowania.
Źródła:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3955126/ https://www.nimh.nih.gov/health/topics/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd/ https://www.psychiatry.org/patients-families/adhd/what-is-adhd https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3955126/
