Choroba zwyrodnieniowa kolan ma nie do końca jasną etiologię. Wiemy, iż jej ryzyko znacząco zwiększa otyłość. Dlaczego? Otyłość zwiększa stan zapalny, a mechaniczne przeciążenie kolan wywołane przez nadmiarową masę ciała nie może sprzyjać zachowaniu zdrowia i gwarantować właściwego funkcjonowania układu ruchu.
Osoby otyłe mają około 70% szans, pojawienia się objawowej choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. A jak wygląda skuteczność różnego rodzaju terapii choroby zwyrodnieniowej kolan?
Krem z kapsaicyną
Leczenie farmakologiczne można podzielić na miejscowe, doustne lub dostawowe. Stosowanie miejscowych terapii pozwala uniknąć wielu działań niepożądanych związanych z ogólnoustrojowym działaniem leków. Przegląd badań dotyczących kremu z kapsaicyną 0,025% (Zostrix) wykazał, że był on mniej skuteczny niż miejscowe niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
Miejscowo stosowane i doustne NLPZ
Według meta-analiz badań:
- miejscowo stosowane NLPZ były lepsze od placebo w łagodzeniu bólu, ale tylko przez pierwsze dwa tygodnie leczenia
- miejscowo stosowane NLPZ były mniej skuteczne niż doustnie podawane NLPZ nawet w pierwszym tygodniu leczenia
Amerykanie często rekomendują acetaminofen (paracetamol) - ten lek jest skuteczny w łagodzeniu bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową kolan, ale wg badań może być toksyczny dla wątroby i nerek. NLPZ są nieco lepsze od acetaminofenu w łagodzeniu bólu kolana i biodra u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, zwłaszcza u pacjentów z bólem umiarkowanym do silnego. Nie ma różnicy w skuteczności klinicznej między różnymi NLPZ (ale znacząco różnią się one toksycznością dla nerek, żołądka i wątroby).
Naukowcy sugerują również stosowanie inhibitory cyklooksygenazy-2 (COX-2). Jednak wiele z tych leków budzi kontrowersje ze względu na wpływ na zawały, udary i pozostałe incydenty sercowo-naczyniowe. Ogólnie, skuteczność tej grupy leków nie musi być większa niż klasycznych środków z grupy NLPZ.
Opioidy mogą również odgrywać korzystną rolę w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. Przynajmniej tak twierdzą amerykańscy lekarze, ale de facto mamy do czynienia nie z żadnym leczeniem, ale z maskowaniem bólu przez silne leki przypominające bardziej narkotyki w rodzaju morfiny czy heroiny. W USA środki farmakologiczne zabijają coraz więcej ludzi. W 2019 r. zaobserwowano zwiększenie liczby śmierci z powodu nadużywania leków o 4,6%. W 2019 r. w USA odnotowano 72 000 zarejestrowanych zgonów wywołanych lekami, w tym ponad 50 000 wywołały opioidy. Dlatego nie jestem zwolennikiem sięgania po podobne środki.
Według amerykańskich specjalistów: Tramadol (Ultram), z paracetamolem lub bez zmniejsza intensywność bólu, łagodzi objawy i poprawia funkcjonowanie osób z chorobą zwyrodnieniową stawów.
Iniekcje dostawowe
Dostawowe wstrzyknięcia kortykosteroidów mogą zapewnić krótkotrwałe złagodzenie objawów u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego przy niewielkim ryzyku wystąpienia działań niepożądanych. Systematyczny przegląd 28 badań klinicznych wykazał znaczące, krótkotrwałe zmniejszenie bólu i poprawę samooceny pacjenta po dostawowym wstrzyknięciu kortykosteroidu w porównaniu z podawaniem placebo. Brak jest jednak dowodów na długoterminowe korzyści płynące z takiej terapii. Prawdopodobnie kortykosteroidy mają wpływ na zmniejszenie stanu zapalnego (wydzielanie leukocytów, syntezę prostaglandyn i inne mechanizmy).
Dostawowe wstrzyknięcia kwasu hialuronowego (np. Synvisc, Euflexxa) w chorobie zwyrodnieniowej stawów mają znikomą skuteczność. Pomimo promowania ich, jako potencjalnych środków modyfikujących przebieg choroby, żadne badanie nie wykazało, że są skuteczne pod tym względem. Meta-analiza pokazała, że badania wykazujące korzyści z dostawowych wstrzyknięć kwasu hialuronowego, były źle zaprojektowane lub były finansowane przez producentów takich środków. W niezależnych badaniach nie odnotowano klinicznie istotnej poprawy funkcji stawu po iniekcji kwasu hialuronowego.
Interwencje chirurgiczne
Dobrze zaprojektowane badania kliniczne, dotyczące zastosowania chirurgii artroskopowej w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, nie wykazały żadnych korzyści. Całkowitą wymianę kolana należy traktować jako ostateczność. Wiąże się ona z określonym ryzykiem.
Referencje, badania, literatura:
Leana S Wen i in. The opioid crisis and the 2020 US election: crossroads for a national epidemic https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)32113-9/fulltext
ERIKA RINGDAHL i in. Treatment of Knee Osteoarthritis https://www.aafp.org/afp/2011/0601/p1287.html
Justin Gelesky Physiopathology and Intervention in Osteoarthritis: A Systematic Review Review https://academicworks.cuny.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2244&context=gc_etds
Jos Runhaar The role of diet and exercise and of glucosamine sulfate in the prevention of knee osteoarthritis: Further results from the PRevention of knee Osteoarthritis in Overweight Females (PROOF) study https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0049017215002796
Vivienne X.Guan A systematic review of osteoarthritis prevention and management with dietary phytochemicals from foods https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378512219300064
