Jako „migrena” charakteryzowany jest powtarzający się, silny pulsujący ból lub silne uczucie pulsowania umiejscowione zwykle po jednej stronie głowy, któremu towarzyszą nudności i wymioty oraz nadwrażliwość na światło i dźwięk.
Istota problemu
U osób usposobionych do migreny objawy tej przypadłości mogą pojawić się po raz pierwszy już w dzieciństwie, w wieku dojrzewania lub na wczesnym etapie wieku dorosłego. Objawy migreny pełnoobjawowej przechodzą najczęściej przez cztery etapy: prodromię, aurę, atak i okres postdromiczny.
Prodromia
Pojawia się zwykle na jeden lub dwa dni przed migreną, kiedy to dają się zauważać pewne subtelne symptomy ostrzegające przed zbliżającym się atakiem, takie jak: zaparcia, huśtawki nastroju, zachcianki żywieniowe, drętwienie karku, wzmożone pragnienie, częstomocz czy znużenie.
Aura
U osób ze skłonnością do migreny może pojawić się przed atakami migrenowymi lub w trakcie ich trwania. Objawy aury migrenowej najczęściej obejmują: zjawiska wizualne, takie jak widzenie różnych kształtów, jasnych plam lub błysków światła, czasową utratę zdolności widzenia, uczucie mrowienia kończyn górnych lub dolnych, bezwład lub drętwienie twarzy, lub jednej strony ciała, niezborność mowy, omamy dźwiękowe oraz niekontrolowane odruchy ciała.
Nieleczony atak migreny trwa zwykle od 4 do 72 godzin. Częstotliwość występowania ataków migreny różni się w zależności od osoby; ataki mogą pojawiać się bardzo rzadko lub występować nawet kilka razy w miesiącu. Podczas ataku migreny dotknięta nim osoba odczuwa zazwyczaj pulsujący ból umiejscowiony najczęściej po jednej stronie głowy (rzadziej po obu stronach), nadwrażliwość na światło i dźwięk (czasem również zapach i dotyk), a także nudności skutkujące w wielu przypadkach wymiotami.
W okresie postdromicznym
Czyli zazwyczaj dzień po ataku migreny, może pojawiać się wyczerpanie, dezorientacja, ekscytacja i krótkotrwałe bóle głowy przy poruszaniu karkiem.
Chociaż przyczyny migreny nie zostały w pełni wyjaśnione, wydaje się, że główną rolę odgrywają tutaj czynniki genetyczne i środowiskowe. Jak się uważa, w grę mogą tu wchodzić zmiany w pniu mózgu i ich interakcje z nerwem trójdzielnym, którym prowadzą główne szlaki bólowe w obrębie czaszki, a także zaburzenia równowagi neurochemicznej mózgu, szczególnie w układzie serotoniny, która w układzie nerwowym bierze udział w regulacji bólu.
Ustalonymi czynnikami podwyższonego ryzyka zapadalności na migrenę są: historia rodzinna występowania ataków migrenowych, wiek ok. 30 lat, płeć żeńska, okres okołomenstruacyjny.
Zidentyfikowano przy tym również czynniki wyzwalające u osób usposobionych do migreny ataki migrenowe, do których w pierwszej kolejności zaliczane są: leki hormonalne, leki rozszerzające naczynia krwionośne, czerwone wino, mocna kawa, sery dojrzewające, słone potrawy, aspartam, glutaminian sodu, dym tytoniowy, perfumy, rozpuszczalnik do farb, jaskrawe światło, hałas, stres emocjonalny, niedobór lub nadmiar snu, zmiany pogody i zmiany ciśnienia atmosferycznego oraz intensywny wysiłek fizyczny, w tym wysoka aktywność seksualna.
Co pomaga? Badania
W doraźnej terapii ataków migreny stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, takiego typu jak aspiryna czy ibuprofen, oraz leki aktywujące odpowiednie typy receptorów serotoniny. Bardziej problematyczna pozostaje natomiast farmakologiczna profilaktyka migreny, w której próbowano wykorzystywać pochodne ergotaminy, leki przeciwpadaczkowe, przeciwserotoninowe i przeciwdepresyjne, beta blokery, blokery kanału wapniowego i niesteroidowe leki przeciwzapalne, ale bez większych sukcesów terapeutycznych, za to z występowaniem licznych i dokuczliwych, niepożądanych efektów działania.
