Dieta a ryzyko choroby niedokrwiennej serca

Choroby sercowo-naczyniowe (w tym choroba niedokrwienna serca - IHD) od kilku dekad są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w 2015 r. z powodu chorób sercowo-naczyniowych zmarło około 17,9 mln osób (dla porównania palenie tytoniu odpowiada za >8 mln zgonów, a picie alkoholu zabija od 1,5 do 1,8 mln ludzi rocznie).

Nieaktywność fizyczna również sprzyja pojawieniu się chorób sercowo-naczyniowych, więc prawdopodobnie 5,1 mln zmarłych co roku podwyższa całkowitą liczbę zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych. Podobnie może być z paleniem tytoniu. Bezsprzecznie wykazano jasny związek między sięganiem np. po papierosy a chorobami sercowo-naczyniowymi. Do 2030 r. ponad 22,2 mln ludzi rocznie będzie umierać z powodu chorób układu krążenia.

Zgony to nie tylko kwestia zdrowotna, ale też problem dla finansów, gdyż te osoby często są leczone i to przez wiele lat, co generuje określone koszty. Poza tym zgon doświadczonego pracownika sprawia, iż takiej straty nie da się łatwo wyrównać - na to trzeba wielu miesięcy, czasem lat. W niektórych sektorach podaż wykwalifikowanej siły roboczej gwałtowni się skurczyła. Populacje w krajach o niskich i średnich dochodach (LMIC) przyczyniają się obecnie do 75% zgonów z powodu CVD, co prowadzi do 7% redukcji produktu krajowego brutto (PKB) w tych krajach.

Badanie naukowe

Naukowcy badali wpływ mięsa, ryb, produktów mlecznych i jajek na ryzyko pojawienia się choroby niedokrwiennej serca (IHD) w kohorcie EPIC (European Prospective Investigation Into Cancer and Nutrition). Dieta 409 885 mężczyzn i kobiet w 9 krajach europejskich została oceniona za pomocą zweryfikowanych kwestionariuszy i skalibrowana podczas 24-godzinnych przypomnień. Mierzono stężenie lipidów i ciśnienie krwi. W ciągu średnio 12,6 lat obserwacji 7198 uczestników miało zawał mięśnia sercowego lub zmarło z powodu IHD. Związki pokarmów zwierzęcych z ryzykiem zbadano za pomocą regresji Coxa z uwzględnieniem innych pokarmów zwierzęcych i odpowiednich współzmiennych.

Wyniki

• zwiększenie konsumpcji czerwonego (lub wysokoprzetworzonego, niezależnie od jego koloru) mięsa o 100 g dziennie wiązało się z 19% wyższym ryzykiem sercowo-naczyniowym
• po wykluczeniu pierwszych 4 lata obserwacji ryzyko rosło o 25% na każde 100 g mięsa dziennie
• jogurt zmniejszał ryzyko o 7% (na każde kolejne 100 g dziennie), sery o 8% (na 30 g dziennie), a jajka o 7% (na każde kolejne 20 g dziennie)
• związki z jogurtem i jajkami były osłabione i nieistotne po wykluczeniu pierwszych 4 lat obserwacji
• ryzyko nie było istotnie związane ze spożyciem drobiu, ryb lub mleka
• po zastosowaniu symulacji i modeli: zastąpienie 100 kcal pochodzących z mięsa czerwonego i przetworzonego, 100 kcal pochodzących z tłustych ryb, jogurtu, sera lub jajek wiązało się z około 20% niższym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca. 100 kcal białka to np. 121 g mięsa z piersi indyka bez skóry
• spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa zwiększało stężenie transportera LDL i skurczowe ciśnienie krwi, a spożycie sera było odwrotnie powiązane z poziomem cholesterolu o niskiej gęstości w surowicy.

Wnioski

Ryzyko IHD było skorelowane ze spożyciem czerwonego i przetworzonego mięsa, i odwrotnie powiązane ze spożyciem jogurtu, sera i jajek. Nie jest jasne, czy powiązania z czerwonym i przetworzonym mięsem i serem odzwierciedlają związek przyczynowy.