Dlatego też nadal, jak szacują specjaliści, istnieje potrzeba poszukiwania skutecznych i bezpiecznych, najlepiej naturalnych środków profilaktyki migreny. Wydaje się, że na dzień dzisiejszy zidentyfikowano już kilka środków naturalnych, wspomagających organizm w przeciwdziałaniu atakom bólu migrenowego. Kryteria takie wydają się spełniać przykładowo następujące środki:
Ryboflawina (witamina B2)
Wynik krytycznego przeglądu 11 badań dotyczących zastosowania ryboflawiny w migrenie wykazał, że suplementacja witaminy B2 u osób dorosłych może odgrywać pozytywną rolę w zmniejszaniu częstotliwości i czasu trwania ataków migreny bez występowania jakichkolwiek, poważniejszych skutków ubocznych.
Namazi N. et al. Supplementation with Riboflavin (Vitamin B2) for Migraine Prophylaxis in Adults and Children: A Review. Internat J Vit Nutr Res. 2015
Magnez
Zgodnie z sugestiami American Migraine Foundation, dawki magnezu w przedziale od 400 do 500 mg dziennie mogą pomóc niektórym osobom w zapobieganiu atakom migrenowym. Według opinii specjalistów tej organizacji magnez jest szczególnie skuteczny w przypadku migren związanych z menstruacją oraz tych z towarzyszącą im aurą i omamami wzrokowymi.
Przegląd badań nad skutecznością suplementacji magnezu w profilaktyce migreny udowodnił, że predyspozycje niektórych osób do ataków migreny są związane z niedoborem magnezu i że doustna suplementacja magnezu może zmniejszyć częstotliwość i intensywność ataków migrenowych.
Chiu H-Y. et al. Effects of Intravenous and Oral Magnesium on Reducing Migraine: A Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Pain Physician 2016
Witamina D3
W badaniu klinicznym, wykonanym z udziałem 65 pacjentów w wieku pomiędzy 10 a 61 lat, którym przez 10 tygodni podawano witaminę D3 w dawce 50 tysięcy jednostek na tydzień, wykazano, że suplementacja witaminy D3 może być przydatna w zmniejszaniu częstotliwości ataków migrenowego bólu głowy u osób z predyspozycją do migreny.
Mottaghi T. et al. Effect of Vitamin D supplementation on symptoms and C-reactive protein in migraine patients. J Res Med Sci. 2015
Koenzym Q10
W badaniu klinicznym, wykonanym z udziałem 42 pacjentów otrzymujących 300 mg koenzymu Q10 dziennie lub taką samą dawkę placebo, wykazano, że koenzym Q10 jest skuteczniejszy w trzecim miesiącu suplementacji od placebo pod względem zmniejszania częstości ataków migreny (-14.4% w grupie placebo i -47.6% w grupie koenzymu Q10), liczby dni z bólem głowy i dni z nudnościami, i jest ogólnie bardzo dobrze tolerowany przez organizm.
Sandor P. S. et al. Efficacy of coenzyme Q10 in migraine prophylaxis: a randomized controlled trial. Neurology. 2005
Melatonina
Przeprowadzono badanie kliniczne, w którym udział wzięło 196 kobiet i mężczyzn, w wieku pomiędzy 18 a 65 lat, doświadczających od 2 do 8 ataków migreny miesięcznie. Ochotników podzielono na 3 grupy, w których albo podawano im przez 3 miesiące po 3 mg melatoniny dziennie, albo po 25 mg amitryptyliny (leku wykorzystywanego w profilaktyce migreny), albo nieaktywne placebo.
Średnia redukcja częstości bólu głowy wyniosła minus 2.7 dnia z migrenowym bólem głowy w grupie melatoniny, minus 2.2 dnia w grupie amitryptyliny i 1.1 dnia w grupie placebo. 
Znacząco zmniejszyła więc częstość występowania migrenowego bólu głowy w porównaniu z placebo. Melatonina okazała się skuteczniejsza od amitryptyliny w odsetku pacjentów z ponad 50-procentową redukcją częstości występowania objawów migrenowych, przy czym była znacznie lepiej tolerowana przez pacjentów niż amitryptylina.
Leite Gonçalves A. et al. Randomised clinical trial comparing melatonin 3 mg, amitriptyline 25 mg and placebo for migraine prevention. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2016
Imbir
W badaniu klinicznym, przeprowadzonym z udziałem 100 pacjentów otrzymujących proszek z imbiru lub lek przeciwmigrenowy sumatryptan przy pięciu kolejnych atakach migreny, dowiedziono, że w dwie godziny od zastosowania któregokolwiek z tych środków średnie nasilenie bólu głowy uległo znacznemu zmniejszeniu, a więc że skuteczność proszku z imbiru i sumatryptanu jest w tym przypadku podobna.
Maghbooli M. et al. Comparison between the efficacy of ginger and sumatriptan in the ablative treatment of the common migraine. Phytother Res. 2014
Sławomir Ambroziak