Komentarz

Biorąc pod uwagę, iż ryby mogą być skażone np. arsenem, rtęcią, miedzią, manganem, cynkiem, kadmem czy ołowiem, może się okazać, iż nadmierna podaż z tych źródeł wcale nie będzie zdrowa ani dla serca, ani dla wątroby i innych narządów. Podobnie jest z jajkami pochodzącymi z produkcji przemysłowej. 

Zachowałbym również daleko idącą ostrożność wobec jogurtów, serów (szczególnie topionych, które są odpadem mleczarskim) i mleka. Mleko dostarcza licznych związków hormonalnych, które wcale nie są korzystne dla zdrowia (np. estrogeny, wszystkie rodzaje). Mleko, jogurty i inne produkty mleczne powodują nasiloną odpowiedź insulinową, więc z jednej strony zmniejszamy ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, z drugiej możemy wywołać cukrzycę i nowotwory. Podobnie w grupie I rakotwórczości od kilku lat znajduje się czerwone mięso oraz mięsa wysokoprzetworzone -rozsądne wydaje się także ograniczanie podaży takich produktów w diecie. Są szkodliwe pod każdym względem.

Referencje:

Timothy J Key i in. Consumption of Meat, Fish, Dairy Products, and Eggs and Risk of Ischemic Heart Disease https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31006335/

Storelli MM1, Stuffler RG, Marcotrigiano GO. “Total and methylmercury residues in tuna-fish from the Mediterranean sea” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12227935

Carrington C., Bolger M. An Exposure Assessment for Methylmercury from Seafood for Consumers in the United States. Available online: http://www.fda.gov/downloads/Food/FoodSafety/Product-SpecificInformation/Seafood/FoodbornePathogensContaminants/Methylmercury/UCM114740.pdf.

Hutt P.B., Merrill R.A., Grossman L.W. Food and Drug Law. 3rd. Foundation Press; New York, NY, USA: 2007. p. 369.

Houpt KA1, Essick LA, Shaw EB, Alo DK, Gilmartin JE, Gutenmann WH, Littman CB, Lisk DJ.

„A tuna fish diet influences cat behavior.”  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3385793

Shiramizu M, Yamaguchi S, Kaku S. [Health effect of long-term diet mercury contaminated tuna. Part II. Accumulation and retention of mercury and selenium in organs and clinical symptoms (author's transl)].

Cappon CJ, Smith JC. „Chemical form and distribution of mercury and selenium in canned tuna.”  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7185899

Murata Y1, Finkelstein DB2, Lamborg CH3, Finkelstein ME1. „Tuna Consumption, Mercury Exposure, and Knowledge about Mercury Exposure Risk from Tuna Consumption in University Students.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31189023

Ghasem Zolfaghari „Risk assessment of mercury and lead in fish species from Iranian international wetlands” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6065159/

Myrna Nevárez,1 Luz O. Leal,1,* and Myriam Moreno „Estimation of Seasonal Risk Caused by the Intake of Lead, Mercury and Cadmium through Freshwater Fish Consumption from Urban Water Reservoirs in Arid Areas of Northern Mexico” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4344694/

Anna Winiarska-Mieczan,corresponding author1 Mariusz Florek,2 Małgorzata Kwiecień,1 Katarzyna Kwiatkowska,1 and Robert Krusiński „Cadmium and Lead Content in Chosen Commercial Fishery Products Consumed in Poland and Risk Estimations on Fish Consumption” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5838125/

S.K. Abolghait and A.M. Garbaj „Determination of cadmium, lead and mercury residual levels in meat of canned light tuna (Katsuwonus pelamis and Thunnus albacares) and fresh little tunny (Euthynnus alletteratus) in Libya” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4663797/

Núñez R1, García MÁ1, Alonso J1, Melgar MJ2. „Arsenic, cadmium and lead in fresh and processed tuna marketed in Galicia (NW Spain): Risk assessment of dietary exposure.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29426155

de Paiva EL1, Morgano MA1, Milani RF1. „Cadmium, lead, tin, total mercury, and methylmercury in canned tuna commercialised in São Paulo, Brazil.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28350272